Программалық жабдықтамалар

• Компьютер
• деген не?

• Ақпаратты
• компьютерде
• сақтау

• Программалық
• жабдықтамалар

Ақпараттық процестерді зерттейтін ғылым информатика деп аталады. Ақпараттық процестерді жүзеге асыратын негізгі құрал- компьютер. Ақпаратты автоматты түрде өңдеуге арналған ақпараттық және программалық құралдар кешенін компьютер деп атаймыз. Ақпаратты автоматты түрде өңдеу – адамның қатысуынсыз өңдеу, бұл кезде компьютер алдын-ыла берілген прогрммма бойынша ақпаратты өңдеуді алғашқы мәліметтерді енгізуден бастап нәтиже алғанға дейін жүргізеді

Кірістік мәліметтердің түрі мынадай болуы мүмкін:

Компьютердің аппараттық құралдары:

• Кодтауға және мәліметтер мен программаларды компьютердің жадыны екілік жүйеде ұсынуға арналған енгізу құрылғыларынан;
• Ішкі және сыртқы болып бөлінетін деректерді программаларды, аралық есептеулердің нәтижелерін сақтауға арналған компьтер жадынан;
• Мәліметтерді өңдеудің және өңдеу процесін басқарудың негізгі құрылғысы - процессордан;
• Өңдеу нәтижелерін кері кодтауға және олардың адамға қолайлы түрде шығарып беруге арналған шығару құрылғыларынан;
• Бұл барлық құрылғылар арасында ақпарат жеткізу қызметін атқаратын ақпараттық кеңарадан тұрады (байланыс желісі).

Мәліметтерді программалармен өңдейді. Программа – нұсқаулар тізбегі оларды орындау барысында компьютер белгілі әрекеттер жасайды немесе мәліметтерді өңдеу мәселесін шешеді. Программалық құралдар - әр түрлі мақсаттарға арналған программалар жиынтығы. Компьютердің программалық құралдарын программалық жабдықтама деп те атайды.

Программалық жабдықтаманы қызметі бойынша 3 санатқа бөлуге болады:

• Жүйелік программалық жабдықтамалар, олар компьютердің ақпараттық құралдарының жұмыстарын басқарады және жұмыс істеп отырған адамды қолданбалы программамен байланыстырады;
• Құрал – саймандық программалық жабдықтамалар – жаңа программаларды құруқамтамасыз етеді.
• Қолданбалы программалық жабдықтамалар – адам әрекетінің әр түрлі аумағының мәселелерін шешуге арналады.

Ақпараттық жұмыс жасау кезеңдері

Компьютердің құрылғыларының схемасы

• Процессор

• Жад

• АҚПАРАТТЫҚ КЕҢАРНА ( МАГИСТРАЛЬ)

• Енгізу құрылғылары

• Шығару құрылғылары

Жүйелік программалардың ішінде операциялық жүйе (ОЖ) (операционная система - ОС) болып табылады. ОЖ - компьютердің барлық мәліметтерді өңдеу жұмысын ұйымдастыратын программалар жүйесі.Ол компьютердің барлық құрылғыларын басқарады, компьютер құрылғыларының арасындағы және компьютер мен адам арасында мәліметтер алмасуын жүзеге асырады. Сонымен қатар ОЖ - әмбебап жүйе, оны әртүрлі типтегі компьютерлерге қосылған қосымша құрылғыларға сәйкестендіріп баптауға болады, компьютерді дербес түрде баптауға мүмкіндік береді.

Операциялық жүйе (ОЖ) компьютерді басқаруға арналған программалар кешені болып табылады: Ол:

• Компьютердің “әмбебап есептеуіш машинаның” ядросын құрайды;
• Компьютердің ішіндегі барлық процестерді басқарады; компьютермен оған қосылған мысалы,принтер, дисплей,дискжетек пен винчестер сияқты шалғай құрылғылардың арасындағы алмасуды басқарады;
• Аппаратура модульдері мен қолданбалы программалар арасындағы байланыс мүмкіндігін қамтамасыз етеді;
• Пайдаланушы мен компьютер арасындағы делдал қызметін атқарады.

• 1.Командалық тәсіл;
• 2.Терезелік тәсіл

• Адам мен компьютер арасындағы қарым – қатынас
• тәсілі интерфейс деп атайды. Дербес компьютерлерде
• қатынасудың интерфейстің екі қатынасы бар:

• Командалық интерфейсте адам компьютермен ОЖ - нің командалары жиынтығының көмегімен қатынас құра алады, олар өте көп және жазылу түрлері де әр түрлі. Командалық интерфейсі бар ОЖ - ға MS Dos ОЖ жатады, ол компьютерлерде соңғы жылдарға дейін негізгі болып келеді.Компьютерде дұрыс жұмыс істеу үшін, MS Dos ОЖ нұсқауларының қалың томдарын оқып үйрену қажет болды.

Терезелік интерфейстің жөні басқа, ол Windows типті ОЖ - де жүзеге асырылған.Мұнда компьютер мен қатынасу көбіне тек тышқан құрылғысы арқылы жасалады.Компьютермен жұмыс істеу үшін, экранда графикалық бейнелер түрінде көрсетілген әрекеттерді тышқанның көмегімен таңдау жеткілікті. Экрандаграфикалық формаларды таңдау, жедел көмек жасау (оперативті көмек сөз), анықтама жүйесі адамның коипьютермен қатынас құруды сезу дәрежесінде түсінікті етеді.

• Терезелік интерфейстің жөні басқа, ол Windows типті ОЖ - де жүзеге асырылған.Мұнда компьютер мен қатынасу көбіне тек тышқан құрылғысы арқылы жасалады.Компьютермен жұмыс істеу үшін, экранда графикалық бейнелер түрінде көрсетілген әрекеттерді тышқанның көмегімен таңдау жеткілікті. Экрандаграфикалық формаларды таңдау, жедел көмек жасау (оперативті көмек сөз), анықтама жүйесі адамның коипьютермен қатынас құруды сезу дәрежесінде түсінікті етеді.

Қолданбалы программа лық жабдықтама мәліметтерді өңдеудің нақты мәселесін шешуге арналған. Олардың көмегімен құжаттар құруға, графикалық объектілер даярлауға, әр түрлі есептеулер жүргізуге және өздеріңнің демалыстарыңды ұйымдастыруға, т.б, жасауға болады. Қолданбалы программаларды арнайы және әмбебап программалар деп екі топқа бөледі.

Арнайы (мамандандырылған) программаларға нақты бір мамандықтағы адамдар пайдаланатын программалар жатады, мысалы,бухгалтерлік программалар, проект жасаушылар, дәрігерлер пайдаланатын, т.б, программалар. Әмбебап программаларға мәтіндік және графикаоық редакторлар, электрондық кестелер, электронды пошта программалары, яғни көпшілік пайдаланатын программалар жатады. Бірімен – бірі байланысты бірнеше қолданбалы программаларды біріктіретін программалар да бар, оларды интегралданған программалар кестесі деп атайды. Мысалы, мәтіндік редактор, электрондық кесте, мәліметтер базасын басқару жүйесі.

Компьютердің операциялық жүйесі төмендегі міндеттерді орындайды:

• Компьютер қорлары: жадтың, процессордың сыртқы құрылғылардың жұмысын басқару;
• Қолданбалы программалардың орындалуын қамтамасыз етеді;
• Компьютер мен адам арасындағы қарым – қатынасты ұйымдастырады.

Ақпаратты сақтау

• Монитор

• Принтер

• Басқа
• құрылғылар

• Сыртқы жады

• Ішкі жады

• Р

• Команда

• Жүктеу

• Сақтау

Ішкі жад

Тасымал-даушы	Құрылғы	Көлемі және өлшемі	Ақпаратты алмастыру жылдамдығы	Қауіп-қатерлер	Қолданылуы
Қатқыл диск.Вин-честер Hard disk	Hard disk Drive (FDD)	3,5”,5,25” 10Гб-70Гб	30 Мб/с дейін	Соққылар	Программалар мен берілген-дердің негізгі қоймасы
Жұмсақ диск.Дискет Floppy disk	Floppy disk Drive (FDD)	3,5” 1,4Мб	0,055 Мб/с	Магниттік өріс, жылыту	Өзге компью-терлерге та-сымалдау, архив
Лазерлік диск. Ком-пакт-диск CD(Compact Disk)	CD Drive (CDD) Rom RW	4,72” 650 Мб 700Мб	4,8 Мб/с	Механика-лық зақымда-ну, ласта-ну	Программа-лар мен бе-рілгендердің кітапханасы
Жад кар-тасы.Mini portable disk	USB Flash RAM	64 Мб – 4 Гб	10 Мб/с дейін	Механи-калық зақым	Өзгекомпьютерге тасымалдау,программалар мен берілгендердің кітапханасы

Мәліметтер мен программалар ішкі жадтың ұяшықтарына байт немесе байттар тобы түрінде орналасады.Олармен ұяшықтардың адрестері бойынша қатынасады. Ақпарат тасушыға атауы бар белгілі бір үлестер (позициялар) түрінде жазылады.Мұндай құрылым файлдық, ал үлестер файл деп аталады.Дәл айтқанда,файл – бір типтегі байттардың тізбегі. Файлды ақпарат өлшемі – бит сияқты ақпаратты сақтау бірліггі ретінде қарастыруға болады. Біртұтас объект ретінде файлдармен жазу, өшіру (жою) көшіру, даярлау,жылжыту, қайта ат қоюоперацияларын жүргізуге болады. Сыртқы тасушыдағының барлығы файл түрінде сақталады, олар:операциялық жүйелер, қолданбалы программалар, программалау жүйелері,мәліметтер жинағы. Мысалы, тек бір ғана Windows-тың 1000-нан астам құраушы файлдары бар.

Жаңа тақырып бойынша тест сұрақтары:

• 1. Ақпараттық процесстерді зерттейтін ғылым:
• А) Ақпараттану
• Ә) Кибернетика
• Б) Информатика
• С) Физика
• 2. Ақпараттық процесстерді жүзеге асыратын құрал:
• А) Диск
• Ә) Компьютер
• Б) Отикалық диск
• С) Дискет

• 3. Оқулықтағы мәтін, дәптердегі шығарма, ауа райын болжау, т.б. қандай ақпаратқа жатады?
• А) Сандық ақпарат
• Ә) Мәтіндік ақпарат
• Б) Графикалық ақпарат
• С) Музыкалық ақпарат
• 4. Суреттер, схемалар, сызбалар, фотосуреттер, т.б. қандай ақпаратқа жатады?
• А) Сандық ақпарат
• Ә) Мәтіндік ақпарат
• Б) Графикалық ақпарат
• С) Бейне ақпарат

• 5. Түрлі-түсті графика, дыбыс фильмдер, екі және үш өлшемді жылжымалы обьектілер қандай ақпаратқа жатады?
• А) Музыкалық ақпарат
• Ә) Мәтіндік ақпарат
• Б) Графикалық ақпарат
• С) Бейне ақпарат
• 6. Программалық жабдықтаманы қызметі бойынша қанша санатқа бөлуге болады?
• А) 2
• Ә) 4
• Б) 3
• С) 5

7. Ақпаратпен жұмыс жасаудың қанша кезеңдері бар?

• 7. Ақпаратпен жұмыс жасаудың қанша кезеңдері бар?
• А) 2
• Ә) 4
• Б) 3
• С) 5
• 8. Адам мен компьютер арсындағы қарым-қатынас тәсілін не деп атайды?
• А) Таңбалы ақпарат
• Ә) Сигналды ақпарат
• Б) Интерфейс
• С) Триггер

9. Қолданбалы программалар неше топқа бөлінеді?

• 9. Қолданбалы программалар неше топқа бөлінеді?
• А) 2
• Ә) 4
• Б) 3
• С) 5
• 10. Компьютерде бір уақытта қатар сақтай алатын ақпарат көлемі не деп аталады?
• А) Ақпарат арнасы
• Ә) Жады
• Б) Иілгіш диск
• С) Флэш-жады

Сабақ аяқталды. Назарларыңызға алғыс білдіремін.

жүктеу 23,72 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: