Ќр денсаулыќ саќтау министрлігі

1. Бектұров Ш. , Бектұрова А. Қазақ тілі Қазақ тілі для начинающих . Алматы .Рауан 1994, 68-71бет

2. Мусинов А.М. Қазақ тілі Алматы 2005ж. 36-38бет

3. Қошанов А. Экономикалық орысша-қазақша сөздік. Алматы. Дайк-Пресс 2008, 96-97бет

4. М. Мескон, М. Альберт, Ф. Хедоури Основы менеджмента Москва. Дело-1994, стр. 161-165

5. К.Ғ. Ахметов Менеджмент негіздері Алматы 2003 37-40 беттер

1.Оразбаева Ф.Ш. Қазақ тілі. Алматы, 2005 ж.

2. Қожахметова Х. 40 уроков казахского языка. Алматы, 1989 ж.

3.Мұрзалина Б. Қазақ тілі. Алматы 2003 ж.

№28 тақырып: Менеджмент пен фармацияның байланысы.

Сабақтас құрмалас сөйлем, түрлері

2012 ж.

Әдістемелік нұсқау кафедра мәжілісінде қаралды

№____хаттама

«_____»___________20____ ж.

Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент_______С.Қ.Суатай

1. 
   Сабақтың тақырыбы: Менеджмент пен фармацияның байланысы.
   

2. 
   Мақсаты:
   

1. 
   Сабақтастың бағыныңқы сыңары мен басыңқы сыңарының өзара интонация арқылы байланысы туралы мағлұмат беру.
   
2. 
   Лексикалық тақырып бойынша мамандыққа байланысты студенттердің сөздік қорын байыту.
   
3. 
   Жаңа сөз, сөз тіркесін үйрету. Оларды пайдалана отырып, сөйлем құру.
   
4. 
   Өз ойын қазақ тілінде жеткізе білуге дағдыландыру.
   

3. 
   Міндеті:
   

1. 
   Когнитивті біліктілік компетенциясы бойынша кәсіби сауатты жазуға, мамандықтарына сәйкес сөйлеу тілін үйретіп, ғылыми-танымдық және медициналық терминологияны меңгерту.
   
2. 
   Операционалды дағды компетенциясы бойынша лексикалық және грамматикалық ерекшеліктерді түсіну, терминдердің дұрыс жазылуын, сөйлем құрудағы принциптерді сақтау, біліктілікті қалыптастыру.
   
3. 
   Коммуникативті компетенция бойынша әдебиеттерді дұрыс таңдап пайдалану қазақ тілінде дұрыс сөйлеуге үйрету. Аудармада еркін шығармашылық қарым-қатынас орнату.
   
4. 
   Өзін-өзі дамыту компетенциясы бойынша әр түрлі бағытта жазу мәдениетін дамыту.
   

4. 
   Негізгі ұғымдар:
   

2) Сабақтастың жасалу жолдары, сұрақтары.

3) Сабақтас құрмаластың тыныс белгісі.

4. 
   Қазақстандағы фармацевтика мәселесі қалай шешілуде?
   
5. 
   Импорттық фармацевтика өнімдері елімізде қандай сұранысқа ие?
   
6. 
   Алматыда дәрі шығаратын қандай зауыттарды білесіз?
   

5. 
   Сабақты өткізу жоспары:
   

1. 
   Кіріспе бөлім ( ұйымдастыру кезеңі ) - 5 мин.
   
2. 
   Өткен сабақты пысықтау - 25 мин.
   
3. 
   Үйге берілген жаттығуларды тексеру - 20 мин
   

4. 
   Жаңа лексикалық тақырып бойынша жұмыс - 30 мин.
   
5. 
   Жаңа грамматикалық тақырып бойынша жұмыс - 20 мин.
   

6. 
   Лексикалық тақырып бойынша жаңа сөздермен жұмыс - 20 мин.
   
7. 
   Жаттығу жұмыстары, мәтінді аудару, тест - 20 мин.
   
8. 
   Қорытындылау, үй тапсырмасын беру, бағалау - 10 мин.
   

Бақылау, баяндау, жаңа сөздермен, сөз тіркестерімен жұмыс, грамматикалық тапсырмалар, сұрақ-жауып, аударма жұмысы, тест тапсырмаларды жағдаяттық тапсырмалар, пікірталас.

9. 
   Тапсырмалар:
   

1. 
   Егер менде мүмкіндік болса, кешке келемін. 2. Ол сабақты жақсы түсінбесе, біз көмектесеміз. 3. Біз бүгін билет алсақ, ертең ауылға қайтамыз. 4. Ертең мен ұмытпасам, саған телефон соғамын. 5. Сен кешікпесең, біз бірге барамыз. 6. Мен қателеспесем, бүгін оның туған күні. 7. Жексенбіде ауа райы жақсы болса, олар тауға барады. 8. Сіз дүкенге барсаңыз, маған сүт алыңызшы. 9. Егер сен оларды көрсең, бізден сәлем айт. 10. Егер сіздер мәтінді түсінсеңіздер, сұрақтарға жақсы жауап бересіздер.
   

1. 
   Если я открою окно, Вы не будете против? 2. Если ты меня не разбудишь, я опоздаю на уроки. 3. Если они встретят меня, я буду очень рад. 4. Если мы его увидим, то поговорим с ним. 5. Если ты не выучишь новые слова, ты не будешь их знать. 6. Если вы устали, отдохните немного. 7. Если мы купим билет, пойдем на концерт. 8. Если Вы не против, я провожу Вас домой. 9. Если ты узнаешь их новый адрес, скажи нам. 10. У меня сейчас нет времени, поэтому я не могу пойти с тобой в магазин. 12. Завтра в три часа у меня встреча, поэтому я не могу зайти к Вам. 13. У него болит голова, поэтому он не может помочь тебе сейчас. 14. Если ты будешь слушать хорошо его, сможешь ответить на вопросы. 15. Когда я перевел текст, я смог его понять. 16. Если ты хочешь кушать, можешь покушать в столовой. 17. Если ты пригласишь их в гости, они могут прийти.
   

1. 
   Әкенің қадірін балалы болғанда білерсің.
   
2. 
   Гүл өссе – жердің көркі, қыз өссе – елдің көркі.
   
3. 
   Сүйгеніңді іздесең, жел оңынан тұрады.
   
4. 
   Баста ми жоқ болса, екі аяққа күш түседі.
   
5. 
   Айтушы ақылды болса, тыңдаушы дана болады.
   
6. 
   Ойнап сөйлесең де, ойлап сөйле.
   

1. Когда Вы заняли свою должность? 2. Какие обязанности Вы исполняете с особым удовольствием? 3. Что Вы не любите в своей работе? 4. Удовлетворены ли Вы тем, как идут дела в Вашем отделе /институте/ организации?

Адамның адамшылығы істі бастағанынан білінеді.

(Абай, отыз жетінші сөз).
1-тапсырма. Сұхбатты толықтырыңыз.

• 
  Әрине, таныстық. Менің ойымша, өте қажетті және дер кезінде шыққан Жарлық.
  
• 
  ................................. .
  
• 
  Иә, бағдарламада сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестің барлық аспектілері қамтылған сияқты, бірақ, меніңше, экономикалық аспект бойынша нақты шаралар көрсеткен дұрыс болар еді.
  
• 
  ................................. .
  
• 
  Арам ақшаны таза айналымға жібермеудің басты бір жолы – кез келген ұйымның, мекеменің, заңды тұлғаның, жеке тұлғаның өз табыстарын декларация арқылы ашық көрсетуі. Ал тиісті органдар банкке ақша салған кезде, кәсіпорын ашқан кезде осындай декларацияны талап етуі керек.
  
• 
  .................................. .
  

Айналым қаржылары, шикізат, мәліметтер бойынша, отандық фарминдустрия, дәрі-дәрмек, тұтыні шығындары, баға өлшемдері, өнеркәсіпті дамыту, сұраныс, пайыздық көрсеткіш, қамтамасыз ету, өтемақы, төлеу, сауда орындару.

Қазақстанның фармацевтика өнеркәсібі шикізат (субстанциялар), жабдықтар мен қаптаушы материалдар импортына өте тәуелді. Денсаулық сақтау министрлігінің мәліметтері бойынша, 2012 жылы импорттық медикаменттер рыноктың барлық құнының 90 пайызын құрады. Физикалық көлем тұрғысынан алғанда ахуал сәл жақсырақ – ІMS Health бағалауынша, импорт 70 пайыз деңгейін құрайды. Бірақ жалпы табыстылықта ұтыла отырса да, отандық фарминдустрия денсаулық сақтау саласын нақты көрсеткіште 30 пайыз дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етеді.

– “СК-Фармация” бірегей дистрибьюторы арқылы іс-қимыл жасай отырып мемлекет медикаменттер жеткізіп беруде барған сайын маңызды рөл атқаруда. Бірақ сонымен бірге бөлшек сектордағы ахуал мен тұтыну шығындарының деңгейі әлі де болса өсудің басты факторы болып қалып отыр.

– Отандық фармацевтика өнімдері рыногындағы жағдайды қалай бейнелеуге бола ды? Қазақстандықтар кімдердің дәрілерін жиірек сатып алады және баға өлшемдері қандай?

– Бағалық көріністе алғанда Қазақстанның рыногына импорттық фармацевтикалық өнімдерді негізгі жеткізушілер ЕО мен АҚШ ком паниялары болып табылады. 2008 жылы халықққа рецепт бойынша берілетін препараттар рынок құнының 65 пайызын құрады, ал рецепсіз берілетін дәрі-дәрмектер – 36 пайыз. 20 АҚШ долларынан жоғары тұратын өнімдер 2008 жылы 23 пайызға көтеріле отырып рыноктың айтарлықтай бөлігін құрады.

– Қазақстан Республикасында 2010-2014 жылдары фармацевтика өнеркәсібін дамыту жөніндегі бағдарламада протекционистік те, маркетингтік және бизнес шешімдер пакеті де қарастырылған. Осы орайда бағдарламада нақты индикативтік көрсеткіштердің белгі ленгендігін атап айту қажет. Біз 2014 жылға қарай республиканың нақты көріністе алғандағы сұранысының 50 пайыздық деңгейін отандық өндіріс есебінен қамтамасыз етуді ойластырып отырмыз. Оған еңбек өнімділігін арттыру, ассортиментті айтарлықтай кеңейту, қазіргі бар кәсіпорындарды модернизациялау және жаңаларын салу арқылы қол жеткізілмек. Сол сияқты отандық дәрі-дәрмектерді тегін медициналық көмектің мемлекеттік көлемі шең­берінде Бірегей дистрибьютор жүйесі бойынша жеткізіп беру жолдары да қарастырылуда.

Кәсіпорындардың шығындарына өтемақы төлеу жолымен қазақстандық фармацевтикалық өнімдер экспортының үлесін арттыру жоспарлануда. Бүгінде ол көрсеткіш 5 пайыздан аспайды. Сондай-ақ шетелдік өкілдіктерді, сауда орындарын, кеңселерді ұстау, өнімді шетелде тіркеу және серти­фикаттау, мамандандырылған көрме лерге қатысу шығындары субсидияланатын болады. Дегенмен, ең басты міндет – қазіргі барларын модернизациялап, жаңа өндірістер ашу.

– Отандық фармацевтика өнер кәсібінің алдына қойылған мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізу үшін Үдемелі индустриялық-инновациялық дамудың 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде бірқатар инвестициялық жобалар жүзеге асырылатын болады. Медициналық бұйымдар шығаратын Алматыдағы зауыт құрылысы, Алматы облысындағы инфузионды ерітінділер шығаратын зауыт құрылысы бар. Сол сияқты Алматыда жұмыс істеп тұрған көзге және құлаққа тамызатын тамшылар мен спрейлер (бүрікпе дәрілер) шығаратын өндірісті модернизациялап, оның өнімділігін жылына 15 миллион данаға дейін жеткізу жоспарланып отыр

.

1. 
   Денсаулық сақтау министрлігінің мәліметі қандай?
   
2. 
   Бөлшек сектордың ахуалы қандай?
   
3. 
   Қазақстандағы дәрі-дәрмекті кім шығарады?
   
4. 
   2010-2014 жылдарға арналған бағдарлама не туралы?
   
5. 
   Өтемақы төлеу қандай жолмен шешіледі?
   

1. 
   Товарищество «Арай» с ограниченной ответственностью было открыто два года назад. 2. Недавно в Республике Казахстан был принят Закон о коррупции. 3. Государство предпринимает все усилия, что бы развивать предпринимательскую деятельность. 4. Нами был сделан депутатский запрос в Парламент. 5. Что вы делаете с большим удовольствием – идете на работу или идете с работы?
   

1. Бектұров Ш. , Бектұрова А. Қазақ тілі Қазақ тілі для начинающих . Алматы .Рауан 1994, 72-75бет

2. Мусинов А.М. Қазақ тілі Алматы 2005ж. 40-43бет

3. Қошанов А. Экономикалық орысша-қазақша сөздік. Алматы. Дайк-Пресс 2008, 98-100бет

4. М. Мескон, М. Альберт, Ф. Хедоури Основы менеджмента Москва. Дело-1994, стр. 165-168

5. К.Ғ. Ахметов Менеджмент негіздері Алматы 2003 45-49беттер

1.Оразбаева Ф.Ш. Қазақ тілі. Алматы, 2005 ж.

2. Қожахметова Х. 40 уроков казахского языка. Алматы, 1989 ж.

3.Мұрзалина Б. Қазақ тілі. Алматы 2003 ж.

№29 тақырып: Ұтымды ұйымдастыру.

Сөздіктану. Терминтану.


2012 ж.

Әдістемелік нұсқау кафедра мәжілісінде қаралды

№____хаттама

«_____»___________20____ ж.

Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент_______С.Қ.Суатай

1. 
   Сабақтың тақырыбы: Ұтымды ұйымдастыру.
   

2. 
   Мақсаты: Грамматикалық тақырып бойынша сөздіктердің түрлерімен таныстыру. Сөздіктерді пайдалана білудің жолдары.
   

3. 
   Міндеті:
   

1. 
   Когнитивті біліктілік компетенциясы бойынша дұрыс жұмыс істеу, алфавитті меңгерту, ғылыми-танымдық, медициналық терминдерді қалыптастыру.
   
2. 
   Операционалды дағды компетенциясы бойынша терминдердің дұрыс жазылуын қадағалап, оларға қойылатын талаптарды, біліктілікті қалыптастыру.
   
3. 
   Коммуникативті компетенция бойынша әдебиеттерді дұрыс таңдап пайдалану қазақ тілінде дұрыс сөйлеуге үйрету. Аудармада еркін шығармашылық қарым-қатынас орнату.
   
4. 
   Өзін-өзі дамыту компетенциясы бойынша әр түрлі бағытта жазу мәдениетін дамыту.
   

4. 
   Негізгі ұғымдар:
   

2) Салыстырмалы және түсіндірме сөздіктің көп тілдік сөздікке жақындығы?

3) Бір-біріне жақын, туыстас халықтардың сөздік құрамын қамтитын салыстармалы сөздік туралы түсінік.

4) Академиялық сөздіктің ерекшеліктері туралы мәлімет?

5. 
   Этимологиялық сөздіктің зерттелуі туралы не білесіз?
   
6. 
   Терминологиялық сөздіктің ғылым мен медицинадағы орны туралы мағлұмат беру.
   

5. 
   Сабақты өткізу жоспары:
   

1. 
   Кіріспе бөлім ( ұйымдастыру кезеңі ) - 5 мин.
   
2. 
   Өткен сабақты пысықтау - 25 мин.
   
3. 
   Үйге берілген жаттығуларды тексеру - 20 мин
   

4. 
   Жаңа лексикалық тақырып бойынша жұмыс - 30 мин.
   
5. 
   Жаңа грамматикалық тақырып бойынша жұмыс - 20 мин.
   

6. 
   Лексикалық тақырып бойынша жаңа сөздермен жұмыс - 20 мин.
   
7. 
   Жаттығу жұмыстары, мәтінді аудару, тест - 20 мин.
   
8. 
   Қорытындылау, үй тапсырмасын беру, бағалау - 10 мин.
   

Бақылау, баяндау, жаңа сөздермен, сөз тіркестерімен жұмыс, грамматикалық тапсырмалар, сұрақ-жауып, аударма жұмысы, тест тапсырмаларды жағдаяттық тапсырмалар, пікірталас.

Лексикография ғылыми нені зерттейді?

«Лұғат» сөзі қандай мағына береді?

Түркі тілінің ең алғашқы сөздігін кім жасаған?

Махмұт Қашқари кім?
2-тапсырма. Махмұт Қашқаридің өмірі мен творчествосы жайлы реферат жазыңыздар.
3-тапсырма. Салыстырмалы сөздіктен 10 сөзді алып жан-жақты зерттеу жүргізіңіздер.
4-тапсырма. Академик В.Радлов туралы білгеніңізді дәптерге жазып келіңіздер.
5-тапсырма. В.И. Дальдың, І. Кеңесбаевтың, Д. Ушаковтың шығарған сөздіктері туралы еңбектерді оқып, әрқайсысынан мәлімет жинаңыздар.

Түркі тілдерінің ең алғашқы сөздігі – Махмуд Хусаин ұлы Қашқаридің 1068 жыл жазылып біткен «Диуани лұғати түркі тілдері сөздігі» . Бұл сөздік өз заманында аса жоғары бағаланған. Сөздіктің құрысы, сөздерді жүйелеу тәртібі қиын болғанымен, оларды салыстыра түсіндіру жағынан күні бүгінге дейін көне түркі тілдері тарихы жөнінде аса құнды еңбек ретінде бағаланады.Бұл сөздік үш томдық еңбек болып ХХ ғасырдың басында ғана басылып тарады.

Сөздікте автор түрткі тілдері сөздерін ғана беріп қоймайды, ол тілдегі сөздердің кейде тарихын айтып, грамматикалық өзгешеліктерінен де мәлімет беріп отырады. Сонымен бірге өз заманындағы ру-тайпалардың, халықтардың топонимикасымен байланысты тарихи мәліметтердің этногенезін де айта отырады.

Атақты тюрколог профессор П.М. Мелиоранский «Араб филолог о турецком языке» деген атпен бұл сөздікті 1900 жылы Петербургте бастырып шығарған.

Бұл сөздік негізінен қыпшақ тілдеріне жақын бола тұра, оғыз тобына жататын тілдердің де фонетикалық ерекшеліктерін көрсете отырған.

Сөздік – шағын жасалған көне сөздердің сырын ашуға пайдас тиетін құнды ескерткіш.

Сөйтіп, тарихи сөздіктердің осы сияқты түрлері болса, соңғы кезеңде сөздіктердің түрлері көбейе бастады. Осы күнде салыстырмалы, түсіндірме, академиялық, шет тілдік, екі тілдік, көп тілдік, т.б. және фразеологиялық, терминологиялық, диалектологиялық, этимологиялық, энциклопедиялық, синонимдік чөздіктер деп бөлеміз. Бұлардың өзін тілдік материалына қарай тағы да бірнешеге бөлеміз.

1. 
   Салыстармалы сөздік. Бір-біріне жақын, туыс бірнеше халықтың сөздік құрамын қамтитын сөздікті салыстырмалы сөздік дейміз. Салыстырмалы сөздік туыс тілдерді қамтуы жағынан көп тілдік сөздікке жақын.
   
2. 
   Түсіндірме сөздік. Түсіндірме сөздік әдетте архаизмдерді де, неологизмдерді де, фразеологияны да, мақал-мәтелдерді де қамтып, кейде жеке сөздің этимологиясынан да мәлімет береді. Сонымен қатар ол сөздікте қазіргі тілдегі негізгі сөздермен бірге, туынды сөздер де қамтылады. Дегенмен күні бүгінге дейін ешбір сөздік белгілі бір тілдің сөздік құрамын түгел қамтыған емес.
   

Түсіндірме сөздік бір тілдің негізгі сөз байлығын қамти отырып, сол тілдің әдеби тілінің нормасын қалыптастырады. Сондықтан оны норматив сөздік деп те атайды.

Қазіргі қазақ тілінің түсіндірме сөздігі ек том болып, проф. І.Кеңесбаевтың редакциясымен жарыққа шықты. Оның І томында 9 мыңдай, ІІ томында 12 мыңға жуық реестр сөз берілген. Сөйтіп, реестрдегі сөз санының шағындығына қарамай-ақ, осы түсіндірме сөздіктің шығуы – қазақ халқының мәдени өсуінің көрсеткіші.

3. 
   Академиялық сөздік. Сөзді қамтуы жағынан түсіндірме сөздікке жақын болса да, бұл сөздіктің өзіне тән ерекшелігі болады. Мұндай сөздікте берілген әр сөздің статьясындағы мағыналары документацияланып, цитаттармен дәлелденіп отырады. Ол цитаттар әдеби тілмен жазылған ең көрнекті, таңдаулы шығармалардан алынады. Сөздің мағынасын анықтайтын цтат болмаса, яғни сөздің сол мағынасы әдебиетте кездеспесе, жұртқа түсінікті сөз бола тұрса да, ол сөз, әдетте, бұл сөздікке енбейді.
   

4. 
   Энциклопедиялқ сөздік. Бір тілдің лексикасындағы кесек мағыналы сөздер, ғылыми-техникалық терминдер, басқа түрлі сөздіктерге енбейтін жер, ел, кісі аттары берілетін және әр сөздің этимологиясы тарихы қамтылады. Бұл сөздік ғылыми сөздіктердің ішіндегі ең толығы болып саналады. Ал көлемі жағынан ең үлкені.
   
5. 
   Этимологиялық сөздік. Бір тілдегі сөздердің шығу төркінін, этимологиясын талдап түсіндіретін сөздікті құрамдағы сөздердің бәрі бірдей кіре бермейді, тек түбір сөздің біразы ғана енеді.
   

Этимологиялық сөздік – бір тілдің лексикасындағы жеке сөздердің шығу, жасалу тарихын, түпкі төркінін білу үшін өте керек құрал.

6. 
   Терминологиялық сөздік. Бір тілдің сөздік құрамындағы ғылыми-техника саласындағы арнаулы атаулардың сөздігін терминология сөздігі дейміз.
   
7. 
   Синонимдік сөздер. Тілдегі сөздер (әрине, бір тілдің) кейде біріне-бірі синоним болады. Синонимдердің негізгі, тұрақты, ауыспа және контекстегі орнына қарай, қайсысы қай кезде киноним болып, бірінің орнына бірінің қолданылады.
   

1. 
   Алғашқы сөздікті кім құрастырған?
   
2. 
   Сөздіктің қанша түрі бар?
   
3. 
   Салыстырмалы, түсіндірме сөздіктер қалай жасалады?
   
4. 
   Академиялық, энциклопедиялық сөздік деген не?
   
5. 
   Синонимдік сөздік қашан шықты?
   

берілген сөз тіркестерімен сөйлемдер ойлап жазыңыздар.

Іскер топтарп, бақылаушы-сарапшылар, саяси-экономикалық өзгерістер, қызығушылық таныту, назардан тыс қалу (қалмау), тыйым салу, экономикаға инвестициялар тарту, пікірдің қалыптасуы, экономикалық әлеуеті мол, табиғи қорларға бай.
Когнитивті білім компетенциясы бойынша:
Тестілер:

1. 
   Лексикография ғылымы нені зерттейді?
   

ә) сөз табын

б) ғарыш айлағын

в) медицина саласын

г) сөздіктер әлемін

2. «Лұғат» сөзін қалай түсінуге болады?

а) сөздік қор деген мағынаны білдіреді

ә) түсінік деген мағынаны білдіреді

б) құбылыс деген мағынаны білдіреді

в) синтаксис деген мағынаны білдіреді

г) физиология деген мағынаны білдіреді

а) В. Виноградов

ә) Н. Ильминский

б) В. Радлов

в) М. Қашқари

г) П. Милиоранский

а) салыстырмалы сөздік

ә) синонимдік сөздік

б) түсіндірме сөздік

в) академиялық сөздік

г) этимологиялық сөздік

а) академиялық

ә) салыстырмалық

б) терминологиялық

в) этимологиялық

г) синонимдік

1. Бектұров Ш. , Бектұрова А. Қазақ тілі Қазақ тілі для начинающих . Алматы .Рауан 1994, 77-79бет

2. Мусинов А.М. Қазақ тілі Алматы 2005ж. 45-46бет

3. Қошанов А. Экономикалық орысша-қазақша сөздік. Алматы. Дайк-Пресс 2008, 100-102бет

4. М. Мескон, М. Альберт, Ф. Хедоури Основы менеджмента Москва. Дело-1994, стр. 168-170

5. К.Ғ. Ахметов Менеджмент негіздері Алматы 2003 49-53беттер

1.Оразбаева Ф.Ш. Қазақ тілі. Алматы, 2005 ж.

2. Қожахметова Х. 40 уроков казахского языка. Алматы, 1989 ж.

3.Мұрзалина Б. Қазақ тілі. Алматы 2003 ж.

№30 тақырып. Аралық бақылау

№____хаттама

«_____»___________20____ ж.

Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент_______С.Қ.Суатай

1. 
   Сабақтың тақырыбы: Аралық бақылау.
   

2. 
   Мақсаты: Студенттердің өткен тақырыптар бойынша білімдерін тексеру.
   

3. 
   Өзектілігі: Студенттердің өткен сабақ тақырыптарын қалай меңгергенін анықтау.
   

4. 
   Міндеті:
   

4. 
   Дұрыс оқуға, айтуға, жазуға, білуге үйрету.
   
5. 
   Күнделікті өмірге қажетті сөздерді, медициналық терминдерді үйрету.
   
6. 
   Термин сөздер мен әртүрлі сөздіктер жөнінде мағлұмат беру.
   

№ 1. Ақпарат көздеріндегі денсаулық сақтау мәселелері. Қазіргі медицинаның жетістіктері.

Кафедра мәжілісінде талқыланды

«Бекітемін»

Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент С.Қ.Суатай

1. Тақырыбы: Ақпарат көздеріндегі денсаулық сақтау мәселелері.

Қазіргі медицинаның жетістіктері.
2. Мақсаты: Өздік жұмыс арқылы студентке ақпарат көздеріндегі ғылыми-көпшілік мақалалардың жазылу-үлгісін, олардағы ғылыми ойдың берілу жолдарын үйрету. Ақпарат көздеріндегі медициналық мақалаларға талдау жасату арқылы студенттерге қазақ тілінің грамматикалық құрылымы, медициналық терминдердің қолданылуы туралы мағлұмат беру. Адамзат баласының ең басты байлығы денсаулық болғандықтан, денсаулық сақтау мәселесі, ұлт саулығы, болашақ ұрпақтың сау болып өсіп-өркендеуі сияқты мәселелерді өз бетінше талдай білу.

3. Тапсырмалар:

І. Медицина саласындағы соңғы жаңалықтарға шолу.

ІІ. Тәжірибеге жаңадан енгізіліп жатқан емдеу тәсілдерін оқып, танысу.

ІІІ. Қазақстандағы медицинаның дамуы жайлы мақалаларды білу.

ІV. Қазақ тіліндегі медициналық газет-журналдарды оқу.
4. Орындалу тәсілі. Конспект, реферат, эссе, баяндама, беріліген сұрақтарға жауап, талдау, глоссарий құрастыру, талдау (аналитикалық) шолуын жазу, бақылау жұмысы
5. Орындалу талаптары:

1. 
   Студент оқытушыдан нақты бір тақырыпты алғаннан кейін, өз тақырыбына қатысты оқытушы ұсынған және өз бетімен іздеп тапқан әдебиеттерді оқып, танысу.
   
2. 
   Ақпарат құралдары негізінде өзіне берілген тақырыпқа шолу жасау.
   
3. 
   Өздік жұмыс ретінде берілген тақырыпқа реферат немесе конспект жасап, глоссарий жазу.
   
4. 
   Ақпарат көздерінен тақырыбына қатысты барынша мол мағлұматтар келтіру.
   

1. Жұмыстың сапасы – 100 б.

2. Жұмыстың мазмұны – 100 б.
8. Әдебиеттер:

1. Қазақ тіліндегі «Денсаулық», «Отбасы және денсаулық», «Парасат», «Қазақ әдебиеті», «Ана тілі», «Жас алаш», «Айқын» т.б. газеттер мен журналдар.

2. Интернеттегі www.abai.kz, www.newskaz.kz , www.bbc.com сияқты әртүрлі сайттар.
9. Бақылау: Сұрақтар беру арқылы.

1. 
   Қазақ тіліндегі қандай газет-журналдарды білесіз?
   
2. 
   Өзіңіз таңдап алған газет немесе журналдағы медицинаға қатысты қандай мақалаларды оқыдыңыз?
   
3. 
   Қазақстан медицинасының дамуына зор үлес қосып жүрген дәрігерлерді атаңыз.
   
4. 
   Қазақ тіліндегі қандай ақпарат көздерін білесіз?
   
5. 
   Өзіңіз таңдап алған ақпарат құралдарын медицинаға қатысты қандай мақалаларды
   

6. 
   Ғылыми мақала дегеніміз не?
   
7. 
   Ғылыми стиль туралы не білесіздер?
   
8. 
   Ғылыми-көпшілік мақалалардың өзіндік ерекшеліктері туралы не білесіздер?
   

№ 2. Дәрігер мен науқас арасындағы сұхбат.

Кафедра мәжілісінде талқыланды

«Бекітемін»

Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент С.Қ.Суатай

1. Тақырыбы: Дәрігер мен науқас арасындағы сұхбат.
2. Мақсаты: Өздік жұмыс арқылы студентке игеріп отырған мамандығы бойынша кәсіби сөздік қорын байыту, медициналық терминдерді дұрыс қолдана білуге үйрету. Оларды әртүрлі аурулар бойынша рөлдік ойындар арқылы сұхбат жасай білуге баулу. Дұрыс диагноз қойып, аурудың түрін анықтауда дәрігердің қойған сұрақтарына науқастың нақты әрі айқын жауап беруінің маңызды екенін түсіндіру.

3. Тапсырмалар:

1. 
   Дәрігер мен науқас арасында белгілі бір ауру бойынша сұхбат ұйымдастыру
   
2. 
   Белгілі бір жүйе аурулары бойынша рөлдік ойындар өткізу
   
3. 
   Белгілі бір жүйе бойынша іскерлік ойын құрастыру.
   
4. 
   Белгілі бір жүйе аурулары жайлы мәліметтер келтіріп, жазбаша есеп (ақпарат) жазу.
   

1. 
   Іскерлік ойын барысында дәргердің сөздік қорының барынша мол әрі түсінікті болуын қамтамасыз ету.
   
2. 
   Сұхбатта науқастың жауабы ойын тақырыбына сай болуы.
   
3. 
   Сұхбатта қолданылған медициналық терминдерді медициналық оқулықтардағы терминдермен салыстыру.
   
4. 
   Рөлдік ойындағы медициналық сөз тіркестерінің қолданылу ерекшеліктерін ашып көрсету.
   
5. 
   Сөйлемдердің грамматикалық құрылымдары туралы қазақ тілі грамматикасы бойынша жазылған оқулықтарды пайдалана отырып, өз ойларын айту.
   
6. 
   Рөлдік ойындардың сценарийінің жазбаша нұсқасын өткізу.
   

1. Жұмыстың сапасы – 100 б.

2. Жұмыстың мазмұны – 100 б.
8.Әдебиеттер:

1.Доскеева Б.Ж. «Қазақ тілі медициналық оқу орындарына арналған». Алматы, «Қайнар», 2002 ж.

2. Дәрменқұлова Р.Н. «Медициналық мәтіндер жинағы». Алматы, 2002 ж.

3. Дәрменқұлова Р.Н. «Қазақ тілі», Алматы, 2010 ж.

4. Рақышев А. «Қазақша-латынша-орысша анатомиялық сөздік».
9. Бақылау: Сұрақтар беру арқылы.

1. Сұхбат бойынша қандай медициналық терминдер қолдандыңыз?

2. Рөлдік ойындардың сізге қандай көмегі болды?

3. Сізге берілген рөл өзіңізге ұнады ма? Неге?

№ 3. Орта ғасыр ойшылдары

«Бекітемін»

Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент С.Қ.Суатай

1. Тақырыбы: Орта ғасыр ойшылдары.
2. Мақсаты: Түркі халықтары мәдениетінің ғана емес, сонымен бірге бүкіл дүние жүзі мәдениетінің тарихында елеулі орын алатын Орта ғасыр мұраларының мәні өте зор. Сондай құнды рухани жазбалардың қазақ жерінде өте көп болуы біздің халқымыз үшін үлкен мақтаныш. Сондықтан, бұл жердегі мақсат – жастардың көне ойшылдар еңбектерінің тәрбиелік мәнін жете түсініп, одан тағылым алуы.

3. Тапсырмалар:

І. Ұлы дала ойшылдарын білу.

Махмұд Қашқари, Ахмет Яссауи, Баласағұни

ІІ. Олардың өмірі мен еңбектері туралы жақсы білу.

ІІІ.Өзі таңдап алған бір ойшылдың айрықша еңбектеріне тоқталып, айта білуі керек.

ІV. Сол тұлғаның шығармаларын, еңбектерін оқуы керек.

1. 
   Студент оқытушыдан нақты бір тақырыпты алғаннан кейін, өз тақырыбына қатысты оқытушы ұсынған және өз бетімен іздеп тапқан әдебиеттерді оқып, танысу.
   
2. 
   Әдебиеттердің негізінде өзіне берілген ойшылдың қысқаша (1 бет көлемінде) өмірбаянын жазу. Шығармашылық жолына (1 бет көлемінде) шолу жасау.
   
3. 
   Өздік жұмыс ретінде берілген ғұламаның бізге жеткен мұрасына тоқталып, қысқаша талдау (аннотация) жасау.
   
4. 
   Ол туралы белгілі бір тұлғаның (ғалым, жазушы т.б.) пікірін келтіру.
   

1. Жұмыстың сапасы – 100 б.

2. Жұмыстың мазмұны – 100 б.
8.Әдебиеттер:

1. 
   Мағауин М. «Ғасырлар бедері», Алматы, «Жазушы», 1991ж.
   
2. 
   Жарықбаев Қ. «Ақылдың кені», Алматы, «Қазақстан», 1991ж.
   
3. 
   Бердібаев Р. «Дәстүр тағылымы», Алматы, «Жазушы», 1973 ж.
   
4. 
   «Даналардан шыққан сөз» (Құрас.Ұ.Асылов), Алматы, «Мектеп», 1987.
   
5. 
   «Бес ғасыр жырлайды» (Құраст. М.Мағауин, М.Байділдаев), Алматы, «Жазушы», 1989, 1т.
   
6. 
   Баласағұн Ж. «Құтты білік» (Ауд. А Егеубай), Алматы, «Жазушы», 1986 ж.
   
7. 
   Сүйіншәлиев Х. «VIII-XVIII ғасырдағы қазақ әдебиеті», Алматы, «Мектеп», 1989 ж.
   
8. 
   Бердібаев Р «Сарқылмас қазына», Алматы, «Мектеп», 1983 ж.
   
9. 
   Жолдасбеков М. «Асыл арналар», Алматы, «Жазушы», 1990 ж.
   

1. Орта ғасыр ойшылдары деп кімдерді айтамыз?

2. Өзіңіз таңдап алған ойшыл тұлға туралы не білесіз?

3. Ол ойшылдың халық, қоғам алдындағы қандай айрықша еңбектерін айта аласыз?

4. Сол тұлға өмір сүрген жылдарда қоғамда қандай өзгерістер болып жатқан еді?

5. Жүсіп Баласағұн толғауларының негізгі тақырыбы?

6. Махмұд Қашқаридің бізге жеткен еңбегі қалай аталады?

7. Ахмет Яссауи хикметтерінің идеясы неде?

Кафедра мәжілісінде талқыланды

«Бекітемін»

Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент С.Қ.Суатай

1. Тақырыбы: Әлеуметтік мәселелерге байланысты әр тақырыпта сауалнама жүргізу.
2. Мақсаты: Берілген тақырып бойынша студенттің нақты сұрақтар құрастыра білуі. Әртүрлі әлеуметтік мәселелерге байланысты мамандар (студенттер, тұрғындар, тұтынушылар, дәрігерлер т.б) арасында сауалнама жүргізіп, оған талдау жасау.
3. Тапсырмалар:

1. Сапасыз дәрі-дәрмек өнімдері бойынша тұтынушылар арасында сауалнама жүргізу.

2. Медицина саласына енгізілген соңғы емдеу тәсілдеріне қатысты дәрігерлер арасында сауалнама жүргізу.

3. Мемлекеттік тілдің қолданылу аясына байланысты көпшілік арасында сауалнама жүргізу.

4. Білім сапасы жайлы студенттер арасында сауалнама жүргізу.
4. Орындалу тәсілі. Сауалнама. Сауалнама нәтижелерін талдау.
5. Орындалу талаптары:

1. Сауалнама сұрақтары нақты әрі айқын болуы шарт.

2. Сауалнамаға қатысқан адамдар санын, жасын көрсету.

3. Сауалнама нәтижесі бойынша пікірлер келтіру.

1. Жұмыстың сапасы – 100б.

2. Жұмыстың мазмұны – 100 б.
8. Әдебиеттер: Әртүрлі тақырыпқа жүргізілген сауалнама үлгілері.

9. Бақылау: Сұрақтар беру арқылы.

1. Әртүрлі пікір алуандығын туғызатын, сізді толғандырып жүрген қандай мәселелер бар?

2. Өзіңіз сауалнама жүргізген тақырып бойынша айтар ойыңыз қандай?

3. Сауалнама жүргізілген мәселе бойынша қандай ұсыныстар айтылды?

4. Берілген мәселені шешудің ең тиімді жолы қандай деп ойлайсыз?

ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТІҢ ӨЗ БЕТІНШЕ АТҚАРАТЫН (ОСӨЖ)

ЖҰМЫСЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ
Тақырыбы: Менің Отаным Қазақстан. Қазақтың ұлттық мейрамдары

2012 ж.

Әдістемелік нұсқау кафедра мәжілісінде қаралды

№____хаттама

«_____»___________20____ ж.

Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент_______С.Қ.Суатай

• 
  Сөздің тура және ауыспалы мағыналары туралы толық мағлұмат беру.
  
• 
  «Қазақтың ұлттық мейрамдары» мәтінін пайдалана отырып, әңгіме-сұхбат құрғызу.
  
• 
  Ұлттық мейрамдардың түрлерімен таныстыру.
  
• 
  Эстетикалық тәрбие беру.
  
• 
  Отанын, елін, жерін сүюге, сыйлауға тәрбиелеу.
  
• 
  еліміздің шекарасы, табиғаты, қалалары туралы баяндай алуы
  
• 
  сөйлеу үлгілерін иегере алуы, сөйлеу үлгілерін мақсатты пайдалана алуы
  
• 
  Қазақстанның көп ұлтты, тәуелсіз мемлекет екендігін түсіндіре отырып, жастарды ұлтжандылыққа тәрбиелеу
  
• 
  Қазақстанның пайдалы қазбаларға бай мемлекет екендігін айту
  
• 
  Қазақстан мәдениетті, білімді, саяси тұрақты мемлекет
  

• 
  лексикалық – грамматикалық ерекшеліктердің қолдану аясын білуге машықтандыру;
  
• 
  терминдердің жазылу үлгісін, оларға қойылатын талаптарды, біліктілікті қалыптастыру;
  
• 
  ғылыми мәліметтерді, әдебиеттерді, қолдана алу, мәтінді түсініп, оқылым, айтылым, тыңдалым, жазылымға ниетін қалыптастыру;
  
• 
  қазақша өз ойын тиянақты түрде жеткізу, сауатты жазуға үйрену.
  
• 
  болашақ маманның мемлекеттік тілде қарым-қатынас жасау біліктілігін арттыру
  
• 
  студентке мемлекеттік тілді оқып үйренуде өз әрекетінің жемісті екендігін сезінуіне жағдай жасау
  
• 
  мәтінмен еркін аударма жасай отырып, қысқаша мазмұнын айтуға машықтандыру, мәтінді түсініп, соның негізінде, оқылым, тыңдалым, айтылым, жазылымға студенттің жігерін қалыптастыру;
  

1. 
   Мейрамдар туралы түсінік беру.
   
2. 
   Тәуелсіздік алу жолында қандай қиындықтар болғаны туралы мәлімет.
   
3. 
   16 желтоқсанда құрбан болған жастар туралы айтып өту.
   
4. 
   22-наурыз халықаралық наурыз мейрамы туралы.
   
5. 
   Наурыз сөзі қазақ тіліне қай тілден енген?
   
6. 
   Наурыз мейрамының ерекшелігі.
   
7. 
   8-наурыз Халықаралық әйелдер күні туралы мағлұмат.
   
8. 
   Астана күні болып қай күн белгіленді?
   
9. 
   Астана бұрын қалай аталған?
   
10. 
    Айт мейрамы.
    
11. 
    Қазақстанның оңтүстігі мен солтүстігі, батысы мен шығыстағы табиғаты.
    
12. 
    Қазақстанның Қызыл кітапқа енген жерлері, аң-құстары, өсімдіктері.
    
13. 
    Қазақстанда кездесетін кен байлықтары
    
14. 
    Қазақстанның қалалары.
    
15. 
    Қазақстан Президенттік жүйемен басқарылатын демократиялық республика.
    
16. 
    Қазақстан тәуелсіз, егеменді, әр түрлі халық өкілдері бейбіт өмір сүріп жатқан ел.
    

5. 
   Сабақты өткізу жоспары:
   

2. Өткен сабақты пысықтау - 25 минут

3. Үйге берілген жаттығуларды тексеру - 20 минут

ҮЗІЛІС

5. Жаңа грамматикалық тақырып бойынша жұмыс - 20 минут

ҮЗІЛІС

6. Лексикалық тақырып бойынша жаңа сөздермен жұмыс - 20 минут

8. Қорытындылау,үй тапсырмасын беру, бағалау - 10 минут

5. 
   Өткізу түрі: тәжірибелік
   
6. 
   Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері:
   

5. 
   Көрнекі құралдар: кестелер, суреттер, үлестірмелі карточкалар.
   

5. 
   Тапсырмалар:
   

Қазақстан Еуразия материгінің орталық бөлігінде орналасқан. Қазақстан шекарасының жалпы ұзындығы 15.000 шақырымнан асады. Батысында және солтүстігінде Ресеймен, оңтүстігінде Қырғызстанмен, Өзбекстан, Түрікменстан, ал шығысында Қытаймен шектеседі. Қазақстанның жерінің аумағы 2717,3 мың шаршы шақырым. Халқының саны 16 миллионнан астам. Республикамызда көп ұлттың өкілдері тұрады. Онда жүзден астам ұлттардың өкілдері қазақ халқымен бірге тату-тәтті өмір сүруде. Қазақстанның астанасы – Астана қаласы. Республикамыза 14 облыс, 90-ға жуық қала, 200-ден астам аудан бар.

Елдің солтүстігі орманды, ал оңтүстігі таулы болып келеді. Орталық Қазақстанды жазық дала алып жатыр. Қазақстандағы ең ірі өзендер: Ертіс, Есіл, Жайық, Сырдария, Іле т.б. Ең үлкен көлдері мен теңіздеріне Балқаш пен Зайсан көлдері, Каспий мен Арал теңіздері жатады. Қазақстан қара және түсті металдарға, көмір, газ, бағалы металдарға (алтын, күміс, платина), сирек кездесетін металдарға (тантал, индий, иридум т.б.) бай.

Қазақстан ауыл шаруашылығы, өнеркәсібі дамыған ел. Өнеркәсіптің негізгі салалары – металлургия, машина жасау, металл өңдеу, отын – энергетика, химия және басқа салалары. ауыл шаруашылығының негізгі салалары – егіншілік пен мал шаруашылығы. Ауыр өнеркәсіптің орталықтары – Қарағанды, Өскемен, Теміртау, Жезқазған, Балқаш, Екібастұз, Шымкент және тағы басқалар.

Сонымен қатар Қазақстан – ғылымы мен мәдениеті жоғары дамыған ел. Қазақстанда Ұлттық Ғылым Академиясы, ғылыми-зерттеу институттары, жолғары оқу орындары, опера және балет тетры, драма театры, кинотеатрлар, мектептер, кітапханалар, мәдениет сарайлары сияқты көптеген ғылым мен мәдениет ошақтары бар.

Бурабай – Көкшетаудағы әдемі көл, суы тұщы және мөлдір. Көлдің ең терең жеріндегі жәндіктер мен балықтар айқын көрінеді. Көлдің айналасы қарағайлы, қайыңды орман. Көкшеде әйгілі «Оқжетпес», «Жұмбақтас» сияқты көрікті жерлері бар. Көлінде әр түрлі балықтар бар. Бурабай көлінің айналасында курорт, демалыс орындары орналасқан. Ол таза ауасымен, қымызбен емдейтін ірі курорт. Бурабай табиғатының көркемдігі жөнінен әлем курорттарының ішінде ерекше орны алады.

Қазақстанның астаналары: Орынбор (1925), Қызылорда (1929), Алматы (1929-1997) және Астана (1997 10-желтоқсан) қалалары.

Сөздік