Пәні бойынша оқыту бағдарламасының (Syllabus) титулдық парағыКесте 2 – Үздікті-ағынды желі жұмысының регламент-графигі
2.4 Негізгі жұмысшылардың санын анықтау Желідегі негізгі жұмысшылардың саны әртүрлі операциялардағы азжүктелген станоктарда көпстанокты қызмет көрсетуді ұйымдастыру мен мамандықтардың бірлесуінің мүмкіншілігін есепке алып анықтайды. Мысалы, үшінші жұмысшы үшінші мен оныншы азжүктелген станоктарға қызмет көрсетеді; “Г” мен “Д” жұмысшылары көпстанокшылар болып табылады (кесте-2). Бір ауысымға келетін негізгі жұмысшылардың саны Ряв. регламент-графигінен анықталады (кесте 2, баған 9). Негізгі жұмысшылардың тізімдік саны Рсп келесі формула бойынша анықталады Рсп, (17) мұндағы Fд – станок уақытының нақты жылдық қоры, сағ.; Fэф – жұмысшы уақытының жылдағы жоспарлық тиімді қоры, сағ. 3 Желінің экономикалық тиімділігін есептеу3.1 Негізгі материалдардың бағасын есептеу Жылдық бағдарламаның негізгі материалдарға мұқтаждылығы См = (qм . Цм . kт.з. – qо . Цо) N, (18) мұндағы qм – тетікке материалды шығындаудың нормасы, кг/дана; Цм – материалдың көтерме бағасы, тнг/кг, 70 тнг/кг-ға тең; kт.з–көліктік-дайындамалық шығындарды ескеретін коэффициент, =1,03 - 1,05; qо – тетікке өткізілетін қалдықтардың саны, кг/дана, 1,2 тең; Цо – өткізілетін қалдықтардың бағасы, тнг/кг, 7 тнг/кг тең; N – тетікті шығарудың жылдық бағдарламасы, дана. Есеп 3- ші кестеде жүргізіледі. Кесте 3 – Негізгі материалдардың бағасын есептеу
3.2 Негізгі жұмысшылардың еңбекақы жүйесін таңдау және еңбекақы қорын есептеу Машина жасау саласында көбінесе келісімді, келісімді-сыйақылы және уақыттық-сыйақылы еңбекақы жүйесі қолданылады. Соңғы нәтиже бойынша еңбекақыны төлеу мен ұйымдастырудың бригадалық формасын қолдану тиімді болып саналады. Негізгі жұмысшылардың келісімді бағалар бойынша еңбек ақысының тарифтік қоры Фс Фс= , (19) мұндағы Rj – j-ші операцияда тетікке қойылған баға, тнг; N – тетіктерді шығарудың жылдық бағдарламасы, дана; M – техүрдістегі операциялардың саны. Тетік-операцияға қойылатын бағаларды есептеу келесі формула бойынша орындалады , (20) мұндағы tштj – j-ші операциядағы дана уақыты, мин; Ст – сәйкес келетін разрядтың сағат бойынша тарифтік ұтысы; kм – j-ші операцияда көпстанокты қызмет көрсетуді ескеретін коэффициент, бір жұмысшының қызмет көрсететін станоктардың санына кері шама ретінде анықталады. Қойылатын бағаларды есептеу 4-кестеде жүргізіледі. Кесте 4– Қойылатын бағаларды есептеу
Негізгі жұмысшылардың еңбек ақыларының жылдық қорын есептеудің нәтижелері 5-кестеге енгізіледі. Кесте 5 – Негізгі жұмысшылардың еңбекақыларының жылдық қорын есептеу
Шамадан көп жұмысты істеудің уақыты үшін төлемақылар тарифтық қордан 4 % мөлшерінде қабылданады. Сыйақылар қоры тарифтық қордан 40% дейінгі мөлшерде қабылданады. Еңбекақының негзгі қоры – бұл тарифтік қордың (бағ. 2) шамадан көп жұмысты істеудің уақыты үшін төлемақылар (бағ. 3) мен сыйақылар қорының (бағ. 4) қосындысы. Қосымша еңбекақының қоры еңбекақының негізгі қорынан проценттері есебінде анықталады, процент бір жұмысшының уақытының жылдық бюджетінің берілгендері бойынша жұмысшының жоспарланатын жұмысқа шықпаудың күндерінің (уақытша еңбекке жарамсыздылығын есептемегенде) жылдағы жұмыс істеген күндерігің санына проценттік қатынасы есебінде қабылданады (шарт бойынша 10% қабылданады). Еңбекақының толық қоры – бұл негізгі қор (бағ. 5) мен қосымша қордың (бағ. 6) қосындысы. Негізгі жұмысшының орташа айлық еңбекақысы анықталады , (21) мұндағы Фполн – еңбекақының толық жылдық қоры, тнг.; Рсп – негізгі жұмысшылардың тізімдік саны, адам. 3.3 Өнім бірлігінің өзіндік құнын және калькуляция баптары бойынша өнім шығарудың жылдық бағдарламасын есептеу Кесте 6
3.4 Желінің техникалық-экономикалық көрсеткіштері Кесте 7
Техникалық-экономикалық көрсеткіштерді есептеудің түсініктемесі: Тура материалдық шығындарға негізгі материалдарға, сатып алынатын жиынтық бұйымдар мен жартылай өнделген өнімдерге, отын мен энергияға және технологиялық шығындар жатады. Негізгі әрекеттен түсетін пайда Д=(П+Р)*К (22) мұндағы П – толық өзіндік баға, тңг.; Р – периодтың шығындары, тнг.; К – рентабелді тікелей материалдық шығындарды есептемегенде өзіндік бағаға қатысты нормативы (бұйымның рентабелдігі), жобалауға арналатын тапсырмада беріледі (кесте 7). Түгелдей желі бойынша көпстанокты қызмет көрсетудің коэффициенті kм.о=, (23) мұндағы tштj - j-ші операциядағы дана уақыт, мин; m – операциялардың саны; Ряв – келген жұмысшылардың саны (кесте 2); Ч – ағынды желінің тактісі, мин. Ұсынылған әдебиеттер тізімі
Негізгі1 Организация и планирование машиностроительного производства./М.И. Ипатов и др. – М., 2004. – 366с. 2 Климов А.Н. Организация, планирование производства на машиностроительном заводе.- Учебник. /Под ред Соколицына. - С-П.: Машиностроение, 2006. – 446с. 3 Практикум по организации и планированию машиностроительного производства: Учебное пособие для машиностроительных специальностей вузов. /Грачев К.А. – М.: Высшая школа, 2005. – 223с. 4 Абдрешев А. Планирование, организация предприятий, объединений, комплексов: Практикум для решения задач. – Алматы, 2004. – 174с. 5 Организация, планирование и управление предприятием автотракторостроения. / Под ред Грачева К.А.. – М.,: Высшая школа, 2005. – 379с. 6 Организация, планирование и управление предприятием массового машиностроения /Власов Б.В. и др.- М., 2005. – 587с. 7 Организация производства. /Фатхутдинов Р.А. – М.:Бизнес-школа, Интел-Синтез. - 2008. – 670с. 8 Тимченко В.А. Организация производства. - Учебник для вузов. – Павлодар: НПФ «ЭКО», 2006. – 283с. 9 Организация производства на промышленных предприятиях. /Новицкий Н.И. –М.: Финансы и статистика, 2007. – 384с. Қосымша10 Менеджмент организации. Учебное пособие. /Румянцева З.П. –М: ИНФРА,2003. – 429с. 11 Ильенкова С.Д. Производственный менеджмент: Учебник для вузов. – М.:ЮНИТИ, 2002 – 583с. 12 Уткин Э. Управление фирмой.- М.:Анализ, 2002. – 265с. 13 Фатхутдинов Р. Производственный менеджмент. – М.: ЮНИТИ, 2004. – 640с. 14 Батенко Л. Операционное управление: Учебное пособие. –Алматы, 2007. – 259с. 15 Управление машиностроительным предприятием. /Под ред. Пуртова, Смирнова. – М., 2004. – 136с.
Қосымша АКесте А1 - Жұмысшы уақытының жылдық қоры (бес күндік жұмыс аптасы үшін)
Қосымша Б Кесте Б1 - Металлкесуші станоктардың тетіктерін механикалық өндеудің еңбексыйымдылығын анықтауға арналған коэффициенттердің мәндері
Ескерту: Смех – станок тетіктерінің құрылысына және оларды өндеудің техникалық шарттарына тәуелді тұрақты коэффициент; X,Y, Z –сәйкес факторлардың еңбексыйымдылығына әсер етудің шамасын анықтайтын дәреженің көрсеткіштері. |
Цехтар |
Көмекші жұмысшылар, өндірістік жұмысшылардың санына процент |
Қызметкерлер |
Барлық жұмыс істеушілердің санына процент | ||
1 |
3 |
4 |
Механикалық, өндіріс типі үшін: үлкенсериялы сериялы бірлік және ұсақсериялы |
60 – 70
40 – 50 25 - 35
|
- 8 – 12
- |
Құрылымдық |
20 – 40 |
7 – 8 |
Суық-штамптаушы: пресстік слесарлық және медициналық учаскелері бар цехтар |
60 30 – 40 |
- 8 – 10 |
Пісіру |
25 – 30 |
8 – 10 |
Құю |
50 – 70 |
8 – 10 |
Ұсталық |
50 – 80 |
11 |
Термиялық |
25 – 50 |
11 |
Металлпрокаттық |
20 – 50 |
14 – 16 |
Бояу |
25 – 35 |
8 – 12 |
Құрал-саймандық |
20 – 25 |
14 |
Жөндеу-механикалық |
15 – 20 |
7 – 9 |
Жалпы зауыт бойынша |
40 - 60 |
20 - 30 |
Ескерту: 1. зауыттың көрсетілген бағытта үлкен құрастырушылық-зерттеу жұмыстарын орындағандағы жұмыскерлердің, қызметкерлер мен бірлесіп істеушілердің сандық нормативы дәлдеп анықталу керек. 2. 500 адамға дейін жұмыскерлері бар зауыттар үшін басқарудың цехсыз құрылым ескерілген. Бұл құрылымда әдетте учаскелерде әкімшілік-басқарушы аппаратысыз шеберлер қалады. |
Өндірістің саласы |
Үй | Сооружения |
Жүктемелі механизмдері |
Күш машиналары |
Жұмыс машиналары |
Өлшем құралдары және құрылғы |
Транспорттық қаражат |
Құралдар |
Өндіріс – шаруашылықты құралдар |
Өзге |
Барлығы |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
Ауыр машина жасау |
34,2 |
9,2 |
3,5 |
3,3 |
45,2 |
0,5 |
1,9 |
0,3 |
1,1 |
0,8 |
100 |
Станок жасау |
39,4 |
4,3 |
1,8 |
1,6 |
48,4 |
1,2 |
1,1 |
0,8 |
1,3 |
0,1 |
100 |
Ауылшаруашылық машина жасау |
33,5 |
9,0 |
1,6 |
2,9 |
43,2 |
5,6 |
1,7 |
0,9 |
1,6 |
- |
100 |
Құрал-саймандық өнеркәсіп |
30,5 |
3,1 |
1,9 |
1,7 |
56,5 |
2,6 |
0,7 |
0,8 |
2,2 |
- |
100 |
Азық-түліктік машина жасау |
43,3 |
4,4 |
0,9 |
3,8 |
42,4 |
1,3 |
0,7 |
0,9 |
1,8 |
0,5 |
100 |
Текстилді машина жасау |
38,5 |
3,2 |
1,5 |
2,5 |
48,3 |
0,9 |
0,8 |
0,9 |
3,4 |
- |
100 |
Электротехникалық өнеркәсіп және құралдар жасау |
45,9 |
4,2 |
1,6 |
3,3 |
39,5 |
2,2 |
1,3 |
0,4 |
1,4 |
0,2 |
100 |
Автомобилді өнеркәсіп |
37,9 |
6,1 |
2,9 |
4,1 |
44,7 |
1,2 |
1,5 |
0,1 |
1,5 |
- |
100 |
Басқа машина жасау |
39,8 |
5,8 |
2,6 |
4,2 |
43,3 |
0,9 |
1,2 |
0,3 |
1,6 |
0,3 |
100 |
|
Ауысымдағы Tмо күнмен есептелінетінпартияны жіберудің периодтылығы үшін | ||||
1 |
5 |
15 |
30 |
60 | |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
Үлкенсериялы |
0,3 |
0,7 |
1,75 |
- |
- |
Орташасериялы |
- |
0,55 |
1,4 |
2,75 |
5,5 |
Ұсақсериялы |
- |
- |
1,3 |
2,6 |
5,2 |
Жұмысшылар топтары |
Жұмысшылардың жалпы құрамына процент |
Көмекші жұмысшылардың жалпы санына процент |
2 |
3 |
4 |
Негізгі өндірістік цехтардың жұмысшылары: негізгі көмекші |
69,4 45,6
23,8 |
- - - |
Көмекші цехтардың жұмысшылары |
30,6 |
- |
Негізгі және көмекші цехтардағы көмекші жұмысшылар: реттеушілер көліктік үрдістермен шұғылданатын жұмысшылар жөндеумен шұғылданатын жұмысшылар құрал-саймандық қызметтегі жұмысшылар ТКБ мен зертханалардың жұмысшылары энергокүштік агрегаттарға қызмет көрсететін жұмысшылар |
54,4 2,3
17,0 13,8
7,4 5,8
3,1 3,75
|
100 4,2
31,3 25,4
13,6 10,6
5,7 6,9 |