Пму ұс н 18. 2/05 Қазақстан Республикасының ғылым және білім министрлігі

ПМУ ҰС Н 7.18.2/05

Қазақстан Республикасының ғылым және білім министрлігі

С. Торағыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

«Бизнесті ұйымдастыру» пәні бойынша

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ

ПМУ ҰС Н 7.18.2/05

бекіту беті

Қаржы-экономикалық факультеттің деканы

__________ Т.Я.Эрназаров

200___ж. «___»_________

Экономика және кәсіпорындағы басқару кафедрасы

«Бизнесті ұйымдастыру» пәні бойынша

менеджмент мамандығының студенттеріне пәнді оқуға арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Кафедра отырысында ұсынылған 200_ж. «__» __________ №_____хаттама.

Кафедра меңгерушiсi________С.К. Кунязова

Қаржы–экономикалық факультеттің оқу-әдiстемелiк кеңесiмен мақұлданған

200_ж. «___» ____________№____ хаттама

ОӘК төрайымы_______ Л. А. Сидорова
Кіріспе

Әр кәсіпкер өз қызметін бастағанда қаржы, материалдық, еңбек, ақыл-ой ресурстарына келешектегі қажеттіліктерін, оларды табу көздерін айқындай білуі, сондай-ақ фирманың жұмыс процесінде ресурстарды пайдалану тиімділігін дәл есептей білуі керек.

Кәсіпкерлер өз қызметтерін нақты және тиімді жоспарлай білмесе, сонымен қатар мақсатты нарықтың жай-күйі, ондағы бәсекелестердің жағдайы, өздерінің келешегі және мүмкіндіктері жөніндегі ақпараттарды жинақтай және шоғырландыра білмесе, нарықтық экономикада тұрақты табысқа жете алмайды.

Кәсіпкерліктің нысандарының әртүрлігігіне қарамастан, коммерциялық қызметтің барлық салаларында және әртүрлі фирмаларда қолданылатын, бірақ қойылған мақсатқа жетуде тәуекелді төмендету арқылы әлеуетті қиындықтар мен қауіптерге уақытылы дайындалу және алдын-алу үшін қажет маңызды ережелер бар.

Сол себепті фирманың өндірістік-шаруашылық қызметінің стратегиясы мен тактикасын жасау кез-келген кәсіпкер үшін маңызды тапсырма болып табылады.

Бизнес сферасында ұйымдастырушылық және өндірістік-экономикалық қатынастар саласындағы мәселелерді теориялық ойлай, талқылай, талдай, түсіндіре, синтездей және алға қоя білу және олардың инновациялық шешімдерін таба білу - білікті мамандарды дайындаудағы шұғыл жағдайлардың бірі болып табылады.

Пәннің оқуы мақсаты – бизнес пен кәсіпкерлік туралы теоретикалық негізі облысында білімнің бекітілуі, бизнес ұйымдастыру мен басқару негіздерін білу, инновациялық жобалардың абсолюдті және салыстырмалы бағаларының әдістерін меңгеру, бизнес- жобалардың техника-экономикалық дәйектемесін орындау, бизнес-жобаларды жасау, кәсіпкерлік инновациялық қызметте, оның орнын бекіту,бизнесті ұйымдастыру мен басқаруды үйрену, дұрыс заманға сай шешім қабылдауға үйрену.

Пәнді оқу нәтижесінде келесі тәжірибелік тапсырмаларды шешу:

студенттерді бизнес және шағын кәсіпкерлік әлеміне бірте-бірте тарту;

студенттерді өз бизнес жоспарларын жасауға үйрету;

тауар, нарық, бәсекелестер жөнінде ақпараттар жинау, ойлаған ісінің табысына әсер ететін факторларды анықтау дағдыларын меңгерту;

өзінің ойлаған ісінің пайдалылығын есептеуге және жобаны іске асырудағы қиындықтар мен кедергілерді болжай білуге үйрету.

Тәжірибелік сабақ басталмас бұрын студенттің міндеті:

- дәрістік материалдарды және әдістемелік нұсқаның соңында келтірілген әдебиеттерді оқып білу;

- өздік жұмысқа алынған тапсырмаларды орындау.

Осыған байланысты «Бизнесті ұйымдастыру» пәні үшін келесі СӨЖ пайдалануы өзекті:

• 
  дәрістерді қайта өңдеу;
  
• 
  тәжірибелік сабақтарға дайындық;
  
• 
  курстық жұмыс орындау;
  
• 
  бақылау іс-шараларға дайындық.
  

Кәсіпкерлік мәні және шығу тарихы. А. Маршалл, А. Хайек, А. Шумпетер, А. Иозеф, Б. Кларк, Д. Рикардо, А. Смит, Сей және Р. Кантильон еңбектеріндегі “Кәсіпкер” және “Кәсіпкерлік” түсініктері.

Кәсіпкерлік объектілері және субъектілері. Қазіргі кәсіпкерліктің негізгі белгілері.

Әдебиет: 21,22,23,24,25,26,27,30, 32, 33

Бақылау формасы – курстық жұмысты қорғау; емтихан; оқу процесстегі графигқа сәйкес шекаралық және қорытынды бақылау
1.2 тақырып Орта және шағын бизнесті ұйымдастыру

Өнеркәсіптік дамыған елдер экономикасындағы орта және шағын бизнес орны. Шағын және орта бизнесті қолдаудың шетелдік тәжірибелері.

Қазақстан Республиксындағы шағын және орта бизнестің қалыптасуы, дамуы және қазіргі жағдайы. Қазақстандағы кәсіпкерлік қызметті реттейтін негізгі заңдар.

Әдебиет: 1,2,3,4, 9, 10,24,25,31,32

Бақылау формасы – курстық жұмысты қорғау; емтихан; оқу процесстегі графигқа сәйкес шекаралық және қорытынды бақылау
1.3 тақырып Ірі бизнесті ұйымдастыру

Фирмаларды біріктіру қызметі мен ұйымдастыру принциптері. Корпоративті басқару кодексі.

Ірі бірлестіктерді құру механизмі.

Әдебиет: 24,25,31

Бақылау формасы – курстық жұмысты қорғау; емтихан; оқу процесстегі графигқа сәйкес шекаралық және қорытынды бақылау
1.4 тақырып Венчурлық бизнесті ұйымдастыру

Венчурлық бизнестің мәні мен ерекшеліктері. Инновациялық технологиялардың мәні және вечурлы бизнесті ұйымдастыру. Технопарктер. Инновацияларды мемлекетік қолдау.

Әдебиет: 21,22,25,31

Бақылау формасы – курстық жұмысты қорғау; емтихан; оқу процесстегі графигқа сәйкес шекаралық және қорытынды бақылау

Кәсіпкерліктің іс-әрекет ерекшеліктеріне байланысты жіктелуі: өндірістік, коммерциялық, қаржылық, кеңес берушілік. Меншік формалары бойынша кәсіпкерлік түрлері: жеке, мемлекеттік, муниципалды.

Меншік иелерінің саны бойынша кәсіпкерлі түрлері: жеке, ұжымдық.

Әдебиет: 21,22,24,25,31,32

Бақылау формасы – курстық жұмысты қорғау; емтихан; оқу процесстегі графигқа сәйкес шекаралық және қорытынды бақылау
II БӨЛІМ. Бизнес субъектілеріннің қалыптасуы және қызметі
2.1 тақырып Бизнесті жүргізу формалары

Жеке кәсіпкерлік түсінігі мен түрлері. Жеке кәсіпкерліктің артықшылықтары мен кемшіліктері. Шаруашылықтық серіктестік түсінігі. Шаруашылықтық серіктестіктің негізгі түрлеріне сипаттама: толық серіктестік, коммандитті серіктестік, жауапкершілігі шектеулі серіктестік, қосымша жауапкершілікті серіктестік, акционерлік қоғам, өндірістік кооператив, еншілес және бір-біріне тәуелді шаруашылықтық серіктестік.

Франчайзинг бизнесті жүргізудің біріккен формасы ретінде. Оның түсінігі, түрлері және қолдану сфералары. Бизнестің франчайзингтік формасын ұйымдастыру қағидалары. Франчайзинг жүйесін қалыптастырудың ұйымдық-экономикалық механизмі. Франчайзингтік жүйені қалыптастыру процессі. Франчайзингтік жүйенің ұйымдық құрылымы және оны басқарудың негзгі функциялары. Франчайзингтік жүйенің артықшылықтары мен кемшіліктері.

Әдебиет: 1,2,3,4,22,24,25,26,27,31,32,35

Бақылау формасы – курстық жұмысты қорғау; емтихан; оқу процесстегі графигқа сәйкес шекаралық және қорытынды бақылау
2.2 тақырып Бизнес субъектілерін тіркеу

Жеке фирманы құрудың негізгі кезеңдері: мекеме үшін жиналыс, құжаттарға дайындық, банкте уақытша есепшот ашу, акцияға жазылуды ұйымдастыру, мемлекеттік төлемдерді төлеу, әділет органына құжаттарды өткізу, статистикалық кодтарды алу, салықтық инспекцияға тіркелу, мөрлерді дайындау.

Әдебиет: 1,2,3,4,24,25,27,31,36

Бақылау формасы – курстық жұмысты қорғау; емтихан; оқу процесстегі графигқа сәйкес шекаралық және қорытынды бақылау

Соттық негізде банроттық туралы істі қарастыру, реабилитациялық қызметтерді қолдану. Борышкер мен несие беруші арасындағы әлемдік келісім. (пролонгация, компромистік келісім, өз еркімен келісім ретінде жою)

Дәрменсіз борышкерді жою. Заңды тұлғаларды жоюды тіркеу кезеңдері. 1997 жылдың 21 қаңтарындағы “Банкрот туралы” Қазақстан Республикасының заңы.

Әділет органына жою кезінде қажетті құжаттар тізімі (соңғы өзгерістерге сәйкес).

Әдебиет: 1,2,3,4,25,28

Бақылау формасы – курстық жұмысты қорғау; емтихан; оқу процесстегі графигқа сәйкес шекаралық және қорытынды бақылау

Экономикадағы банктік жүйе ролі. ҚР банк ісінің даму тарихы. Банк түрлері және олардың қызметтері. Биржалардың пайда болу тарихы. Биржа түрлері.

Қор биржалары және оның мүшелері. Бағалы қағаз түрлері және биржалық курстың қалыптасуы.

Тауарлық биржалар. Биржалық сауда ерекшеліктері.

Әдебиет: 21

Бақылау формасы – курстық жұмысты қорғау; емтихан; оқу процесстегі графигқа сәйкес шекаралық және қорытынды бақылау

Аудиторлық фирмалар, аудиторлардың құқықтары мен мінеттері. Аудит әдістері мен түрлері. (қолма-қолсыз ақшалар ағымының аудиті, бағалы қағаздар аудиті, сыртқы экономикалық операциялар аудиті, қолма-қол ақшалар ағымының аудиті).

Әдебиет: 21,25,26,27

Бақылау формасы – курстық жұмысты қорғау; емтихан; оқу процесстегі графигқа сәйкес шекаралық және қорытынды бақылау

Бизнес инфрақұрылымының келесі элементтері: халық жұмысбастылығының реттеу жүйесі мен орталық жұмысбастылыққа үлес қосу; ақпараттық технологиялар мен іскерлік құралдардың коммуникациясы; коммерциялық және шаруашылық қауіп-қатерден сақтандыру жүйесі мен сақтандыру мекемелері; арнайы жарнамалық, ақпараттық агенттіктермен мен ақпарат құралдары; сауда палаталары және басқа да іскерлік топтардың қоғамдық және ерікті мемлекеттік-қоғамдық бірлесулері; көрмелік-коммерциялық кешендер; жоғары және орта экономикалық білім жүйесі; еркін кәсіпкерліктің арнайы зоналары.

Әдебиет: 21,23,24,25,26,27

Бақылау формасы – курстық жұмысты қорғау; емтихан; оқу процесстегі графигқа сәйкес шекаралық және қорытынды бақылау

Салық төлеушінің құқықтары мен міндеттері.

Салық органдары. Салық органдарының құқықтары мен міндеттері. ҚР салық кодексі.

Салық бойынша есеп; пайдаға салық; қосылған құн салығы, мүлікке салық, акциздер және т. б. төлемдер.

Әдебиет: 1,2,3,4,8,25,26,30,31

Бақылау формасы – курстық жұмысты қорғау; емтихан; оқу процесстегі графигқа сәйкес шекаралық және қорытынды бақылау

Бизнестің ақпараттық-экономикалық жүйесі. Ақпарат нарығының ерекшеліктері. Іскерлік ақпарыттың көлемі және құрылымы. Ақпаратпен жұмыс істеу уақыты. Ақпарат бағасы.

Бизнестегі коммерциялық құпия және оны қорғау. Коммерциялық құпия ақпаратын айту критерийі. Коммерциялық құпияны қорғау жүйесі.

Коммерциялық келісімдер жасау. Коммерциялық келісімдердің анықтамасы мен түрлері. Келісім жасаудағы делдалдар. Келісім жасаудың кезеңдері. Сату, сатып алу келісімінің мазмұны.

Әдебиет: 21,23,24,26,27,31,32,33

Бақылау формасы – курстық жұмысты қорғау; емтихан; оқу процесстегі графигқа сәйкес шекаралық және қорытынды бақылау

Персоналмен жұмыс жасаудың негізгі принциптері.

Көпшлікпен жұмыс жасау жүйесі.

Еңбектің материалды стимулы. Еңбектің моральді стимулы.

Іскерлік этика экономикалық мәдениеттің элементі ретінде.

Бизнес пен қоғамның өзара байланысты әсері. Іскерлік міндеттерді орындау. Күш қысымын пайдалану. Биліктегілермен өзара байланыс.

Бизнесті жоспарлаудың негізі

Бизнес жоспармен шешілетен есептер. Бизнес жоспардың бөлімдері. Бизнес жоспар бөлімдерін өңдеудің методикасы мен тәртібі.

Қаржылық кәсіпорынды жоспарлау. Шығындарды жоспарлау. Пайданы жоспарлау.

Бизнес жоспардың негізгі қаржылық құжаттары: жүзеге асырудың болжау көлемі; ақшалай шығындар мен кірістердің балансы; шығындар мен пайдалар кестесі; кәсіпорынның активі мен пассивтерінің балансы. Шығынсыздық нүктесін анықтау. Жоба шығынсыздығының графигін жасау.

Әдебиет: 18,20,25,26,27,29,31,32,35,37

Бақылау формасы – курстық жұмысты қорғау; емтихан; оқу процесстегі графигқа сәйкес шекаралық және қорытынды бақылау

Бизнестің қаржылық ортасы. Бизнесті қаржыландыру көздері. Бизнесті инвестициялаудың формалары: несие, кепілдік, лизинг, факторинг. Олардың артықшылықтары мен кемшіліктері.

Әдебиет:21,22,24,25,26,27,28,31,32

Бақылау формасы – курстық жұмысты қорғау; емтихан; оқу процесстегі графигқа сәйкес шекаралық және қорытынды бақылау

Тәжірбелік сабақтын алдында студент:

-дәріс материалды оқып шығып, әдебиетті қарап шығу керек;

-өздік жұмысқа берілген тақырыптарды зердеп шығу

Тәжірибелік сабақтарға тапсырмалар тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік нұсқауларда көрсетілген.
Курстық жұмыстын орындалумен қорғау

Курстық жұмыстын орындалуы келесі кезеңдерден тұрады:

• 
  тақырыпты таңдау;
  
• 
  жұмыстын жоспарын құру;
  
• 
  әдебиетті тандау және зерттейттін объекттуралы ақпарат жинау;
  
• 
  әдебиетті зерделеу;
  
• 
  ақпаратты жинау, кәсіпорын туралы материалдар, олардың талдауы мен мәліметтерді компьютермен басу;
  
• 
  курстық жұмысты жазу, оқытушыға бекітілген уақытта тапсыру;
  
• 
  курстық жұмыстың түсініктеме хат дайындау.
  

Оқытушы тексергесін курстық жұмысты қорғауға допуск береді. Қорғағасын баға қойылады. Курстық жұмыс бекітілген график бойынша комиссиямен қабылданады.

Бақылау шараларға дайындалу

Бақылау шаралар бұл шекаралық және қорытынды бақылауға дайындалу деп саналады.

ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Негізгі:

1. 
   1 Закон РК от 11 декабря 1990 год “О свободе хозяйственной деятельности и развитии предпринимательств в РК”
   

1. 
   2 Закон РК от 4 июля 1992 года “О защите и поддержке частного предпринимательства” - Алматы, 1992
   

2. 
   3 Закон РК от 31 января 2006 года № 124 – 111 «О частном предпринимательстве» - Алматы, 2006
   
3. 
   4 Закон РК “Об индивидуальном предпринимательстве ” от 19 июля 1997 года № 135-1
   
4. 
   5 Указ Президента РК, имеющий силу закона “О хозяйственных товариществах ” от 2 мая 1995 года № 2255
   
5. 
   6 Закон РК “О комплексной предпринимательской лицензии” – Алматы, Юрист, 2003
   
6. 
   7 Гражданский кодекс РК – Алматы, 1994
   
7. 
   8 Кодекс РК “О налогах и других платежах в бюджет ”: учебно-практическое пособие – Алматы, Изд. Норма –К, 2005-280с.
   

1. 
   9 Государственная программа развития и поддержки малого предпринимательства в РК на 2004-2006 годы.
   

1. 
   10 Государственная программа развития и поддержки малого предпринимательства в РК на 2006-2008 годы.
   

2. 
   11 Назарбаев Н. А. “Казахстан на пороге нового рывка вперед в своем развитии”. – Астана, 2006
   
3. 
   12 Стратегия индустриально-инновационного развития РК на 2003-2015 годы. – Астана, 2003
   
4. 
   13 Предпринимательство в РК.- Алматы, 2004
   
5. 
   14 Курс предпринимательства. Учебник для ВУЗов. М.: - Финансы, Юнити, 2004,-439с.
   
6. 
   15 Черняк В. З. Бизнес – планирование: учебник для ВУЗов – М. Юнити-Дана, 2002 – 470 с.
   
7. 
   16 Основы предпринимательства. Мамыров М. К., Смагулов Н. Т. – Алматы. – Экономика,1997
   
8. 
   17 Предпринимательство РК Окаева К. О. – Алматы- экономика,2000
   
9. 
   18 Лапыгин Ю. Н. Бизнес-план: стратегия и тактика развития компании: М. – Омега –Л, 2006
   
10. 
    19 Друкер П. Ф. Рынок: как выйти в лидеры. М. –1992
    
11. 
    20 Бизнес-план предприятия Н. Н. Шаш М. – ГроссМедиа.2006-320с.
    

22 Певзнер Я.Х. Современный бизнес: учебник: в двух томах/ Д.Дж. Речмен, М.Х. Меслон, К.Л. Боуви, Дж. В. Тиля;[ перевод и вступительная статья, общая редакция Я.Х. Певзнера], – М. : Республика, 1995.-2 т.

12. 
    23 Самаукин А.И. Теория и практика бизнеса: учебно - практическое пособие / А.И. Самаукин, А.Л. Шишов. – М. : РДЛ, 1997. – 313 с.
    
13. 
    24 Мочерный С.В. Основы организации предпринимательской деятельности: Учебник для вузов / С.В. Мочерный , В.В. Некрасов. – М. : Приор- Издат, 2004.- 222 с.
    
14. 
    25 Горфинкель В.Я. Организация предпринимательской деятельности: Учебное пособие для студентов / В.Я. Горфинкель, Г.Б. Поляк, В.А. Швандар. – М. : ЮНИТИ, 2004. – 525 с.
    
15. 
    26 Осипов М.Ю. Основы предпринимательского дела. / М.Ю.Осипов. – М. : Век, 1996.- 348с.
    
16. 
    27 Хоскинг А. Курс предпринимательства: практическое пособие [перевод с английского Дрыночкин А.В., Лешенко В.Н.]/ А. Хоскинг. – М. : Международные отношения, 1993 – 641с.
    
17. 
    28 Грязнова А.Г., Федотова М.А., Ленская С.А. и др. Оценка бизнеса. Учебник / А.Г. Грязнова, М.А. Федотова, С.А Ленская. и др. – М. : Финансы и статистика, 1999. – 512 с.
    
18. 
    29 Пивоваров К.В. Бизнес-Планирование. 6-е изд. / К.В. Пивоваров. – М. : Дашков и К, 2004. -164 с.
    
19. 
    30 Платонов В.С. Введение в бизнес. Основы рыночной экономики. / В.С. Платонов. – Ростов н/Д.: Феникс, 1997. -576 с.
    
20. 
    31 Пирогов К.М. Темнова Н.К., Гуськова И.В. Основы организации бизнеса: учебник /К.М. Пирогов, Н.К. Темнова, И.В. Гуськова. – М.: КНОРУС, 2007. – 560 с.
    
21. 
    32 Райзберг Б.А. Основы бизнеса: Учебное пособие /Б.А. Райзберг. – М.: Ось-89, 2000. – 256 с.
    
22. 
    33 Бердалиев К.Б., Өмірзақов С.Ы., Ерғалиев Қ.Р. Басқару негіздері: Оқу құралы / К.Б. Бердалиев, С.Ы. Өмірзақов, Қ.Р Ерғалиев. – Алматы.: Экономика, 1997, - 189 бет.
    

35 Крутик, А. Б., Решетова М. В. Основы предпринимательской деятельности.-2-е изд., стер. /А.Б. Крутик, М.Б. Решетова. - М.:Академия, 2008.-315 с.-

36 Кислов Д.В. Индивидуальный предприниматель: справочник по созданию бизнеса / Д.В. Кислов. - М.; СПб.:Вершина,2008.-191 с.

37 Асқарова Ж.А. Бизнесті бағалау / Ж.А. Аскарова.- Алматы, 2007.-192 с.

38 Лагуста М.Г Предпринимательство: учебное пособие/ М.Г. Лагуста. - М. : Инфра- М, 2003.- 224 с.

39 Никелс У.Г Постижение бизнеса: учебное пособие / У. Г. Никелс.- Тольятти: Изд.дом «Довгань», 1996.- 891 с.

40 Демин А.А. Уроки организации бизнеса/ А. А. Демин– Санкт-Петербург : Лениздат, 1994.- 336с.

41 Марков. Г.Н. Справочник предпринимателя / Г.Н. Марков- СПб : Альфа, 2000.- 382 с.

42 Сагадиев К.А. Лизинг в Казахстане: Теория и практика/ К.А. Сагадиев- Алматы: Агроуниверситет, 2000.- 202 с.

43 Казанцев А.К. Менеджмент в предпринимательстве: учебное пособие/ А.К. Казанцева– М.: ИНФРА-М, 2003.-406 с.

44 Лапуста М.Г. Малое предпринимательство / М.Г. Лапуста. – М.: ИФРА-М, 2002.-387с

45 Ильенко С.Д. Инновационный менеджмент / С.Д. Ильенко– М. : ЮНИТИ, 1997.- 401 с.

46 Макаренко М.В. Производственный менеджмент / М.В. Макаренко– М. : Приор, 1998. – 270с

47 Мильнер Б.З Теория организации / Б.З. Мильнер– М. : ИНФРА-М, 2004. – 584с.

48 Горфиннель В.Я. Экономика организации (предприятий): учебник для вузов / В.Я. Горфинкель– М. : ЮНИТИ- ДАНА, 2003.- 564с