Бақылау сұрақтары.
Қандай құбылыстар гальваномагниттік деп аталады?
Холл эффектісінің физикалық мағынасы неде?
Әр түрлі қосуларда электрондық және кемтіктік жартылай өткізгіштер үшін Холл ЭҚК таңбасын қалай анықтауға болады?
Заряд тасымалдаушылардың бір немесе екі типті жартылай өткізгіштердің айырмашалығы қандай?
Холл эффектісі арқылы жартылай өткізгіштерді заряд тасымалдаушылардың концентрациясы мен қозғалғыштығы қалайша анқыталынады?
№ 5 зертханалық жұмыс
Терморезистордың кедергісінің температуралық тәуелділігін зерттеу және терморезистор материалының тыйым салынған зонасының енін анықтау
Жұмыстың мақсаты: жартылай өткізгіштердің қасиеттерін зерттеу, терморезистор материалының тыйым салынған зонасының енін анықтау.
Құрал-жабдық: терморезистор, тұрақты ток көпірі МО-62, термометр, қыздырғыш.
Жұмыс формуласы: , мұнда
- тыйым салынған зонаның ені; К = 1,38 10-23 Дж/К=0,86 10-4 эВ/К
lnR және графиктен алынған (2-сурет).
Қондырғының сипаттамасы және өлшеу әдісі:
Терморезистор суық суы бар ыдысқа салынған. Суды қыздырғыш арқылы жылытады. Температура термометрмен өлшенеді. Жұмыста бөлмелік температурадан бастап жуықтап 100 0С температура дейінгі интервалда өлшеулерді жүргізу қарастырылған.
ТР кедергісі МО-62 тұрақты ток көпірі арқылы анықталынады. Көпірдің принциптік сұлбасы 1-суретте келтірілген.
-
RСР бесдекадты кедергілер жиынтығынан тұрады және салыстыру иығы ретінде қолданылады. R2 мен R3 - көпірдің қатынас иықтарыа, осы қатынасты кілт арқылы өзгертуге болады. Терморезистор П1 және П2 қосқыштарына қосылады (Rx). Көпідің тепе-теңдігіқатынастары теңескенде жетеді. Осы теңдіктен алынады.
Көпір тепе-теңдік қалыпта болған РС гальванометрдің тілшесі нөлді көрсетеді.
Жұмысты орындау тәртібі
Қондырғымен танысу.
Ыдысқа суық суды кұйып, оның температурасын өлшеңіз де кестеге енгізіңіз.
Кесте
№
|
t0,C
|
T, К
|
103/T, K-1
|
R,Oм
|
ln R
|
|
1
|
|
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
|
|
3
|
|
|
|
|
|
|
:
|
|
|
|
|
|
|
8
|
|
|
|
|
|
|
ТР кедрегісін көпірді алдымен «ГРУБО» жағдайында, кейін «ТОЧНО» жағдайында тепе-теңдікке (Ig=0) келтіре отырып, өлшеңіз. Кестеге енгізіңіз.
ТР мысалы 100С температурға дейін қыздырып, кедергісін өлшеңіз.
Осылайша жуықтап 90-100 0С температураға дейін кедергінің бірнеше мәндерін өлшеп алыңыз.
Алынған мәліметтерді өңдеп, кесете жазыңыз.
lnR=f тәуелділік графигін салыңыз.
Графикті (2-сурет) пайдалана отырып, ТР тыйым салынған зонасының енін төмендегі форомула бойынша есептеңіз:
осыдан
∆Е анықтауда қателікті төмендету мақсатында lnR1, lnR2 және оларға сәйкес келетін мәндерді эксперименттік түзудің ұштарының маңайында алған жөн .
Бақылау сұрақтары
Электрлік қасиеттеріне байланысты металдар мен жартылай өткізгіштердің арасындағы айырмашылық қандай?
Жартылай өткізгіштердің технологиялық қолданысын атап өтіңіз.
Терморезистр деген не және терморезистордың материалы ретінде неліктен жартылай өткізгішті алынады?
Меншікті және қоспалы жартылай өткізгіштердегі заряд тасымалдаушылардың температуралық тәуелділігін түсііндіріп беріңіз.
Электр өткізгіштік пен кедергінің меншікті және қоспалы жартылай өткізгіштердің температураларынан тәуелділігін түсіндіріңіз.
Терморезисторлардың ВАС түрі қандай? U(I)тәуелділігін түсіндіріңіз.
№ 5 Зертханалық жұмыс
«Металлдар мен жартылай өткізгіштердің электр өткізгіштігінің температурадан тәуелділігін зерттеу»
Жұмыстың мақсаты: Металлдар мен жартылай өткізгіштердің электр өткізгіштігінің температураның өзгреуіне байланысты өзгерісін эертханалық пеште үлгіні (металл, балқыма, жартылай өткізгіш) қыздырғанда оның электрлік кедергісін тікелей өлшеу арқылы зерттеу; үлгілердің кедергісінің оларды қыздыру кезіндегі температурадан және кейінгі суыту температурасынан тәуелділігін алу.
Құрал-жабды: өлшеуіштік қондырғы, зерттеу объектісі.
Достарыңызбен бөлісу: |