Аумақтың әлеуметтік-экономикалық дамуын мемлекеттік реттеудің қолданыстағы саясатына талдау жасау

2.4. Аумақтың әлеуметтік-экономикалық дамуын мемлекеттік реттеудің қолданыстағы саясатына талдау жасау

Қолданыстағы мемлекеттік реттеу саясаты облыстың маңызды әлеуметтік-экономикалық мәселелерін шешуге және халықты жұмыспен қамтуға, өмір сүру сапасын арттыруға, тұрақты экономикалық өсімді қамтамасыз етуге бағытталған.

Бұл бағытта облыста «Өңірлерді дамыту» бағдарламасы табысты іске асырылуда. Жамбыл облысында «Өңірлерді дамыту» бағдарламасын іске асыру 2-ші бағыттың аясында іске асырылуда – бәсекелестікті жоғарылатуға және өңірдің экономикалық өсуіне ықпал ету.

Бюджеттік инвестициялық жобаларды іске асыруға республикалық бюджеттен мемлекеттік қолдау көрсету 2 басымдық бойынша іске асырылады.

Республикалық бюджеттен 2013 жылға инженерлік инфрақұрылымдды дамытуға (2-ші басымдық) 1730 млн. теңге нысаналы трансферттер, жоғары және орташа даму әлуеті бар ауылдық елді мекендерді жайластыру шараларын іске асыру үшін жергілікті өзін-өзі басқаруды мемлекеттік қаржылай қолдауға (4-ші басымдық) – 512,8 млн. теңге бөлінген.

2-ші басымдықтың аясында 1 инвестициялық «Жамбыл облысы Талас ауданы Талас өзенінің арнасын реттеу үшін және су ағызуды қалпына келтіру мақсатында су құрылымдарын қайта жаңғырту» жобаны іске асыруына республикалық бюджеттен 229 млн. теңге, жергілікті бюджеттен қосымша қаржыландыруға 16,9 млн. теңге бөлінген.

Сонымен қатар, облыста 2012-2020 жылдарға арналған бір салалы шағын қалаларды дамыту бағдарламасын іске асыру аясында Жаңатас және Қаратау бір салалы шағын қалаларын дамытудың кешенді жоспарлары әзірленген және тиісті аумақтардың мәслихат шешімдерімен бекітілген.

Жаңатас қаласына 82,9 млн. теңге бөлініп, Бейбітшілік, Жібек жолы көшелерінің өоршауларын және тратуарларын, Тәуелсіздік саяжолын, Әулие-ата қақпасы мен көшесі қоршауын жөндеу жүргізілді.

Моноқалаларды дамыту бағдарламасының шеңберінде 2013 жылы Жаңатас қаласының нысандарын жаңғыртуға және жайластыруға 591,2 млн. теңге, кәсіпкерлікті дамыту шараларын іске асыруға 69,4 млн. теңге бөлініп, игерілді. Қаратау қаласының инженерлік инфрақұрылымдарын жаңғыртуға 417,6 млн. теңге, апатты үйлерді бұзуға - 107,4 млн. теңге, қала нысандарын жайластыруға – 94 млн. теңге және кәсіпкерлікті дамытуға – 12,2 млн. теңге игерілді.

Президенттің ЖӨӨ-нің 7 пайыздық өсімін қамтамасыз ету бойынша тапсырмасын іске асыру аясында облыстың қолда бар агро-өнеркәсіптік және туристік әлуетін тиімді пайдалануға мақсатталған жобаларды іске асыруды көздейтін экономика өсімінің резервтерін пайдалану бойынша іс-шаалар жоспары әзірленді.

2013 - 2015 жылдары облыстың әлеуметтік-экономикалық саясаты:

- экономиканы жаңғырту және әртараптандыру, бәсекелестікті дамыту және бизнеске қолайлы жағдай жасау, инвестициялық қызметті белсендіру арқылы тұрақты экономикалық өсімді қамтамасыз етуге;

- нақты еңбек өнімділігіне ерекше мән бере отырып, халықтың тұрмысын және өмір сүру сапасын арттыруға, жаппай әлеуметтік асырауды жоюға және орта кластың жағдайын жақсартуға бағытталған әлеуметтік жаңғыртуды жүргізуге;

• 
  Жалпы өңірлік өнімінің нақты көлем индексі, % алдыңғы жылға;
  
• 
  2009 жылғы деңгейге жалпы өңірлік өнімнің нақты көлем индексі (жоспар);
  
• 
  Халық санының өсуі/азаюы;
  
• 
  Өнеркәсіптік өнімінің нақты көлем индексі;
  
• 
  Өңдеу өнеркәсібіндегі өнімнің жалпы қосылған құнын арттыру;
  
• 
  Өңдеу өнеркәсібіндегі өнім шығарудың нақты көлем индексі;
  
• 
  Ауыл шаруашылығы өнімін өндірудің НКИ;
  

• 
  Жалпы өңірлік өнімнің құрамындағы шағын және орта бизнестің үлесін ұлғайту;
  
• 
  Негізгі капиталға салынған инвестициялардың үлесі, %;
  

• 
  Ауыл шаруашылығында негізгі капиталға салынған инвестициялардың НКИ;
  

• 
  Негізгі капиталға салынған инвестициялардың жалпы көлеміндегі шетел инвестицияларының үлесі.
  

• 
  Балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқумен қамту ( 3-тен 6 жасқа дейінгі);
  
• 
  Жастарды техникалық және кәсіптік біліммен қамту үлесі (14-24 жас);
  
• 
  Халықтың күтілетін өмір сүру ұзақтығы;
  
• 
  Жұмыссыздық деңгейі;
  
• 
  Ең төменгі күнкөріс деңгейінің шамасынан төмен табысы бар халықтың үлесі;
  
• 
  Арнайы әлеуметтік қызметтер ұсынумен қамтылған тұлғалардың үлес салмағы (қызмет алуға мұқтаж тұлғалардың жалпы санында);
  

• 
  1000 адамға мәдениет ұйымдарына келушілердің орташа саны;
  

• 
  Мемлекеттік тілді меңгерген халық үлесі;
  
• 
  Жүйелі түрде дене шынықтырумен және спортпен шұғылданатын, барлық жастағы тұрғындарды қамтуды ұлғайту;
  
• 
  Мемлекет пен азаматтық қоғам институттарының өзара қатынастарын оң бағалайтын тұрғындар үлесін арттыру;
  

• 
  Өңірлік ақпараттық өнімді тұтынушылардың талап ету деңгейін арттыру;
  

• 
  14 пен 29 жас аралығындағы тұрғындар арасында жастарға қатысты мемлекеттік саясатқа қанағаттану деңгейі;
  

• 
  15-28 жас аралығындағы жастардың жалпы санында NEET үлесі, % (NEET – ағылшын тілінде - Not in Education, Employment or Training);
  
• 
  Жол-көлік оқиғалар санын (деңгейін) төмендету (10 мың бірлік автокөлікке);
  
• 
  Көшелерде жасалған қылмыстардың үлес салмағы;
  

• 
  Құрылыс жұмыстарының нақты көлем индексі;
  

• 
  Тұрғын ғимараттарды пайдалануға беру көлемі, жалпы алаңның шаршы метрінде;
  

• 
  Жақсы және қанағаттандырарлық жағдайдағы жергілікті маңызы бар автомобиль жолдарының үлесі;
  

• 
  Тұрғындардың орталықтандырылған сумен жабдықтауға қол жетімділігінің деңгейін арттыру;
  
• 
  Жылумен қамту қызметтерінің қамтамасыз етілу деңгейін арттыру;
  
• 
  Халықтың су бұру қызметтерімен қамтамасыз етілу деңгейін арттыру;
  

• 
  Жоғары әлеуеті бар ауылдық елді мекендерді дамытудың санын арттыру;
  

• 
  Атмосфераға стационарлық көздерден шығатын зиянды заттардың шығарылымы;
  

• 
  Халықтың әлеуметтік маңызы бар қызметтерді көрсету сапасына қанағаттану деңгейі
  

Сыртқы сауда айналымы сыртқы саудадағы мемлекеттік саясат шеңберінде жүргізілетін болады. Облыста өндірілетін өнімдердің экспортқа бағытталуын арттыру бойынша шаралар іске асырылатын болады.

Инфляция деңгейін 6-8% делізі деңгейінде ұстау үшін келесі жұмыстар жалғасытырылатын болады:

1) бөлшек саудада сатылатын азық-түлік тауарларының негізгі түрлерінің бағасына және де өндіруші кәсіпорындардың жіберетін бағасына мониторинг жасау;

2) облыстағы негізгі азық-түлік тауарларын өндірушілермен және сатушылармен бағаны тұрақтандыру мәселесі жөніндегі өзара ынтымақтастық туралы меморандумдар жасау;

3) әлеуметтік сауда нүктелерін, жылжымалы сауда павильондарын ашу;

4) болашақта жетіспеушілігі немесе бағасының көтерілуі болжамданған азық-түлік тауарларын қажетті көлемде резервте сақтау жөніндегі шараларды жүзеге асыру;

5) қыс кезеңінде жеміс-көкөніс өнімдерін сақтауды және оны ары қарай төмен сауда үстемесімен көтерме-бөлшек желісі, сондай-ақ коммуналдық базарлар арқылы сатуды қамтамасыз ету;

6) жылыжай шаруашылығын дамыту;

7) тұрақты түрде ауыл шаруашылығы жәрмеңкелерін және басқа шараларды өткізу.

Номиналды ақшалай табыстың өсуін экономика саласындағы жалақының, 2015 жылдың шілде айынан бастап бюджет саласындағы қызметкерлерге жалақының 15%-ға, жыл сайын зейнатақының және әлеуметтік төлемақының өсу есебінен қамтамасыз етіледі.

Халық санының өсуі бала туудың өсуі, өлімнің азаюы және көші-қонның теріс сальдосы есебінен қамтамасыз етіледі.

ҮИИД Бағдарламасы 597,2 млрд.теңгені құрайтын 41 инвестициялық жобаны қамтиды, онда құрылыс кезеңінде 7,9 мың және іске қосылған кезеңінде 8,2 мыңға жуық жұмыс орнын ашу жоспарланған. Индустрияландыру картасы аясында 2014 жылы 1147 жұмыс орнын ашу көзделген, сомасы 25,4 млрд.теңгені құрайтын 7 инвестициялық жобаны іске асыру жоспарланған («БиномСтройДеталь» ЖШС – құрылыс материалдары комбинатының базасындағы үй салу комбинатының құрылысы, «Talas Investment Company» ЖШС – натрий цианидін өндіру бойынша зауыты, «Vista International» ЖШС – Қордай жел-электростанциясының құрылысы және іске қосу, «Арайстроймаркет» ЖШС – радиаторларды өндіру бойынша шағын зауыт, «Central Asia Gold Production» ЖШС – бағалы металл қорытпаларын өндіру бойынша зауыты, «Компания Мын-Арал» ЖШС – балық өндеу бойынша зауытын қайта жаңғырту, «Оңтүстік Халал Тағамдары» ЖШС – Халал стандартына сай жоғары технологиялы ет өнімдері өндірісін құру).

«Самұрық-Қазына» ұлттық әл ауқат қорының қатысуымен, операторы «Бірлескен химиялық компания» ЖШС-і болып табылатын, негізгі мақсаты барынша тиімді технология негізінде химия өнімдерінің жаңа экспортқа бағытталған өндірісін құру бойынша «Тараз» Химия паркі» арнайы экономикалық аймағын құру жөнінде жұмыстар жүргізілуде.

Химия өнімдерін өндіру бойынша біртұтас кластер құру, онда 2013-2016 жылдары индустриалдық аймақ салу және өндірістің бірінші кезегін енгізу, ал 2017-2025 жылдары - өндірістің екінші кезегін енгізу қарастырылған, бірінші кезеңде келесі инвестициялық жобалардың өндірісін жолға қоюға мүмкіндік береді, бұл құны 20,5 млрд. теңге «Каустикалық сода және хлор өндірісі», құны 6,0 млрд. теңге «Үшхлорлы фосфор өндірісі», құны 13,0 млрд. теңге «Глифосат (гербицид) өндірісі», құны 18,7 млрд. теңге «Синиль қышқылының және натрий цианидінің өндірісі». Қаржылай инвестициядан бөлек өңірде қосымша 2000 астам тұрақты жұмыс орны құрылатын болады.

2-ші міндет бойынша қол жеткізу жолдары (2014-2015 ж.ж.): Аймақта электроэнергияның генерациясын экологиялық таза және сарқылмайтын көздер арқылы дамытуға мүмкіндік тудыратын климаттық және географиялық жағдайлары бар. Аймақта жел, күн және гидро-электро станцияларының құрылысы тиімді. «Жасыл» технологиялардың бәсекеге қабілеттілігі жылдам өсе бастайды және дәстүрлі энергия көздерімен салыстырғанда альтернативтік энергетика технологияларын пайдалану электр қуатын өндіруді үнемдеуге мүмкіндік береді.

2013 жылы Т. Рысқұлов ауданындағы жылдық қуаты – 2,1 МВт болатын Қарақыстақ ГЭС-ы, Шу ауданында жылдық қуаты – 9,2 МВт болатын Тас-Өткел ГЭС-ы, Қордай ауданында жылдық қуаты – 4 МВт болатын Кордай 21-ЖЭС-ын (бірінші кезегін) және де жылдық қуаты – 1 МВт болатын Қазақстандағы тұңғыш күн электростанциясы іске қосылды.

2012 жылдың басынан бастап, жылдық қуаты – 19 МВт құрайтын Меркі ГЭС-ның, бірінші кезекте жылдық қуаты – 100 МВт болатын Жаңатас ЖЭС-ның, Жамбыл ауданындағы бірінші кезектегі жылдық қуаты – 24 МВт болатын күн электростанциясының құрылысы жүргізілуде, 2014-2015 жылдары пайдалануға беру көзделуде.

Тараз қаласында РК-4 аумағында, электроэнергия өндіру бойынша жылдық қуаты 50 МВт және жылу энергиясы бойынша 40 Гкал болатын, жалпы сомасы - 7,4 млрд. теңгені құрайтын когенерациялық жылу электростанциясының (КГЖЭС) құрылысы басталды.

Электроэнергетиканың дамуындағы келесі оңтайлы бағыттардың бірі - энерготапшылықты азайту мақсатында өнеркәсіпке, ауыл шаруашылығына және тұрғын-үй шаруашылығына энерго үнемдеуіш технологияларды енгізу болып табылады.

2015 жылы «Fonroche Energie» француз компаниясымен Т.Рысқұлов ауданында қуаттылығы 24 МВт жететін күн электр станциясының құрылысын салу жоспарлануда. Жобаны жүзеге асыру мақсатында «Aquila Solar» ЖШС-і құрылды. КЭС жылдық өнімділігі 35 000 тұрғын тұтына алатындай, 40 млн.кВт/сағ дейін жетеді. Жобаның бастапқы инвестициясы 9 250 млн.теңгеден астам соманы құрады.

Сондай-ақ, «Windhan» ЖШС-і Шу ауданында қуаттылығы 110 МВт «Шоқпар» ЖЭС құрылысы бойынша инвестициялық жобасын іске асыруды жоспарлауда. Аталған жобаның инвесторы Нидерланды елінің «EnergyEmissions BV» компаниясы болып табылады. Жобаның құны 700 млн. АҚШ долларын құрайды. Құрылыстың бірінші кезеңінде 2017 жылға дейін инвестордың өз қаражаты есебінен және несие қаражаты есебінен 36 жел генераторларының (әрқайсысы 3 МВт болатын) құрылысы, екінші кезеңде 2020 жылға дейін ЖЭС қуаттылығын 250 МВт-қа дейін кеңейту (83 жел генераторлары) жоспарлануда.

Мақсат 4.1.3.: Бәсекеге қабілетті агроөнеркәсіп кешенін құру