Пәннің қысқаша сипаттамасы

Теориялық механика ғылымның күнделікті табиғаттың құбылыстарын және техникада байкауға болатын, қозғалыстың ең қарапайым түрі механикалық козгалыстын жалпы зандылықтарын зерттейтін саласы. Сондықтан теориялық механиканың корытындылары табиғаттанудың және техниканың көптеген салаларында қолданылады. Ол жалпы инженерлік пәндердін ғылыми негізі, мысалы, машиналар мен механизмдер теориясы, материалдар кедергісі, гидравлика және т.б.

Материя қозгалыс формаларынын ен карапайым түрі - механикалык козғалыс. Теориялық механиканың табиғаттану және тсхникалык ғылымдар катарындағы орны. Теорнялық механиканын негізгі бөлімдері. Теориялык механиканың техникалық пәндермен байланысы және оның инженерлік практикадағы мағынасы. Теориялық механиканың тарихи даму жолдары.

2. Кинематика

2.1 Кинематиканың негізгі мәселелері. Классикалык механикадағьі абсолют кеңістік пен абсолют уақыт. Механикалык козғалыстың салыстырмалығы. Санақ жүйе.

2.2 Нүкте кинематикасы. Нүкте козгалысың аныктаудың әдістері. Нүктенің траекториясы, жылдамдығы мен үдеуі. Табиғи үшжақтың өстері, нүктенің жанама және нормаль үдеулері. Қозғалысы векторлық түрде берілген нүктенің жылдамдық және үдеу векторлары. Қозғалысы координаталық түрде берілген нүктенің жылдамдығы және үдеуі. Нүктенің үдеу векторын жанама және нормаль үдеулерге жіктеу. Нүкте қозғалыстарын классификациялау

2.3 Қатты дене кинематикасы. Дене козғалысының түрлері. Қатты дене кинематикасының негізгі теоремасы

2.4 Қатты дененің ілгерілемелі козгалысы. Ілгерілемелі қозгалыстагы катты дене нүктелерінің траекториллары, жылдамдықтары және үдеулері

2.5 Қатты дененің козгалмайтын өске қатысты айналмалы козғалысы. Қозғалыс тендеуі, бұрыштық жылдамдык пен бұрыштық үдеу. Айналмалы козгалыстағы дене нүктесінің жылдамдығы мен үдеуі. Эйлер формуласы

2.6 Қатты дененің жазық-параллель козғалысы. Жазық-параллель козғалысының кұраушы козғалыстарға жіктеу. Жазық фигура нүктелерінің жылдамдықтарың аныктау. Жылдамдықтардың лездік центрі. Жазық фигура нүктелерінің үдеулерін анықтау.

2.7 Нүктенің күрделі қозғалысы. Кориолис теоремасы. Кориолис үдеуі

3. Статика

3.1 Статиканың негізгі үғымдары мен аксиомалары. Байланыстардың негізгі түрлері мен байланыс реакциялары.

3.2 Центрге қатысты векторлық және алгебралық күш моменті. Өске катысты күш моменті. Қос кұш. Қос күш моменті. Қос күштерді қосу.

3.3 Кез келген күштер жүйесін берілген центрге келтіру. Бас вектор мен бас момент.

3.4 Кез келген күштер жүйесінің тепе-теңдігінің аналитикалык шарттары. Кеңістіктегі күштер жүйесінің тепе-теңдігі. Сырғанау үйкеліс күші

3.5 Параллель күштер жүйесін тең әсер етуші күшке келтіру. Параллель күштердің центрі. Денелердің ауырлык центрі және олардын координаттары.

4. Динамика

4.1 Динамиканың негізгі үғымдары мен заңдары.

4.2 Материалық нүкте динамикасы. Материалық нүкте козғалысының дифференциалдық теңдеулері. Нүкте динамикасының екі мәселесі.

3. 
   Механикалық жүйе. Масса және жүйенің массалар центрі. Механикалық жүйеге әсер ететін күштердің классификациясы. Ішкі күштердің қасиеттері.
   
4. 
   Механикалык жүйенің өске және центрге қатысты инерция моменттері Инерция радиусы. Штейнер теоремасы. Қарапайым біртекті қатты денелердін инерция моменттері.
   

4.6 Қатты дене динамикасы. Қатты дененің ілгерілемелі, түракты өске катысты айналмалы және жазык-параллель козгалысының дифференциалдық теңдеулері.

4.7 Гироскоп туралы түсініктеме. Тез айналатын гироскоптың кинетикалык моменті. Техникада гироскоп колдануынын мысалдары. Соккыдағы кинетикалык момент. Соккы центрі.

4.8 Даламбер принципі. Инерция күші. Инерция күштердін бас векторы мен бас моменті. Айналмалы козгалыстағы катты дененін тіреггерінің динамикалық реакциялары.

4.9 Аналитикалык механика. Байланыстар және олардын тендсулері. Байланыстардын класснфикациясы. Виртуальды орын ауыстыруыдар. Жалпыланған координатор. Жалпыланған күштер және оларды есептеу тәсілдері. Виртуальды орын ауыстырулар принципі. Динамиканың жалпы тендеуі.

4.10 Механикалық жүйе қозгалысының жалпылангаң координаттар аркылы жазылған дифференциалдық теңдеулері немесе екінші ретті Лагранж тендеулері. Механикалық жүйенің тербелістері.

3 тақырып. Түйіскен күштер жүйесінің тепе-теңдігі.

6 тақырып. Жазықтықтағы күштер жүйесінің тепе-теңдігі.

7 тақырып. Кеңістіктегі күштер жүйесінің тепе-теңдігі.

12,13 тақырыптар. Қозғалысы әр түрде берілген нүктенің жылдамдығын табу. Нүктенің үдеуін табу. Жанама және нормаль үдеулер.

15 тақырып. Айналмалы қозғалыстағы дененің бұрыштық жылдамдығын, бұрыштық үдеуін және оның нүктелерінің жылдамдығын, үдеуін табу.

17 тақырып. Жазық-параллель қозғалыстағы дене нүктесінің үдеуін табу.

19 тақырып. Күрделі қозғалыстағы нүктенің абсолют жылдамдығын және абсолют үдеу ін табу.

20 тақырып. Редукторды Виллистің әдісімен есептеу .

22 тақырып. Материялық нүктенің дифференциалдық теңдеулерін құрып оларды шешу.

23 тақырып. Жүйенің кинетикалық энергиясының өзгерісі туралы теорема.

24 тақырып. Жүйенің қозғалыс мөлшерінің өзгерісі және массалар центрінің қозғалысы туралы теоремалар. Олардың салдарлары.

25 тақырып. Жүйенің кинетикалық моменті туралы теорема.Оның салдарлары.

26 тақырып. Даламбер принципі. Кинетостатика теңдеулері

СӨЖ мақсаты студенттердің өздігінен курстың жеке тарауларын және белгілі көлемдегі үй жұмысын орындау.

1. 
   Қос кұштердің қасиеттерін дәлелдеу. [1] 177-184 беттер
   
2. 
   Кез келген күштер жүйесін берілген центрге келтірудегі дербес жағдай лар. [1] 222-226 беттер
   
3. 
   Үйкеліс күштері. [1] 208-212, 214-215 беттер
   
4. 
   Ауырлық центрі. [1] 240-248 беттер
   
5. 
   Дененің сфералық қозғалысы. [1] 106-110 беттер
   
6. 
   Материялық нүктерің өшпелі тербелісі. [1] 306-309 беттер
   

3 өздік жұмыс орындау қарастырылған.

1) Конструкциялардың тепе-тендік күйде тіректердің реакцияларын табу

2)Жазық механизмді кинематикалық талдау

3)Кинетикалық энергияның өзгерісі туралы теореманы механикалық жүйенің қозғалысык қарастыруға қолдану

Салмақтың бөлшектерді бақылаудың түрлер бойынша тарату

Студенттердің міндеттері: ұдайы сабаққа қатысу, пән бойынша тапсырмаларды өткізу кестесінің талаптарын орындау, кітапханада және интернет залында әдебиетпен өздегінен жұмыс істей білу.

Оқытушылар студенттермен бірігіп жұмыс істей үрдісінде келесі ережелерге сүйенуі қажет:

1. Оқытушы мен студент бір-біріне сыйласымды, сыпайы және мейірімді болу керек.

2. Сабақтарда белсенді болыңыз. Оқытушыға сұрақтар қойыңыз. Сабаққа қатысу жеткілікті емес. Материалды толық меңгере білу керек.

3. Оқытушы студентпен творчестволық түрде жұмыс істеуге міндетті. Студент мұғаліммен қарым-қатынаста болуға міндетті және орындалатын практикалық, өздік жұмыстар бойынша консультация алуға міндетті.

4. Қате жібергенге ұялмаңыз. Кім еш нәрсе істемейді, сол қателеспейді.

5. Барлығын түсінген адам сияқты түр жасамаңыз. Түсінуге тырысыңыз.

6. Сабақтарға қатысу міндетті болып табылады. Егер сіз үш және одан да көп сабақты себепсіз босатсаңыз (себебі құжат бойынша бекітілуі керек), онда оқытушы сізден деканаттың сабаққа рұқсат қағазын талап етуге құқылы. Есіңізде болсын: сабаққа қатысу қорытынды баңаңа әсер етеді.

7. Өз уақытында практикалық, өзіндік жұмыстардың кестесі бойынша есептесіп отыру қажет. Бұл қорытынды бағаға әсер етеді. Аяқталмаған есептесулер және өздік жұмыстар есептелмейді. Әр жұмыстың өз уақытында және толық көллемде орындалған тапсырмаларына жоғары балл қойылу ұйғарылғанды.

Марапаттық баллдар 0,2 ÷ 2 балл:

- творчествалы тұрғыдан келгені үшін;

- оқу үрдісіне белсенді қатысқаны үшін;

- студенттік конференцияға қатысқаны үшін;

Айып балдары 0,2 ÷ 2 балл, жалпы саннан төмендегі жағдайда шегеріледі (азайтылады):

- материалдарды өз уақытында көрсетпегені үшін;

- жұмысты сапасыз орындағанда;

- сабақты жібергенде;

- сабаққа кешіккенде

Студенттердің өзінің қатысуынсыз бақылау жүргізілмейді.

8. Аудиториялық сабақтарға кешігуге 5 минутқа дейін рұқсат етіледі, басқа жағдайда студентке сабаққа кіруге рұқсат етілмейді. Объективті себептер болса оқытушыны алдын-ала ескерту керек. Ұдайы сабақ босату-жақсылыққа әкелмейді. Ол студенттің сабаққа деген қатынасын сипаттайды.

9. Этика бойынша оқытушы сөйлеп тұрғанда дауыс шығарып сөйлеуге болмайды. Екінші ескертуден кейін студент аудиториядан қуылады. Сабақ кезінде басқа тақырыпқа әңгімелесуге болмайды.

10. Сіздің міндетіңіз сабаққа дайын болып келу. Бар әдебиетті пайдаланыңыз, өз уақытында кітапханадан әдебиетті алыңыз.

11. Ішкі тәртіп ережесі орындалуы тиіс.

12. Басқа біреудің жұмысын көшіріп алуға үзілді-кесілді тиым салынады

13. Мүмкіндігінше консультацияға қатысу.

14. Сабақ кесінде сот.телефондар ажыратылған болу керек.

15. Кесте бойынша тапсырылмаған практикалық және өздік жұмыстар оқудың меңгеру сапасын төмендетеді. Студенттердің күнделікті еңбекке ізденушілікке тәрбиелеу үшін олардың сапалы жұмысын - өз уақытында (дер кезінде) рейтинг картасы бойынша бағалау оқытушылар үшін өте қажет.

1 Теориялық механика Жолдасбеков Ө.А., Сағитов М.Н. Алматы Ғылым 2002ж

2. 
   Теориялық механиканың есептері Жолдасбеков Ө.А.,АхметовА.С. Алматы Ғылым 2003ж.
   

   1. Сборник заданий для курсовых работ по теоретической механике под редакцией Яблонского А.А. Москва Высшая школа 1989г.

   2. Механика Дүзелбаев С.Т. Павлодар С.Торайғыров атындағы ПМУ 2005ж

5. Курс теоретической механики Добронравов А.А. Москва Наука 1984г.

6. Сборник коротких задач по теоретической механике под редакцией КепеО.Э. Москва Высшая школа 1989г.

.
Кафедра отырысында ұсынылған 20__ж. «___»________№_____ хаттама.