ПОӘК 042–18-10.1.26/01 – 2013
|
18.09 2013 ж.
№ 3 басылым
|
беттің беті
|
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СемЕЙ қ. ШӘКӘРІМ АТЫндағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
|
3 деңгейілі СМЖ құжаты
|
ПОӘК
|
ПОӘК 042-18-10.1.26/01-2013
|
ПОӘК
Оқытушыларға арналған «Мұнай мен газ өңдіру технологиясы мен жабдықтары» пәнінің бағдарламасы
|
18.09 2013 ж.
№ 3 басылым
|
ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
«МҰНАЙ МЕН ГАЗ ӨҢДІРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ МЕН ЖАБДЫҚТАРЫ»
5В072100 – Органикалық заттардың химиялық технологиясы
мамандығы үшін
ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ
Семей
2013
Кіріспе
1 ӘЗІРЛЕНГЕН
ҚҰРАСТЫРУШЫ « 28 » 09 2013 ж. Оразжанова Л. К., х.ғ.к, доцент м.а, Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің химия кафедрасы
2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің химия кафедра отырысында
« 28 » 09 2013 ж., № 1 хаттама
Кафедра меңгерушісі Мусабаева Б.Х.
2.2 Инженерлік-технологиялық факультетінің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында
« 12 » 09 2013 ж , № 1 хаттама
Төрайымы Толеубекова С.С.
3 БЕКІТІЛДІ
Университеттің Оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында басып шығаруға мақұлдаған және ұсынылған
« 18 » 09 2013 ж, № 1 хаттама
ОӘК төрайымы, ОӘЖ жөніндегі проректор Г.К. Искакова
4 30.09.2012 №2 Басылым ОРНЫНА ЕНГІЗІЛГЕН
Мазмұны 1 |
Қолданылу саласы
| 2 |
Нормативтік сілтемелер
| 3 |
Жалпы ережелер
| 4 |
Оқу пәнінің (модуль) мазмұны
| 5 |
Студенттердің өздік жұмысына арналған тақырыптардың тізімі
| 6 |
Пән бойынша оқу әдістемелік карта
| 7 |
Оқу әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз етудің картасы
| 8 |
Әдебиеттер
|
1 ҚОЛДАНУ САЛАСЫ
«Мұнай мен газ өңдіру технологиясы мен жабдықтары» пәні бойынша оқу әдістемелік кешенінің құрамына енгізілген оқытушыға арналған пәннің бағдарламасы 5В072100 – Органикалық заттардың химиялық технологиясы мамандығының студенттері үшін арналған.
2 НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
«Мұнай мен газ өңдіру технологиясы мен жабдықтары» пәнінің оқытушыға арналған пәннің оқу жұмыс бағдарламасы келесі құжаттардың талаптары мен ұсыныстарына сәйкес берілген пән бойынша оқу үрдісін ұйымдастырудың тәртібін белгілейді:
-Қазақстан Республикасының Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты ҚР МЖМБС 23.08.2012 ж № 1080;
-СТУ 042-ГУ-4-2013 «Пәндердің оқу әдістемелік кешенін әзірлеуге және рәсімдеуге қойылатын жалпы талаптар» университет стандарты;
- ДП 042-1.01-2013 «Пәндерің оқу әдістемелік кешенінің құрылымы және мазмұны» құжаттандырылған процедурасы.
3 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
3.1 Пәннің мазмұнын қысқаша сипаттау
«Мұнай мен газ өңдіру технологиясы мен жабдықтары» пәні мұнай, газ және мұнай химиясы синтезінің өнімдері технологиясының жалпы теориялық заңдылықтарымен, қолданылатын қондырғылармен таныстыруға шақыратын теориялық пән.
3.2 Аталмыш курстың мақсаты – студенттердің мұнай, газ, көмірсутекті шикізат технологиясы теориялық негіздерін жасаудың негізгі қазіргі заманғы бағыттарын, тенологиялық процестердің жабдықтарын, олардың технико-экономикалық көрсеткіштерін оқып үйренуінде.
3.3 Пәнді оқып білудің негізгі мақсаты: студенттердің мұнай, газдарды өңдеу әдістерінің және мұнай химиясы синтезінің өнімдері өндіріс технологиясының теориялық негіздерін меңгеруі болып табылады.
3.4 Оқып білудің нәтижесінде студент мыналарды:
Пәннің теориялық негіздерін, жалпы химиялық, физикалық заңдылықтарды білу;
Мұнай, газдарды өндеу технологияларының негіздерін білу
Мұнай, газ, көмір және олардың өңдеу өнімдерін бөлудің физика-химиялық негіздерін
Мұнай, газ өңдеу процестерінің механизмдерін, химизмің және кинетикасын білу
Негізгі технологиялық қондырғылар құрылысын және схемаларын білу
Газ, мұнайды өңдеу технологиясы жөнінде алған теориялық және практикалық білімдерін пайдалана білу керек
3.5 Курстың пререквизиттері:
Алифатты қатардың қосылыстарының органикалық химиясы
Жалпы химиялық технология
Физикалық химия
Химиялық технологияның негізгі процестері мен аппараттары
Органикалық заттардың химиясы мен физикасы
Органикалық заттар технологиясының теориялық негіздері
3.6 Курс постреквизиттері:
Дипломдық жоба
3.7 Оқу жоспарынан көшірме
1 кесте
Курс
|
Семестр
|
Кредит саны
|
ЛК (сағ)
|
СПЗ (сағ)
|
ЗС (сағ)
|
ОСӨЖ (сағ)
|
СӨЖ (сағ)
|
Бар
лығы
(сағ)
|
Қорытынды бақылау түрі
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
4
|
7
|
3
|
30
|
15
|
-
|
22,5
|
67,5
|
135
|
емтихан
|
4 ОҚУ ПӘННІҢ (МОДУЛЬДІҢ) МАЗМҰНЫ
2 кесте
Тақырыптардың атауы және олардың мазмұны
|
Сағаттар саны
|
2
|
3
|
Микромодуль 1 - «Мұнай және газды біріншілік өңдеу. Мұнай және газды біріншілік өңдеу процестерінің аппаратуралық рәсімдеуі»
|
Дәріс сабақтары
|
Табиғи көмірсутекті газдарды өңдеуінің физикалық әдістері. Газдарды өңдеуге дайындау. Табиғи газдарды өңдеу. Сүйылған газдарды сақтау және тасымалдау.
|
1
|
Мұнайды өңдеуге дайындау. Мұнайдағы зиянды қоспалар. Мұнайды сусыздандыру және тұзсыздандыру. Эмульсия типтері. Мұнай эмульсияларын бұзу тәсілдері
|
1
|
Мұнайды біріншілік өңдеу. Мұнайды өңдеу әдістері. Бір ретті, көп ретті және біртіндеп булану арқылы айдау. Буландырғыш агент қатысында айдау. Вакуумды айдау. Азеотропты және экстрактивті ректификация.
|
3
|
Мұнай және газды біріншілік өңдеу процестерінің аппаратуралық рәсімдеуі. Ректификациялық колонналар. Жіктелуі. Ректификациялық колоннаның материалдық және жылулық баланстары. Колоннаның температуралық режимі. АВТ қондырғыларының күрделі колонналар.
|
1
|
Жылуалмастырғыш құрылғылары. Жіктелуі, құрылысы. Жылуалмастырғыш құрылғының есептелуі. Түтікше пештер: жіктелуі, температуралық режим. Жылулық баланс. Негізгі жылулық көрсеткіштер. Технологиялық көрсеткіштер.
|
1
|
Мұнай мен мазуттарды біріншілік айдаудың өңдірістік қондырғылары. Түтікше қондырғылардың жіктелуі. Атмосфералық, вакуумдық және атмосфера-вакуумдық түтікше қондырғылар. Құрамалы (комбинирленген) қондырылғылар.
|
2 (1)
|
Екіншлік айдау, айқын ректификация, азеотропты және экстрактивті ректификацияның қондырғылары. Бензинді екіншілік айдаудың қондырғысы. Ароматты көмірсутектерді бөлудегі айқын ректификация құрылғысы. Азеотропты және экстрактивті ректификация қондырғылары.
|
1
|
Практикалық сабақтар
|
Мұнай және мұнай өнімдерінің құрамы мен физика-химиялық қасиеттерін есептеу
|
3
|
Мұнайды біріншілік өңдеу қондырғыларының ректификацияллық колонналарын есептеу
|
2
|
СОӨЖ
|
Мұнайдың фракциялық және элементтік құрамы
|
1,5
|
Мұнайдың химиялық құрамы
|
1,5
|
Мұнайдың гетероатомды қосылыстары
|
1,5
|
Мұнайдың негізгі физикалық қасиеттері
|
1,5
|
Тұтқырлық және тұтқырлық-температуралық қасиеттері
|
1,5
|
Микромодуль 2 «Термиялық және термокаталикалық процесстер.
Көмірсутекті газдарды өңдеу»
|
Дәріс сабақтары
|
Типтік термиялық және термокаталитикалық процестердің аппаратуралық рәсімдеудің ерекшеліктері. Реакторлар құрылысының жалпы принциптері. Термокаталитикалық реакторлар жұмыстарының негізгі параметрлері. Погонобөлуші аппаратура.
|
1
|
Мұнай мен газ шикізаттары термиялық крекингісінің теориялық негіздері. Термиялық крекинг термодинамикасының негіздері. Термиялық айналулар химизм және механизм негіздері. Термиялық процестер кинетикасының негіздері. Мұнай шикізатының термиялық айналулар өңдірістік процестерінің негізгі факторлары.
|
2
|
Термиялық крекингтің өңдірістік процестері. Қысым астындағы термиялық крекинг. Ауыр мұнай шикізатты кокстеу. Жартылай үздіксіз және үздіксіз кокстеу.
|
1
|
Пиролиз. Процестің теориялық негіздері. Процесті өндірістік рәсімдеу. Пиролиздің сұйық өнімдерін қолдану және олардың сапасы.
|
1
|
Каталитикалық крекинг. Крекинг катализаторлары. Каталитикалық крекинг механизм, химизм және кинетикасының негіздері. Өндірістік процестің негізгі факторлары. Каталитикалық крекингтің өндірістік қондырғылары. Негізгі аппаратура және жабдықтары.
|
2
|
Риформинг және изомерленудің каталитикалық процесстері. Каталитикалық риформинг: процесс химизмінің негіздері, катализаторлары. Процестің негізгі факторлары. Каталитикалық риформингтің өндірістік қондырғылары. Негізгі құралдар мен жабдықтар.
|
2
|
Гидрогенизациялық процесстер. Теоретиялық негіздері. Процестің негізгі параметрлері. Гидротазалаудың өндірістік қондырғылары. Мұнай шикізатының гидрокрекингісі.
|
2
|
Зауыт көмірсутекті газдарды қолдану және өңдеу. Газдар сипаттамасы. Газдарды өңдеуге дайындау. Газды компоненттерге бөлу. Изобутанды олефиндермен каталитикалық алкилдеу.
|
1
|
Практикалық сабақтар
|
Мұнайды біріншілік өңдеу қондырғыларының ректификацияллық колонналарын есептеу
|
2
|
Термиялық процестердің реакциялық қондырғыларын есептеу
|
2
|
Каталитикалық процестердің реакциялық қондырғыларын есептеу
|
2
|
СОӨЖ
|
Түтікше пештер
|
1,5
|
Колонналық аппараттар
|
1,5
|
Жылуалмастырғыш аппараттары
|
1,5
|
Электродегидраторлар мен электробөлгіштер
|
1,5
|
Реакторлар
|
1,5
|
Тауарлы мұнай өнімдерінің жіктелуі
|
1,5
|
Модуль 3 «Мұнай шикізатын тазарту және бөлу»
|
Дәріс сабақтары
|
Мұнай фракцияларын тазартудын химиялық әдістері. Сілтімен тазарту. Мұнай дистиляттарын сілті ерітіндісімен тазарту қондырғыларының схемалары. Күкірт қышқылымен тазарту. Май дистиляттарын күкірт қышқылымен тазартудың принципты схемалары. Сілтілі және күкіртқышқылды тазарту қалдықтарының утилизациясы.
|
2
|
Мұнай шикізатын таңдаулы еріткіштермен тазарту және бөлу. Процестін физика-химиялық негіздері. Қалдықтарды пропанмен деасфальттау. Май фракцияларын селективті тазарту. Фурфуролмен тазарту. Фенолмен тазарту. Қос еріткіштермен тазарту.
|
2
|
Мұнай шикізатын депарафинизациялау. Мұнай өнімдерін еріткіштер қолдануымен депарафинизациялау. Процестің физика-химиялық негіздері. Депарафинизациялау процесінің факторлары. Пропан ерітіндісінде депарафинизациялау.
|
2
|
Мұнай шикізатын депарафинизациялау. Карбамид қолдануымен депарафинизациялау. Процестің физика-химиялық негіздері. Карбамидті депарафинизациялау процесінің факторлары. Карбамид ерітіндісімен изопропил спиртінде депарафинизациялау. Хлорлы метилен қатысында карбамидтің сулы ерітіндісімен депарафинизациялау.
|
2
|
Практикалық сабақтар
|
Каталитикалық процестердің реакциялық қондырғыларын есептеу
|
4
|
СОӨЖ
|
Мұнай отындары
|
1,5
|
Смазкалық майлар
|
1,5
|
Битум
|
1,5
|
Мұнай коксі
|
1,5
|
5 СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНА АРНАЛҒАН ТАҚЫРЫПТАРДЫҢ ТІЗІМІ
5.1 Мұнай және мұнай өнімдерінің физика химиялық қасиеттері [8.2.2, стр. 34-121]
5.2 Түтікше құрылғылардың қондырғыларын оналастыру принциптері. АВТ құрылғыларының жұмысы [8.2.2, стр. 329-346]
5.3 Мұнай шикізатын адсорбенттермен тазарту және бөлу [8.2.4, стр. 236-261]
5.4 Мұнай шикізаттарын гидротазарту және гидрокрекинглеу [8.2.4, стр. 261-284]
6 ПӘН БОЙЫНША ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТА
3кесте
Тақырыбы
|
Көрнекті құралдар, ТСО, плакаттар, зертханалық тақталар
|
Бақылау нысаны
|
Дәріс сабақтар
|
Практикалық сабақтар
|
1
|
2
|
3
|
5
|
1. Табиғи көмірсутекті газдарды өңдеуінің физикалық әдістері.
|
Сипаттаушы факторды, орташа температураны, компоненттік құрамды есептеу
|
Модельдер, плакаттар
|
Есеп шығару
|
2. Мұнайды өңдеуге дайындау.
|
Мұнай өнімінің тығыздығын және молярлық массасын анықтау
|
Химиялық ыдыс, реактивтер
|
Есеп шығару
|
3. Мұнайдың біріншілік өңдеуі.
|
Мұнай өнімдерінің қаныққан бу қысымын, критикалық және келтірілген параметрлерін, фугитивтілігін есептеу.
|
Химиялық ыдыс, реактивтер
|
Есеп шығару
|
4. Мұнай және газды біріншілік өңдеу процестерінің аппаратуралық рәсімдеуі.
|
Мұнай және мұнай өнімдерінің тұтқырлығын есептеу
|
Химиялық ыдыс, реактивтер
|
Есеп шығару
|
5. Жылу алмастыру аппараттары.
|
Мұнай өнімдерінің жылулық қасиеттерін есептеу
|
Химиялық ыдыс, реактивтер
|
Есеп шығару
|
6. Мұнайды және газды біріншілік айдаудың өңдірістік қондырғылары.
|
Ректификациялық колонналар жұмысының технологиялық параметрлері. Бір ретті булану қисықтарын құру.
|
Химиялық ыдыс, реактивтер
|
Есеп шығару
|
7. Екіншлік айдау, дәл ректификация, азеотропты және экстрактивті ректификацияның қондырғылары.
|
Ректификациялық колонналардың температуралық режимін есептеу
|
Химиялық ыдыс, реактивтер
|
Есеп шығару
|
8. Типтік термиялық және термокаталитикалық процестердің аппаратуралық рәсімдеудің ерекшеліктері.
|
Ректификациялық колоннаның материалдық және жылулық баланстары
|
Химиялық ыдыс, реактивтер
|
Есеп шығару
|
9. Мұнай мен газ шикізаттары термиялық крекингісінің теориялық негіздері.
|
Ректификациялық колоннаның материалдық және жылулық баланстары
|
Химиялық ыдыс, реактивтер
|
Есеп шығару
|
10. Термиялық крекингтің өңдірістік процестері.
|
Ректификациялық колонналардың геометриялық өлшемін анықтау
|
Модельдер, плакаттар
|
Есеп шығару
|
11. Пиролиз.
|
Ауыр мұнай шикізатының термиялық крекинг және висбрекингісі
|
Модельдер, плакаттар
|
Есеп шығару
|
12. Каталитикалық крекинг.
|
Мұнай қалдықтарын кокстеу
|
Модельдер, плакаттар
|
Есеп шығару
|
13. Риформинг және изомерленудің каталитикалық процесстері.
|
Модельдер, плакаттар
|
Есеп шығару
|
14. Гидрогенизациялық процесстер.
|
Мұнай шикізатының каталитикалық крекингі
|
Модельдер, плакаттар
|
Есеп шығару
|
15. Зауыт көмірсутекті газдарды қолдану және өңдеу.
|
Бензин фракцияларының каталитикалық риформингі
|
Модельдер, плакаттар
|
Есеп шығару
|
16. Мұнай фракцияларын тазалаудын химиялық әдістері.
|
Модельдер, плакаттар
|
Есеп шығару
|
17. Мұнай шикізатын таңдаулы еріткіштермен тазалау және бөлу.
|
Мұнай дистиллятты шикізаттың гидрокрекингі және гидротазалауы
|
Модельдер, плакаттар
|
Есеп шығару
|
18. Мұнай шикізатын депарафинизациялау.
|
Модельдер, плакаттар
|
Есеп шығару
|
7 ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТПЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ КАРТАСЫ
4 кесте
Оқулықтардың, оқу әдістемелік құралдардың атауы
|
Даналардың саны
|
Студенттердің саны
|
Қамтамасыз етілу пайызы
|
1
|
2
|
3
|
4
|
1. Г.Қ. Бишімбаева, А.Е. Букетова. Мұнай және газ химиясы мен технологиясы. – Алматы: Бастау, 2007. 242 б.
|
30
|
5
|
100%
|
8 ӘДЕБИЕТ:
8.1 Негізгі әдебиеттер
8.1.1 Технология переработки нефти и газа. В 2-х ч. /Под редакцией О.Ф. Глаголевой, В.М. Капустина. – М.: Колос, 2005. -400с.
8.1.2 Омаралиев Т.О. Мұнай және газ өндеу химиясы және технологиясы. Алматы: Білім, 2003. -399б.
8.1.3 Г.Қ. Бишімбаева, А.Е. Букетова. Мұнай және газ химиясы мен технологиясы. Алматы.: Бастау, 2007. -242б.
8.1.4 Мановян А.К. Технология первичной переработки нефти и природного газа. М.: Химия, 2002. -586с.
8.2 Қосымша әдебиеттер
8.2.1 С.И. Хорошко, А.Н. Хорошко. Сборник задач по химии и технологии нефти и газа. – Новополоцк, 2001. 110с.
8.2.2 И.Л. Гуревич. Технология переработки нефти и газа. Ч. 1-я. М.: Химия, 1972. – 360 с.
8.2.3 Е.В. Смидович. Технология переработки нефти и газа. Ч. 2-я. М.: Химия, 1980. -328с.
8.2.4 Н.И. Черножуков. Технология переработки нефти и газа. Ч. 3-я. М.: Химия, 1978. -426с.
Достарыңызбен бөлісу: |
