Пәннің ОҚУ-Әдістемелік кешені «Мектеп физика курсында дэем қолдану» «5В011000 – Физика» мамандығы үшін ОҚУ-Әдістемелік материалдары

жүктеу 0,98 Mb.

бет	4/8
Дата	05.03.2018
өлшемі	0,98 Mb.
	#11605

1 2 3 4 5 6 7 8

Тұрақты шамаларды тура өлшеу нәтижелерін өңдеу

15-18тақырып. Тұрақты шамаларды тура және жанама өлшеу нәтижелерін өңдеу және берілген серия бойынша қайталау санына және керекті сенімділік үшін қателікті есептеу.

Дәріс мақсаты: Тұрақты шамаларды тура және жанама өлшеу нәтижелерін өңдеу және берілген серия бойынша қайталау санына және керекті сенімділік үшін қателікті есептеу жайында баяндау.

Жоспар:

Тұрақты шамаларды тура өлшеу нәтижелерін өңдеу
Жанама өлшеу нәтижелерін өңдеу

Тақырыптың қысқаша мазмұны:

Құралдардың сипаттамаларының бірі - олардың шектік өлшеу шамасы немесе өлшеу шегі болып табылады. Құралдың шектік өлшеу шамасы немесе өлшеу шегі деп, оның стрелка шкаланы бойлай торлып ауытқыған кездегі көрсететін шамасын айтады. Егер өлшенетін шама өлшеу шегінен артық болса, онда құралдың стрелкасы шкаладан шығып кетеді де, құрал істен шығады, сондықтан электр шамаларды өлшеу үшін құралды таңдап ала білу керек. Әуелі өлшенетін шаманың мәні шамамен анықтап, сонан кейін өлшеу шегі өлшенетін шаманың мәнінен артық болатын құралды пайдалану керек.

Құралдардың келесі сипаттамасы - құралдың шкала бөлігінің құны. Құралдың шкала бөлігінін құны дегеніміз стерлканың бір бөлікке ауытқуына сәкес келетін шама. Шкала бөлігінің құны мен өлшеу шегі өзара байланысты. Егер құралдың өлшеу шегі А₀, ал шкаланың бөліктер саны N₀ болса, онда шкала бөлігінің құны:

. Құралдардың шкала бөлігінің құны өлшенетін шаманың мәнің анықтау қажет. Мысалы, егер өлшеу кезінде құралдың стрелкасы n бөлікке ауытқыса онда өлшенген шама: А= Сn (1). Сондықтан құралдың көрсетуін алардан бұрын құнын анықтап, сосын барып құралдың көрсетуін (1) формуламен анықтау керек. Құралдың бөлігінің құнына кері шама құралдың сезгіштігі деп аталады

. Құралдың бөлігінің құны неғұрлым үлкен, болса оның сезгішітігі соғұрлым аз болады. Олай болса, құралдың өлшеу шегі неғұрлым үлкен болса, оның өлшеу дәлдігі соғұрлым аз, сондықтан оны аз шамаларды өлшеуге пайдалануға болмайды.

Негізгі электр өлшеуіш құралдарының бірнеше өлшеу шегі болады. Құралдың қорабында, әрбір қосағы белгілі бір шектік өлшеуге сәйкес келетін бірнеше клеммалар немесе шектік өлшеулер шамасын ауыстырып отыратын арнайы жылжығыш болатын. Төмендегі суретте өлшеу шегі 0,25 А; 0,5 А және 1А- ге ауыстырылып қойылатын жылжығышы бар амперметр көрсетілген.

Электр өлшеуіш құралдардың келесі сипаттамасы – олардың дәлдік класы. Мемлекеттік стандарт бойынша электр өлшеуіш құралдар 7 класқа бөлінеді: 0,1; 0,2;0,5; 1,0; 1,5; 2,5; 4,0.

Құралдардың дәлдік класы оның процентпен алынған келтірілген салыстырмалы қатесін көрсетеді. Мысалы, дәлдік класы 0,1 болатын құралдың келтірілген салыстырмалы қатесін 0,1 %- ке тең. Келтірілген салыстырмалы қате деп-

құралдың абсалют қатесін оңай табуға болады. Егер құралдың дәлдік класы k, ал шектік өлшеу шамасы А₀болса, онда шкаланың бас нүктесі ноль болып келетін құралдар үшін дәлдік класының анықтамасы бойынша

* 100%. Осыдан оның абсолют қатесі мынаған тең:

; Шкаланың түгел бойында абсолют қате бірдей болады. Өлшеудің салыстырмалы қатесі:

. Ол шкаланың әр түрлі бөлігі үшін бірдей болмайды және әрқашан құралдың дәлдік класынан үлкен болады, себебі А< A₀,

k=

;

жүктеу 0,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8

Пәннің ОҚУ-Әдістемелік кешені «Мектеп физика курсында дэем қолдану» «5В011000 – Физика» мамандығы үшін ОҚУ-Әдістемелік материалдары

Тұрақты шамаларды тура өлшеу нәтижелерін өңдеу

Жанама өлшеу нәтижелерін өңдеу