ПоәК 042-18-11 20. 92/01-2013 №1 баспа 26. 08. 2013 ж

2. Дәрістер

Компьютер бейнелерді өңдеу үшін олар сандық түрде көрсетілуі керек, яғни кодталған болуы тиісті. Суретті кодтау үшін оны пиксел (Pixel) деп аталатын кішкентай біртекті бөліктерге бөледі. Суреттегі барлық түстер нөмірленеді және әрбір бөлік үшін оның нөмірі көрсетіледі. Осындай тәсілмен кодталған суреттер растрлық бейнелер (растр, bitmap – карта бит) деп аталады. Ақ-кара суретте әрбір пикселді көрсету үшін 1-бит жеткілікті. Түсті суреттерде бейнелеу үшін түстер саны 2^N –дәрежесі болады, мұндағы N – пикселдің (нүктенің) түсі туралы ақпарат сақтайтың биттер саны. 8–биттік бейнеде 256 түс бар, 24 – биттік бейнеде 16000000-нан астам түсті көрсетуге болады.

Пикселдің түсін анықтайтын ақпараттың көлемі түстің тереңдігін (глубина цвета) анықтайды. Кодталған берілгендер негізінде бейнені құру үшін пикселдің көлемін анықтау керек. Тәжірибе жүзінде пикселдің көлемі орнына басқа екі шама қолданады: бейненің көлемі және оның шешілуі.

Шешілу (разрешение, resolution) - бейнені құрайтын пикселдердің орналасу тығыздығы, яғни, бір аудан бірлігіндегі орналасқан пикселдер саны.

Шешілуді әр түрлі құрылғыларға байланысты қарастыруға болғандықтан, шешілу өлшенеді:

1. бір дюймде орналасқан нүктелер санымен – dpi (dots Per Inch).

2. бір дюймде орналасқан пикселдер санымен – ppi (pixels per inch)

3. бір дюймде орналасқан сызықтар санымен (линеатура) – lpi (lines per inch)

Мониторда суреттерді бейнелеу үшін 72 dpi-120 dpi аралығында, ал қағазға 300 dpi болып шығады. Өте жоғары, сапалы бейнелерді түсті принтерде шығару үшін бұдан да жоғары шешу (разрешение) қолданылады.

Растрлық бейнелер есептеу техникасында кең қолданылады: фотосуреттер, интернеттегі суреттер.

Растрлық бейнелердің кемшіліктері:

• 
  Оларды үлкейту немесе кішірейту яғни, масштабтау қиынға түседі;
  
• 
  Жадта және дискіде көп орын алады.
  

Кодтаудың векторлық тәсілінде суретті құрайтын геометриялық фигуралар: қисықтар, түзу сызықтар. Компьютер жадында математикалық фигуралар: дөңгелек, квадрат, эллипс, т.с.с. фигуралар, геометриялық абстракциялар түрінде сақталады. Мысалы, дөңгелекті кодтау үшін оны жеке пикселдерге бөлу қажеті жоқ, тек оның радиусын, ортасының координатасын, түсін сақтауға жеткілікті. Векторлық форматтағы бейне бір-біріне тәуелсіз өңдеуге болатын бөліктер жиынынан тұрады. Бұл бөліктер объекттер деп аталады. Бірнеше бөліктен жаңа объект құруға болады. Сондықтан объекттер түрі күрделі болуы мүмкін. Әрбір объект үшін оның көлемі, орналасуы сандық коэффициенттер түрінде сақталады. Сондықтан бейнені масштабтау қарапайым математикалық операциялар (графикалық элементтінің параметрін масштабтау коэффициенттеріне көбейту) көмегімен жүзеге асады. Ал бейненің сапасы өзгеріссіз қалады.

Векторлық графикамен жұмыстың кемшіліктері:

• 
  Нақты бейненің моделін құру күрделі.
  

Векторлық графиканы растрге айналдыру дискретизация деп аталады. Ол үшін арнайы алгоритмдер қолданылады.

Жоғарыда айтылғандай растрлық бейненің әрбір нүктесі түс туралы ақпаратты сақтайды. Векторлық объектте оның контуры және боялған аймақтың түсі туралы ақпаратты сақталады. Түстің тереңдігіне байланысты бұл ақпарат 1 – 32 биттен тұрады. Миллионнан астам түсті бейнені кодтау үшін түстерді номерлеу қолайсыз болады. Түсті бейнелерді бейнелеу үшін кез-келген түсті бірыңғай анықтау үшін түсті көрсетудің бірнеше түсті көрсету модельдері (цветовые модели) құрылған. Физика курсынан күннің сәулесін әр-түрлі түстерге бөлуінің болатынын білеміз. Сонымен қатар, әр түсті сәулелерді керекті қатынаста жинап, ақ түсті алуға болады. Сол сияқты қатынастарды кішкене өзгертіп, кез-келген түсті алуға болады. Теледидар және мониторлар люминафорынан көк, қызыл және жасыл түс шығады. Осы үш түсті араластырып көптеген түстер алуға болады. RGB-түсті көрсету моделі осыған негізделген (R-red, G-green, B-blue). Бұл модельде кез-келген түс құрамын сипаттайтын үш санмен беріледі. Компьютерлік құрылғылардың көбісі осы модельді қолданылады. Осы үш түсті алғашқы (негізгі, аддитивті, І-ретті) түстер деп атайды. Оларды жұптап араластырса көгілдір Cyan, Magenta, Yellow (циан, пурпурлы, сары) субтрактивті (ІІ-ретті) түстер пайда болады. І-ретті және ІІ-ретті түстер базалық түстерді құрайды.

Өкінішке орай, RGB моделінде кейбір түстерді алуға болмайды. Бейнені принтерден шығарғанда қағазға тек белгілі түсті көрсететін түсті бояу жағылады. Барлық қалған түстер сіңіп кетеді немесе күн сәулесі әсерінен жойылады. Түстердің шегеруінің негізінде CMYK түсті көрсету моделі құрылған (C-Cyan-циан, M-Magenta-пурпурлы, Y-Yellow – сары, K-Black-қара). Бұл модель полиграфияда көп қолданылады.

• 
  HSB – бұл модельде әрбір түс түстің тонымен hue- түстің шымқайлығымен (насышенность) Saturation және түстің ашықтығымен (яркость) Brightness анықталады. Бұл модельмен программалар жұмыс істейді. Түстер әрі қарай экранға немесе принтерге шығару үшін RGB немесе CMYK моделіне келтіріледі.
  
• 
  HBW – бұл модельді ең қарапайым және түсінікті деп саналады. Бұл модель түстің тоның тандап - (hue), оған немесе ақшылдық (Whiteness) немесе қаралық (Blackness) қосуға негізделген.
  

1. 
   Тышқанның көмегімен
   
2. 
   Қалып-күй жолында тышқанның он жақ батырмасын шертіп, Customize > Status Bar > Position > Top (Bottom) командасы көмегімен
   

3. 
   Options cұхбат терезесінде Workspase > Customization > Command Bar бетінде Status Bar Property параметрлер тобында керекті түрін таңдау керек.
   

1. 
   Жұмыс аймағының контекстік менюінің View > Status Bar жолының қасына туды орнату немесе алып тастау.
   
2. 
   Options cұхбат терезесінде Workspase > Customization > Command Bars бетінде сәйкес туды алып тастау.
   

Қалып-күй жолында көрсетілетін ақпараттар:

1. 
   Mouse Position –тышқан көрсеткішінің ағымдағы координаталары.
   
2. 
   Info line – қолданушы орындаған әрекеттерге сәйкес орындауға мүмкін болатын түрлендірулер туралы түсініктеме.
   
3. 
   Object Detales – ерекшеленген объект туралы толық ақпарат.
   
4. 
   Object Information – ерекшеленген объект туралы жалпы ақпарат.
   
5. 
   Time – ағымдағы уақыт.
   
6. 
   Date – ағымдағы мерзім және аптаның күні.
   
7. 
   Outline – объект контурының түрі, түсі және қалыңдығы.
   
8. 
   Fill – құюдың түрі.
   
9. 
   CAPS, NUM және SCRООL – индикаторларын өшіру немесе қосу.
   
10. 
    Memory Allocated – қосымша қолданылған жадтың көлемі.
    
11. 
    Swap Remaining – AdobeFlash – қа қажет болып қалатын жадтың көлемі.
    
12. 
    SnapStatus – ағымдағы байланыс түрінің атауы.
    

Үнсіз келісім бойынша өлшеу дюймде жүргізіледі. Өлшеу бірлігін өзгерту үшін Esc пернесін шертіп, қасиеттер панеліндегі Drawing Units тізімінде керекті өлшем бірлігін таңдау керек.

• 
  Tools > Options командасын
  
• 
  Ctrl + I пернелер комбинациясын шерту
  
• 
  Property Bar панеліндегі Options батырмасын шерту
  

1. 
   Window > Docker
   
2. 
   Тағайындалған сәйкес перненің көмегімен
   
3. 
   Жиі қолданылатын Docker терезесі меню командасымен шығарылады. Docker терезелер экранның соңғы рет орналасқан орнында тұрады.
   

Макет құру – бұл дизайнердің ойын жүзеге асыру үшін беттің және макет элементтерінің (мәтіннің, растрлік және векторлық бейнелердің) орналасу параметрлерін баптау. Жаңа құжат құрғанда AdobeFlash автоматты түрде А4 (210х297 мм) форматын орнатады. Форматты өзгерту керек болса, ашылатын форматтар тізімінен керекті форматты таңдау керек немесе қасиеттер палитрасында тиісті өріске қажетті көлемді орнату керек. Беттің макетің толық баптау үшін Tools > Options командасын орындап, Document > Page бетін ашамыз. Бұл бетте 4 пункт бар:

1. 
   Size (көлем) – бұл пункте беттің параметрін баптауға болады. Алдын ала көру терезесінде енгізілген өзгертулерді байқауға болады.
   
2. 
   Logout (макет) – бұл пункте ашылатын Logout тізім көмегімен 6 шаблонның біреуін таңдауға болады :
   
   • 
     Full Page (толық бет)
     
   • 
     Book (кітап)
     
   • 
     Book Let (буклет)
     
   • 
     Tent Card (Открытка)
     
   • 
     Side Fold (карточка с боковым сгибом)
     
   • 
     Top Fold Card (карточка с верхним сгибом)
     

• 
  No Background (фон жоқ)
  
• 
  Solid (бір түсті фон)
  
• 
  Bitmap (растрлік форматтағы бейне).
  

Қабаттың атауының сол жағындағы көздің белгішесі осы қабаттағы орналасқан объектілерді көрінбеуіне әсер етеді. Принтер белгішесі осы қабатта орналасқан объектілерді қағазға басуға рұхсат етеді немесе тыйым салады. Қарындаш белгісі осы қабатта орналасқан объектілерді өңдеуге рұхсат етеді немесе тыйым салады. Терезеде құжат туралы қандай ақпарат көрсетілетінің анықтау үшін және құжатты өңдеу үшін келесі басқару элементтері қолданылады.

Объектіні бір қабаттан екінші қабатқа ауыстыру немесе көшірмесін алу үшін терезе менюінің Move to Layer немесе Copy to Layer командаларын орындауға болады.

Жоғары сапалы құжат құру үшін, жұмысты тез және жоғары деңгейде жүргізу үшін белгілі ережелерді сақтау керек. Күрделі құжаттардың макетін құру үшін келесі кеңестерді орындаған жөн.

1. 
   Құжатты жоспарлау – яғни, бейне қай мақсатпен құрылады және соңғы нәтиже қандай болады екенін анықтау.
   
2. 
   Эскиз құру – жұмыстың алдында қағазға графиканың және мәтін элементтерінің орналасуын көрсетіп алу.
   
3. 
   Шаблон дауындау – бұл объектілерді туралауды жеңілдету.
   
4. 
   Құжатты құру.
   
5. 
   Алдын ала қағазға шығарып, нәтижені көру.
   
6. 
   Құжатты қағазға немесе плёнкаға шығару.
   

Объектілердің орналасу ретін өзгерту үшін керекті объектіні ерекшелеп, менюден Arrange (туралау) > Order (реті) командасын орындау керек.

• 
  To Front - таңдалған объект алдында тұрады.
  
• 
  To Back - таңдалған объектіні артына орналастыру.
  
• 
  Forward One – таңдалған объектіні бір обьекке алдыға орналастырады.
  
• 
  Back One - таңдалған объектіні бір объектке артқа орналастыру.
  
• 
  In Frond Of - қай объектінің алдына орналастыру керек екенін көрсетеді.
  
• 
  Behind - қай объектінің артына орналастыру керек екенін көрсетеді.
  
• 
  Reverse Order – ерекшеленген объектінің өзара орналасуын көрсетеді.
  

1. 
   Weld (обьединение) – біріктіру. Байланыссыз біріктіру нәтижесінде объектінің контуры және құю соңғы ерекшеленген объектінікіндей болады. Егер объектілер рамка көмегімен ерекшеленсе, онда соңғы объект ретінде ең төменгі объектінің контуры мен құюы алынады.
   
2. 
   Trim – айырым алу. Соңғы ерекшеленген объектіден басқа объектілермен ортақ бөлігін алу нәтижесінде жаңа объект құру үшін қолданылады. Егер объектілер рамка көмегімен ерекшеленсе, онда соңғы объект ретінде ең төменгі объектіден шегеріледі.
   
3. 
   Intersect – қиылысу. Соңғы ерекшеленген объект негізінде объектілердің қиылыспайтын бөліктерін алып тастау нәтижесінде жаңа объект құруға мүмкіндік береді. Егер объектілер рамка көмегімен ерекшеленсе, онда соңғы объект ретінде ең төменгі объект алынады.
   

1. 
   Distribute – бұл бетпарақтағы тулар көмегімен бет көлемінде және қандайда бір объект бойынша объектілерді бір – бірлерімен бірдей арақашықтықта орналастыруға болады. Орналастыруын көрсету үшін Distribute of тобының тулары қолданылады.