ПоәК 042-18 71/01-2015 Басылым №1 «11»06. 2015 ж

5В060800 - «Экология» мамандық студенттері үшін

Семей 2015

1. 
   ҚҰРАСТЫРҒАН
   

Құрастырған ______________ Нұралина Қ.Т. «___ » __________ 2015 жыл, «Экономика» кафедрасының аға оқытушысы

2. ТАЛҚЫЛАНДЫ

2.1. «Экономика» кафедрасының отырысында.

«___ » ________ 2015 ж. № хаттама
Кафедра меңгерушісі __________________ Абылкасимова Ж. А.
2.2. Экономика, құқық және гуманитарлық факультетінің Оқу-әдістемелік бюросының отырысында.

«___ » ____________ 2015 ж. № хаттама

3. БЕКІТІЛДІ

Университеттің Оқу - әдістемелік Кеңесінің отырысында шығаруға мақұлданған және ұсынылған.

«___ » __________________ 2015 ж. № хаттама

ОӘК төрағасы _______________ Г.К. Искакова
4. Енгізілді

№1 басылым «11»06. 2015 ж.

1. 
   Жалпы ережелер
   
2. 
   Пәннің мазмұны мен сабақ түрлері бойынша сағаттың бөлінуі
   
3. 
   Пәнді оқыту бойынша әдістемелік нұсқаулар
   
4. 
   Курс форматы
   
5. 
   Курс саясаты
   
6. 
   Бағаларды қою саясаты
   
7. 
   Әдебиет
   

1. 
   ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
   

1.1 Оқытушы және пән туралы жалпы мағлұматтар

Нұралина Қаламқас Тілеуғабыл қызы

«Экономика» кафедрасының аға оқытушысы

Жұмыс телефоны – 53 – 03 – 16 , №8 оқу корпусы, каб. – 233

Сабақ өткізу орны – №8 оқу корпусы

Пән атауы – Табиғатты пайдалану экономикасы

Кредит саны – 3

Тұрақты өндіріс, экологиялық ресурстану, қоршаған ортаны ластағаны және табиғи ресурстар үшін төлемдер. Табиғат пайдалану эконономикасының пәні – қоғам және табиғат қатынастарында туындайтын әлеуметтік-экономикалық мәселелер. Табиғат пайдалану экономикасы – табиғат пайдалану үрдістерінде туындайтын әлеуметтік-экономикалық қатынастарды, заңдылықтарды, адамдардың табиғатқа әсерлерін, табиғатты қорғауды және ұтымды пайдалануды ұйымдастыруды зерттейді. Табиғат және қоғамның даму заңдылықтарын ескере отырып табиғат пайдалануды жетілдіру жетілдіру жолдарын қарастырады.

1.3 Бұл курстың мақсаты болып студенттерге табиғатты қорғаудың және ұтымды пайдаланудың экономикалық механизмдері мен әдістерін оқыту болып табылады.

1.4 Пәнді оқытудың басты міндеттері:

- ұтымды табиғат пайдалану жолдарын;

- табиғат ресурстарын экономикалық бағалау әдістерін;

- табиғатқа келтірілген зиянды есептеу әдістерін;

- табиғат пайдалануды басқару механизмдерін;

- табиғат қорғау шараларының экономикалық тиімділігін анықтау әдістерін үйрету.

1.5 Пәнді оқу барысында студент білуі керек:

Білуі тиіс: табиғатты пайдаланудың мақсаты мен принциптері, зерттеу әдістерін.

Жасай білуі керек: тұрақты даму мақсатында ғаламдық және аймақтық табиғат пайдалану жүйесін бағалау.

Меңгеруі тиіс: табиғатты қорғау және табиғатты пайдалануға байланысты ақпараттармен жұмыс жасауға дағдылану. Табиғатты пайдалануды зерттеу әдістерін меңгеру.

1.6 Курстың пререквизиттері: «Экономикалық теория", "Менеджмент", "Маркетинг."

1.7 Курстың постреквизиттері: Агробизнес, Өңдеу кәсіпорындарының экономикасы, Дайындаулар экономикасы
2 ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ МЕН САБАҚ ТҮРЛЕРІ БОЙЫНША САҒАТТЫҢ БӨЛІНУІ

Кесте-1

2. 
   ПӘНДІ ОҚЫТУ БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР
   

Дәрістің негізгі атқаратын ролі барлық оқу сабақтарының, соның ішінде студенттердің өзіндік жұмыстарының бағыттарын, негізгі мазмұны мен сипатын анықтай отырып, ғылыми білімнің негізін салу. Пәнді дұрыс игерудің шарты болып практикалық (семинар) сабақтарын жүргізу табылады.

Практикалық (семинар) сабақтары жоспар бойынша жүргізіледі, студенттердің жүйелі түрде сабаққа дайындалуын, олардың жауаптарын тыңдауды, есептер шешу арқылы теориялық білімді нығайтуды талап етеді.

Практикалық сабақтар пәннің қиын сұрақтарын терең түрде зерттеуге мүмкіндік береді және студенттердің өзіндік жұмысының қорытындысын шығарудың негізгі формасы блып табылады. Осы сабақ түрлерінде ғана студенттер мәселелерді дұрыс жеткізуді, өз ойлары мен пікірлерін еркін түрде айтуды үйренеді. Осының барлығы қазіргі заман маманына қажетті әдіс – тәсілдерді үйренуге мүмкіндік береді.

Студенттер барлық жұмыстарды белгіленген уақытта орындап, тапсырулары керек. Уақытынан кешігіп өткізілген жұмыстар төмен бағамен бағаланады. Курстың тақырыптарын қарастыру барысында студент ұсынылған әдебиеттерді қолдануы керек. Сонымен қоса, студент келесі баспа материалдарында берілген қосымша мәліметтерді қарастыруы керек: Қаржы-қаражат, Вопросы экономики, Транзитная экономика, Информационный бюллетень, Статистические сборники, Вестник Каз НУ имени Аль-Фараби, АльПари, т.б.

Жұмысты орындау барысында келесі ережелерді сақтау керек:

• 
  Жұмыс сұрақтары әдістемелік материалда беріледі;
  
• 
  Жұмысты оқушы дәптерінде немесе альбом беттерінде, жазу тәртібіне сай орындау қажет;
  
• 
  Жұмыс басында мазмұнын немесе жоспарын көрсету керек
  
• 
  Жұмыс соңында оны жазу барысында қолданған әдебиеттердің тізімін беру керек.
  

Эссе тақырыбын оқытушы өзі береді немесе студент берілген тақырыптар арасынан өзі таңдап алады. Эссені жазу мақсаты таңдалған тақырыпты кеңінен қарастыру. Эссе жазу барысында студент берілген материал төңірегінде ғана емес, сонымен қатар арнайы сұрақтармен, статистикалық материалдармен жұмыс істеуі керек, берілген сұрақтың басқа мәліметтермен, сұрақтармен байланысын көрсетуі керек. Студент эссені дайындау үшін барлық ақпарат көздерін пайдаланады, соның ішінде Интернет жүйесіндегі мәліметтерді де сілтемелер жасай отырып қолданады. Егер ұсынылған мәселе бойынша бірнеше көзқарас болса, онда олардың барлығын аргументтей отырып, келтіру керек.

Егер ұсынылған тақырып сандық көрсеткіштерді талап ететін болса (нарық параметрлері, сегмент параметрлері, қатысушылар саны және т.б.), онда ақпарат көздеріне сілтеме жасай отырып, соңғы мәліметтерді берген дұрыс.

Кейбір тақырыптарды зерттеу экономикалық немесе қаржылық талдау жүргізуді талап етеді, мұндай кезде эсседе талдау қорытындысы ғана көрсетіледі және соның негізінде жасалған маңызды элементтер келтіріледі.

Эссе мәтінін екі түрлі әдіспен бейнелеуге болады: қолжазба түрінде немесе машинада басу арқылы. Эссе А4 таза ақ қағазының бір жақ бетіне жазылады. Қойылатын талаптар: сол жағынан – 25-30 мм, оң жағынан – 10 мм, астыңғы және үстіңгі жағынан – 20 мм қалдыру керек. Абзац - 15-17 мм. Бөлім атаулары астыңғы және үстіңгі жақтарынан бір арқылы бөлініп тұрады.

Қолжазба түрінде жазылған текст шарикті қаламмен, ұғынықты жазумен жазылуы керек. Әр-бір беттте 28-30 жол болуы керек. Мұндай жазу барысында № 3 трафарет қолданылады. Эссенің жалпы көлемі 6 беттен кем болмауы керек. Жазу барысында бетті шимайлауға, сөздерді сызуға, үстінен жазуға, өшіруге болмайды. Сонымен қоса, жалпы қолданыстағы сөздерден басқа сөздерді қысқартуға рұқсат етілмейді.

Компьютерде басылған эссеге қойлатын талаптар: Microsoft Word, шрифт KZ Times New Roman, размері 14, бірлік интервал. Эссе көлемі 4- 5 бет . Беттерді жоғарғы оң жақ бұрышта белгілеген жөн.

Эссе басында оның мазмұны немесе жоспары жазылады, ал соңында пайдаланылған әдебиеттер тізімі беріледі.

Соңында қосымша тігілуі мүмкін, олар текст беттеріне саналмайды (статистика мәліметтері, графиктер, сызбалар, кестелер және т.б.)
4 Курс бағыты
14 тақырып түгелдей «Табиғатты пайдалану экономикасы» курсының барлық тақырыптарын қамтиды. Пәннің оқу жоспары бойынша 45 аудиториялық сағат, оның ішінде 30 сағаты дәріске, ал 15 сағаты сарамандық (лабораториялық) сабаққа бөлінген.

Аудиториялық уақытқа кіретіндер: дәрістер, оқылған материалдарды пікір алмасу, әртүрлі материалдарды және кейстерді талдау. Әрбір сабаққа студенттер жоспардағы негізгі және қосымша әдебиеттер тізіміне сәйкес дайындалуы тиіс (негізгі бөлімдер мен тараулар әрбір сабаққа анықталып отырады). Бақылау жұмысқа қатыспаған және кешіккен студент ешқандай балл алмайды.

Әрбір сабақтын бас кезінде шағын бақылау жұмысы жүргізіледі, ол өткен дәрісте қарастырылған негізгі ұғымидарға қатысты 5 ашық сұрақтан не болмаса дұрыс/ дұрыс емес типтес сұрақтардан тұрады. Студенттердің барлығы 10 бақылау жұмысын орындайды. Әрбір бақылаудың ең көп шегі 10 балл (2 балл * 5 сұрақ 10 балл)

Негізгі ұғымдар әрбір дәріс барысында түсіндіріледі. Сабақтарға қатысу және негізгі ұғымдарды, анықтамаларымен, түсініктерімен жазу студенттердін міндеті. Егер студент белгілі бір себептермен сабаққа қатыспаса, дәрісті ол топтағы басқа бір студенттер алуы керек. Ал оқытушы дәрісті сабақттан тысқары уақытта студентке беруді тиіс емес (қандай себеп-салдары болса да)

Әрбір сабақта студент қаралатын материалдарды талқылауға белсенділікпен қатысуы керек. Оның белсенділігі жауап беру сапасы негізінде бағаланады. Жеке жауап беру мен топ құрамында сөз сөйлей қарастырылады.

5 аптада әрбір студентке талдау үшін жеке кейс ұсынылады. Оны жоспарға сәйкес талдап, жазбаша түрде оқудың 7 аптасында тапсыруға міндетті (талдау жоспары әрбір кейсте беріледі)

Курстың сонында таңдап алынған тақырыпқа сәйкес жеке зерттеу жұмысы ұсынылады.

Егер тыңдаушылар бірдемені түсінбесе, оқытушыдан сұрауға болады.

Студенттерге жазбаша жұмыстарды орындау барысында Шәкәрім университетінің компьтерлерді пайдалануға рұқсат беріледі.

Студенттер Шәкәрім университетінің кітапханасында жұмыс істеп, кітапхана ережесіне сәйкес кітаптарды үйге алуына болады.

Емтихан: қорытыды емтихан билеттік жүйе бойынша өткізіледі. Әр билетке курс бойынша 3 сұрақ кіргізіледі.

Бақылау жұмыстарында, тестілеу кезінде көшіруге тыйым салынады. Мұндай жағдай байқалған кезде студентке жаза ретінде аудиториядан шығару және қанағаттанарлықсыз баға қою (бүкіл курсқа) қолданылады.

Сабақ кезінде ұялы телефондар өшірілуге тиіс.
5 Курс саясаты
Пән бойынша қойылатын талаптар

Сабаққа қатысу: Университет ережелері бойынша студент үштен артық сабақты босатпауға тиіс. Егер студент үштен артық сабақ босатса (барлық себеп бойынша), бұл жағдайда оқытушы студентке берілген пән және бүкіл оқу бағдарламасы бойынша оның босатылғаны жөнінде ақпараттауға міндетті.

Сабаққа кешігу : Әр екі кешігу (кез келген себеп бойынша) толық 1 сабақты босатқанға тең болады.

Тапсырмаларды орындау және емтихан тапсыру: Студенттер міндетті түрде өзіне берілген тапсырмаларды өздері орындап жүруі қажет. Біреуден көшіру, оқытушыны кез келген түрде алдау сияқты тәртіп бұзу берілген студентті университеттен шығаруға негіз ретінде бола алады.

Ұялы телефондар студент аудиторияда отырған кезде міндетті түрде өшірілуі тиіс. Бұл ережені бұзу этикалық тәртіпті бұзу ретінде қарастырылады..

Егер студенттерге берілген тапсырмалар белгіленген уақыттан кейін тапсырылса, олар қабылданбайды немесе әр кешіккен күн үшін 5 балл алынады.

Студенттер жазбаша жұмыстарды орындағанда, Шәкәрім атындағы университеттің компьютерлерін қолдана алады (арнайы бөлмелерде)

Студентте кітапханада жұмыс істеуге немесе кітапты үйге алып дайындалуға құқығы бар (сәйкес ережелерге қарай).
6 БАҒАЛАРДЫ ҚОЮ САЯСАТЫ

Оқушыларды жүйелі өзіндік жұмысқа ынталандыру үшін әрбір пәнге несие санына байланыссыз бір академиялық кезеңге 600 балл бөлінеді. (1-ші және 7-ші аптаға 300 балл, 8-ші және 15-ші аптаға 300 балл.

Академиялық кезеңнің бір жартысына бақылау түрлері бойынша баллдарды бөлудің шекті параметрлері кестеде келтірілген.
«Табиғатты пайдалану экономикасы» пәні бойынша баллдың бөліну

Кесте 2

Академиялық кезеңдегі жалпы баллл саны 1000 баллды құрайды.

Барлық аудиториялық сабақтар түрлеріне қатысуға (дәріс, семинарлық және лабораториялық) 30 балл беріледі, оқытушы электронды журналда оқушының сабақта қатыспау фактысын ғана белгілейді, ал жүйе автоматты түрде ол сабаққа қатысқан баллдар санын санайды.

Дәріс сабақтары нәтижелері бойынша ағымдағы бақылау жүргізуге баллдар бөлінбейді.

Оқытушы қалған 270 баллды 2-ші кестеде келтірілген шекті параметрлерді сақтай отыра оқушының пәнді оқу барысында жұмыс түрлері бойынша орындаған баллдары бойынша өз бетімен бөледі.

Алғашқы шекті бақылау 7-ші аптада, екінші шекті бақылау – 15-ші аптада жүргізіледі.

Кесте 3

7.1.1 Мамыров, Н.Қ. Табиғатты пайдалану экономикасы.- Алматы, 2005

7.1.2 Экология и экономика природопользования: учебник. Автор: под ред. Э.В. Гирусова. Издательство: Юнити-Дана, 2012 г

7.1.3 Экономика и организация природопользования: учебник. Авторы: Потравный И.М., Лукьянчиков Н.Н. Издательство: Юнити-Дана, 2012 г.

7.1.4 Экономика и прогнозирование промышленного природопользования: учебное пособие Авторы: Губонина З.И., Алексахина Ю.В., Крайнова Т.Л. Издательство: Издательство Московского государственного открытого университета, 2011

7.1.5 Үпішев Е.М., Мҧқаҧлы С. Табиғатты пайдалану және қоршаған ортаны қорғау. Алматы, 2010

7.1.6 .Тонкопий, М.С. Экономика природопользования/ М.С. Тонкопий.- Алматы: Экономика, 2013г.- 475 с

7.1.7 .Кыргызбай Р.М., Раимов С.Р. Теория воспроизводства природных ресурсов и стратегия рационального природопользования/ Раимов С.Р. Кыргызбай Р.М.- Алматы: Ғылым, 2000.- 215 б.

Апта және ай сайын шығатын «Экологическое образование», «Экологический курьер» және «Атамекен» газет-журналдары