Құрастырушы: Аға оқытушы Жақсылықов Ә.Е.
Информатика және ақпараттық жүйелер кафедрасы
Пән бойынша оқыту бағдарламасы (Syllabus)
«Алгоритмдер және мәліметтер құрылымы» пәні бойынша
5B060200 «Информатика» мамандығының студенттеріне арналған
Бағдарлама 20__ ж. «___»_________ бекітілген оқу жұмыс бағдарламасының негізінде әзірленген.
Кафедра отырысында ұсынылған 2012 ж. «___»_________ №_____хаттама
Кафедра меңгерушісі ___________________ Оспанова Н.Н.
(қолы)
Физика, математика және ақпараттық жүйелер факультеттің әдістемелік кеңесімен құпталған 2012 ж. «_____»______________ №____хаттама
ӘК төрағасы __________ Искакова А.Б. «____»_____________2012 ж.
(қолы) (күні)
1. Оқытушылар туралы мәліметтер
Жақсылықов Әсет Егінайұлы
Ақпараттық жүйелер магистрі, информатика және ақпараттық жүйелер кафедрасының аға оқытушысы
Информатика және ақпараттық жүйелер кафедрасы А1 корпуста (Ломов к-сі, 64) орналасқан, ауд. А1-102, тел. 67-36-87 (ішкі 11-25)
2. Пән туралы мәліметтер
«Алгоритмдер және мәліметтер құрылымы» (3 несие)
Аталған курс 1 семестрге есептелген. Семестрде 15 дәрістік сабақтар, 15 практикалық, 30 зертханалық сабақтар және 22,5 сағатқа есептелген студенттердің оқытушымен өздік жұмыстары, 67,5 сағатқа есептелген студенттердің өздік жұмыстары бар. Бақылау формасы – емтихан.
1.1 Пәнді оқыту мақсаттары: – оқушыларды келешекте алгоритмдеу әдістері мен программалауды қолдану және меңгеру үшін білім беру, қажетті іскерлік дағдыны игерту, олардың іс-әрекеттерін программалау саласында маман ретінде пайдалануға оқыту болып табылады.
1.2 Пәннің міндеттері: қолданбалы есептерді шешу кезінде студенттерге алгоритм әдістері және берілгендер құрылымы туралы жүйелі түсінік беру, студенттерді тану процесі кезінде және математикалық аппараттар арқылы практикалық іс-әрекеттерде нақты әлемнің заңдылықтарын пайдалануда кездесетін әртүрлі есептердің шешімін ЭЕМ–нің көмегімен есептелетін алгоритмдерді қолдануға және құруға студенттерді даярлау.
1.3 Пәнді игеруде студенттер білуге тиісті:
негізгі алгоритмдік құрылымды;
мәліметтер түсінігін, мәліметтер құрылымын және типін;
есепті шешудің әртүрлі алгоритмдік технологиясын жасауды.
1.4 Пәнді игеруде студенттер істей білуге тиісті:
әртүрлі типтік есептерге кіретін және шығатын берілгендердің типін және санын анықтауды;
әртүрлі типтегі есептерді шешудің алгоритмін құруды және нақтылыққа тексеруді;
дайын алгоритммен программа құруды.
1.5 Пререквизиттер:
- Информатика
- Математика
- Ақпараттық жүйелердің негізі.
3. Әдебиеттер
Негізгі әдебиеттер
1 Абрамом В.Г. Введение в язык Паскаль. М. Наука. 1988
Пильщиков В. Н. Сборник упражнений на языке Паскаль. М. Наука. 1989
Климова Л. М. Практическое программирование. Решение типовых задач в Pascal 7.0. М. Кудиц-образ. 2000.
Фаронов В.В. TurboPascal 7.0. Начальное пособие. М. изд. «Номирис». 1999
Грогоно П. Программное обеспечение персональных ЭВМ. М. Мир. 1982
Йенсен К., Вирт Н. Паскаль: Руководство для использования и описание языка. М. Финансы и статистика. 1982.
Марченко А.И., Марченко Л.А. Программирование в среде TurboPascal. Киев. «Век» 1999
Цейл Дейл. Программирование на СИ. ДМК. 2000
Ян Борецкий. Турбо-Паскаль с графикой для персональных компьютеров М. Машиностроение. 1991.
Айтов Ж.А., Мақамбаев М.Б. Паскаль тілінде программалау. 1998
Пәннің тақырыптық
жоспары
|
|
Нысан
ПМУ ҰС Н 7.18.2/10
|
4. Пәннің тақырыптық жоспары
4.1 Күндізгі жалпы орта білім негізінде оқитын студенттерге арналған «Программалу технологиясы» курсының тақырыптық жоспары
№
|
Тақырыптар атауы
|
Сағаттар саны
|
Дәріс
|
Тәжір
|
Зертх.
|
СӨЖ
|
1
|
Алгортим ұғымы
|
1
|
|
2
|
5
|
2
|
Бағдарламалау тілі
|
1
|
|
|
5
|
3
|
Мәліметтер типінің ұғымы
|
1
|
|
|
|
4
|
Сызықтық алгоритмді бағдарламалау
|
1
|
1
|
2
|
5
|
5
|
Шартты және таңдау операторлары
|
1
|
2
|
4
|
5
|
6
|
Параметрлі цикл операторы
|
1
|
|
4
|
|
7
|
Циклді процестерді ұйымдастыру
|
1
|
3
|
4
|
10
|
8
|
Ішкі бағдарламалар: процедуралар және функциялар
|
1
|
|
|
10
|
9
|
Рекурсивті ішкі бағдарламалар
|
1
|
2
|
|
10
|
10
|
Символдық және жолдық мәндер
|
1
|
2
|
|
5
|
11
|
Массивтер
|
1
|
|
3
|
10
|
12
|
Массивтерді сұрыптау
|
1
|
3
|
3
|
5
|
13
|
Мәндердің күрделі типі
|
1
|
|
3
|
5
|
14
|
Мәтіндік файлдармен жұмыс
|
1
|
2
|
3
|
5
|
15
|
Типтік файлдар
|
1
|
|
2
|
10
|
|
Барлығы
|
15
|
15
|
30
|
90
|
5 Теориялық курс мазмұны
5.1 Дәрістік сабақтардың мазмұны
1 Алгортим ұғымы
Алгортим ұғымы. Алгоритмнің мәтіндік және графиктік түрде көрсетілуі алгоритмнің қасиеті. Алгоритмнің түрлері: сызықтық, тармақталған, циклдік, көмекші (процедура және функция). Алгоритмдерге мысалдар.
2 Бағдарламалау тілі
Тілдің алфаиті. Программалау тілінде алгоритмнің жазылу ережесі. Программа түсінігі және оның құрылымы. Командалар және операторлар.
3 Мәліметтер типінің ұғымы
Мәліметтер типінің ұғымы. Мәндердің стандартты типтері. Айнымалалар және тұрақтылар ұғымы. Атау, тип, мәндер олардың негізгі сипаттамалары. Программада айнымалылар мен тұрақтылардың сипатталуы.
4 Сызықтық алгоритмді бағдарламалау
Программа құрылымы, мәліметтерді енгізу және шығаруды ұйымдастыру программа бөліктерінің мазмұны. Программа жасаудың технологиясы және оның реализаиясы. Сызықтық алгоритмді программалау. Программаны толықтыру (түзету) және тестілеу.
5 Шартты және таңдау операторлары
Шартты оператор. Логикалық өрнекті қолдану. Кірістірілген шартты оператор. Құрама және бос операторлар. Таңдау операторы. Шартты және таңдау операторларының қысқа және толық формалары.
6 Параметрлі цикл операторы
Параметрлі цикл операторы. Көпмүшені есептеудегі арифметикалық алгоритмдер. Саналатын типтер. Оларды параметрлі циклдерді ұйымдастыруда қолдану.
7 Циклді процестерді ұйымдастыру
Шарты алдын ала берілген және шарты соңынан берілген цикл операторлары. Кірістірілген циклдер.
8 Ішкі бағдарламалар: процедуралар және функциялар
Құрылымдық программалауға қысқа сипаттама. Процедура құрылымы. Айнымалылардың әрекет ету аймағы. Ауқымды және жергілікті айнымалылар. Параметрлі процедура. Формальды және нақты параметрлер. Процедураны шақыру. Параметрлердің берілуі. Айнымалылар параметрі және мәндер параметрі. Функциялар құрылымы. Функцияны шақыру. Процедура мен функцияның айырмашылығы.
9 Рекурсивті ішкі бағдарламалар
Рекурсивті ішкі программаларды ұйымдастыру. Рекурсивті шешілетін типтік есептер.
10 Символдық және жолдық мәндер
Символдық және жолдық мәндер. Символдық мәндермен орындалатын амалдар. Жолды өңдеу алгоитмі. Жолдан ішкі жолды іздеу алгоритмі. Жолдармен жұмыс істеуге арналған программалау тіліндегі құрамдас функциялар мен процедуралар.
11 Массивтер
Массив ұғымы және мәні. Элементтердің типі, өлшемі, индексі. Бір өлшемді және екі өлшемді массивтер. Массив элементіне кіруді ұйымдастыру. Жедел жадыда массивтің орналасуы. Массивті толтыру алгоритмі.
12 Массивті сұрыптау.
Ең үлкенін (ең кішісін) іздеу алгоритмі. Ішкі және сыртқы массивті сұрыптау алгоритмі: таңдау арқылы сұрыптау, орын ауыстыру арқылы т.б.
13 Мәндердің күрделі типі
Мәндердің күрделі типі. Регулярлы тип. Жиындар типі. Жиындардың типіне және жиындардың мәніне тапсырма. Жиындарды қолданғанда, жиындармен орындалатын амалдар. Мәндердің аралас типі – жазулар. Біріктіру операторы.
14 Мәтіндік файлдармен жұмыс
Файлдар классификациясы: файлдардың типтері және қатынас әдісі бойынша бөлінуі. Мәтіндік файлдар. Нақты және логикалық файлдар түсінігі. Мәтіндік файлдарды өңдеуге арналған процедуралар мен функциялар. Берілгендерді енгізу шығару.
15 Типтелеген файлдар
Типтелген файлдарды өңдеу үшін қажетті процедуралар мен функциялар. Берілгендерді енгізу және шығару.
Практикалық сабақтардың тақырыптары
1. Сызықтық алгоритмді программалау. Программаны толықтыру (түзету) және тестілеу.
2. Шартты және таңдау операторларының қысқа және толық формалары.
3. Шарты алдын ала берілген және шарты соңынан берілген цикл операторлары. Кірістірілген циклдер.
4. Рекурсивті шешілетін типтік есептер.
5. Жолды өңдеу алгоитмі. Жолдан ішкі жолды іздеу алгоритмі. Жолдармен жұмыс істеуге арналған функциялар мен процедуралар.
6. Ең үлкенін (ең кішісін) іздеу алгоритмі. Ішкі және сыртқы массивті сұрыптау алгоритмі: таңдау арқылы сұрыптау, орын ауыстыру арқылы т.б.
7. Мәтіндік файлдарды өңдеуге арналған процедуралар мен функциялар. Берілгендерді енгізу және шығару.
Лабораториялық сабақтырдың тақырыбы.
1. Алгортим ұғымы. Алгоритмнің мәтіндік және графиктік түрде көрсетілуі алгоритмнің қасиеті. Алгоритмнің түрлері: сызықтық, тармақталған, циклдік, көмекші (процедура және функция). Алгоритмдерге мысалдар.
2. Программа құрылымы, мәліметтерді енгізу және шығаруды ұйымдастыру программа бөліктерінің мазмұны. Программа жасаудың технологиясы және оның реализаиясы. Сызықтық алгоритмді программалау. Программаны толықтыру (түзету) және тестілеу.
3. Шартты оператор. Логикалық өрнекті қолдану. Кірістірілген шартты оператор. Құрама және бос операторлар. Таңдау операторы. Шартты және таңдау операторларының қысқа және толық формалары.
4. Параметрлі цикл операторы. Көпмүшені есептеудегі арифметикалық алгоритмдер. Саналатын типтер. Оларды параметрлі циклдерді ұйымдастыруда қолдану.
5. Шарты алдын ала берілген және шарты соңынан берілген цикл операторлары. Кірістірілген циклдер.
6. Массив ұғымы және мәні. Элементтердің типі, өлшемі, индексі. Бір өлшемді және екі өлшемді массивтер. Массив элементіне кіруді ұйымдастыру. Жедел жадыда массивтің орналасуы. Массивті толтыру алгоритмі.
7. Ең үлкенін (ең кішісін) іздеу алгоритмі. Ішкі және сыртқы массивті сұрыптау алгоритмі: таңдау арқылы сұрыптау, орын ауыстыру арқылы т.б.
8. Мәндердің күрделі типі. Регулярлы тип. Жиындар типі. Жиындардың типіне және жиындардың мәніне тапсырма. Жиындарды қолданғанда, жиындармен орындалатын амалдар. Мәндердің аралас типі – жазулар. Біріктіру операторы.
9. Файлдар классификациясы: файлдардың типтері және қатынас әдісі бойынша бөлінуі. Мәтіндік файлдар. Нақты және логикалық файлдар түсінігі. Мәтіндік файлдарды өңдеуге арналған процедуралар мен функциялар. Берілгендерді енгізу шығару.
10. Типтелген файлдарды өңдеу үшін қажетті процедуралар мен функциялар. Берілгендерді енгізу және шығару.
5.3 СӨЖ мазмұны
|
СӨЖ түрі
|
Есеп беру түрі
|
Бақылау түрі
|
Сағат саны
|
1
|
Дәріс сабақтарына дайындық
|
|
Сабаққа қатысу
|
15
|
2
|
Тәжірибелік сабақтарға дайындық, ұй жұмыстарын әзірлеу.
|
Жұмыс дәптері
|
Сабақтарға қатысу
|
15
|
3
|
Аудиториялық сабақтардың мазмұнына кірмеген материалдарды оқу
|
Конспект т.б
|
Коллоквиум т.б
|
30
|
4
|
Семестріллік тапсырмаларды орындау
|
Реферат т.б
|
СТ қорғау
|
15
|
5
|
Бақылау жұмыстарына дайындық
|
|
МБ1,МБ2, коллоквиум (тест және т.б)
|
15
|
Барлығы:
|
90
|
1 тақырып - Шартты оператор. Логикалық өрнекті қолдану. Кірістірілген шартты оператор. Құрама және бос операторлар. Таңдау операторы.
Ұсынылатын әдебиеттер: [1], 3-30 бет; [ 2], 10-35бет;
2 тақырып – Параметрлі цикл операторы. Көпмүшені есептеудегі арифметикалық алгоритмдер. Саналатын типтер. Оларды параметрлі циклдерді ұйымдастыруда қолдану.
Ұсынылатын әдебиеттер: [1], 45-55 бет ; [ 6], 48-60 бет;
3 тақырып - Экранмен жұмыс істегендегі графикалық режим. Графикалық объектілерді сызу. Графикалық объектілердің қозғалуы.Класстарды пайдаланып программалар құрастыру. Программа мысалы.
Ұсынылатын әдебиеттер: [5] ,33-51бет; [2], 80-92;
4 тақырып – Ішкі бағдарламалар: процедуралар және функциялар
Ұсынылатын әдебиеттер: [5], 8-38 бет; [10], 95-110 бет;
5 тақырып - Рекурсивті ішкі бағдарламалар
Ұсынылатын әдебиеттер: [1 ],30-45 бет; [2],48-60 бет; [10],47-56 бет ;
6 тақырып – Мәндердің күрделі типі. Типтік файлдар
Ұсынылатын әдебиеттер: [6],60-80 бет;
5. Бақылау шараларының күнтізбелік кестесі
1 рейтинг
|
Барлық ұпай
|
Апталар
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
|
Ең жоғарғы ұпай, соның ішінде бақы-лау түрлері бойынша:
|
2
|
23
|
2
|
23
|
2
|
23
|
2
|
25
|
100
|
Сабақтарға қатысу, дайындалу және топта жұмыс жасау
|
Дәрістер
|
2
|
2
|
2
|
2
|
2
|
2
|
2
|
2
|
16
|
Зертха-налық жұмыс
|
З1
|
З1
5
|
З2
|
З2
5
|
З3
|
З3
5
|
З4
|
З4
5
|
20
|
Практи-калық жұмыс
|
ПР1
|
ПР1
6
|
ПР2
|
ПР2
6
|
ПР3
|
ПР3
6
|
ПР4
|
ПР4
8
|
24
|
Оқытушымен студе-нттің өздік жұмысын орындау және уақытында тапсыру
|
СОӨЖ
|
СОӨЖ 1
10
|
СОӨЖ 2
|
СОӨЖ 2
10
|
СОӨЖ 3
|
СОӨЖ 3
10
|
СОӨЖ4
|
СОӨЖ 4
10
|
40
|
Межелік бақылау
|
|
|
|
|
|
|
|
100
|
100
|
2 рейтинг
|
Барлық ұпай
|
Апталар
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
|
Ең жоғарғы ұпай, соның ішінде бақылау түрлері бойынша:
|
2
|
23
|
16
|
22
|
11
|
12
|
14
|
100
|
Сабақтарға қатысу, дайындалу және топта жұмыс жасау
|
Дәрістер
|
2
|
2
|
2
|
2
|
2
|
2
|
2
|
14
|
Зертханалық жұмыс
|
З5
|
З5
5
|
З6
|
З6
6
|
З7
5
|
З8
|
З8
6
|
22
|
Практикалық жұмыс
|
ПР5
|
ПР5
6
|
ПР6
4
|
ПР7
4
|
ПР8
4
|
ПР9
|
ПР9
6
|
24
|
Оқытушымен студенттің өздік жұмысын орындау және уақытында тапсыру
|
СОӨЖ 5
|
СОӨЖ 5
10
|
СОӨЖ 6
10
|
СОӨЖ 7
10
|
СОӨЖ 8
|
СОӨЖ 8
10
|
|
40
|
Межелік бақылау
|
|
|
|
|
|
|
100
|
100
|
Бақылау түрлері: ПР – практикалық жұмыс, СӨЖ – студенттің өздік жұмысы, МБ –межелік бақылау.
Сырттай бөлім студенттеріне арналған бақылау шаралары:
1 рейтинг
|
Ағынды білім сапасы
|
Апталар
|
1 апта
|
2 апта
|
3 апта
|
100
|
Дәрістерге қатысу
|
10
|
10
|
10
|
30
|
Тәжірибелік жұмысын орындау және
|
10
|
10
|
10
|
30
|
СӨЖ орындау және қорғау
|
30
|
Бақылау жұмысын қорғау
|
10
|
Межелік бақылау
|
|
100
|
6. Курс саясаты
«Мәліметтер қорының жүйесі» курсы практикалық курс болып саналады. Сондықтан міндетті түрде ағымдағы бақылаудың негізгі түрін құрайтын барлық практикалық, өздік жұмыс тапсырмаларын орындау міндетті болып табылады.
Егер Сіз барлық сабақтарға кешікпей қатысатын болсаңыз, барлық сабақтарға дайындықпен және белсенді қатысып отырсаңыз, барлық тапсырманы уақытында және сапалы орындап отыратын болсаңыз, онда бақылау шараларының күнтізбелік кестесінде көрсетілгендей жоғарғы ұпай жинайсыз.
Сабақтарға қатысу міндетті болып табылады. Себепті босатулар студентті зертханалық және өз бетімен жұмыстар кешенін орындамауынан босатпайды. Осындай жағдайда оқытушының кеңес беру уақытымен сәйкес студенттің жеке тапсырмалары бойынша қайта тапсыруына мүмкіндігі бар.
Дербес компьютермен жұмыстардан алынған практикалық дағдылар пән бойынша өз бетімен жұмысты орындау дұрыстылығымен бағаланады.
Студент сабаққа кешігетін болса, сабаққа кіргізілмейді және босатылған сабақты қайта тапсыруға мүмкіндігі болмайды.
Сабақтағы ережені бұзғаны үшін айып салынады – бір сабақтан 5 ұпай алынып тасталады.
Барлық аудиторлық уақыттар дәрістік сабақтарға, практикалық, зертханалық жұмыстарға және оқытушымен студенттің өздік жұмысы тапсырмалары бөлінеді. Әр сабаққа дайындық және барлық материалдарды оқу міндетті. Сіздің дайындықтарыңыз ауызша сұраулармен, бақылау жұмыстарымен және межелік бақылаулар тестілері мен тапсырмаларымен тексеріледі.
1 Семестрдің ортасы және аяғында 100 балдық шкаламен ағымды үлгерім анықталады (АҮ)
2 МБ бағасыда 100 балльной шкаламен анықталады.
Межелік бақылауға ағымды үлгерімнен баллдары бар студенттерғана жіберіледі.
3 АҮ және МБ қорытынды бағалары мен пәннің рейтингі анықталады (Р1 және Р2)
Р1(2) = ТУ 1(2)*0,7 + РК1(2)*0,3.
Егер студент МБ өте алмаса онда және 50 ден төмен балл алса, онда деканат МБ жеке тапсырудың уақытын тағайындайды.
4 Студенттің рейтингтен өту (РӨ) бағасын келесі түрде есептейді
РӨ = (Р1+Р2)/2.
Егер пәнен жұмыс жоспары бойынша курстық жұмыс және емтихан болса онда рейтингтан өтуі анықталу кезінде курстық жұмыстың бағасы ескеріледі.
РӨ = (Р1+Р2)* 0,7/2 + КР*0,3.
Сырттай оқитын студенттерге рейтингтен өту бағасы келесі түрде есептеледі
РӨ = Р1 немесе РӨ = Р1*0,7 + КР*0,3.
Қорытынды бақылауға келесі студенттер жіберіледі:
- жұмыс бағдарламасы бойынша барлық талаптарын: СӨЖ жұмыстарын, барлық зертқаналық және тәжірибелік тапсырмаларды жасап өткізген жағдайда
- курстық жұмыстан жақсы баға алса және соған орай рейтингі 50 –ден жоғары болу керек.
5 Студенттің әр пәннен оқу жетістіктерінің денгейін (соның ішінде қорытынды баға ретінде МЕ болса да) қорытынды бағамен анықталады (Қ), қорытынды баға РӨ және ҚБ (қорытынды бағалау – емтихан, диф. есеп, немесе курстық жұмыс)
И = РД*0,6 + ИК*0,4
6 КП/КЖ комиссия алдында қорғалады. Қорытынды баға, егер студент РӨ және қорытынды бағалаудан жақсы баға алған жайдағана есептеледі. Егер қорытынды бағалауға сепесіз келмесе, онда ло «қанағатанралық емес» деп қабылданады Емтиханның нәтижесі сол күні немесе ерьенгі күні жарияланады.
Қорытынды бағалауда алған бағаны жақсы бағаға көтеру үшін қайта тапсырылмайды.
Егер академиялық қарыздар болса, онда студен сол пәнді ақылы түрде қайта оқиды.
Қорытынды бақылау екі тапсырмадан тұрады:
1. Тест (50 сұрақ)
2. Тәжірибелік тапсырма
Баға жүйесі.
-
Балмен берілген қорытынды баға (Қ)
|
Балдардың цифрлық эквиваленті (Ц)
|
Әріп жүйесінде берілген баға
|
Дәстүрлі жүйемен берілген баға
|
Емтихан, дифзачет
|
зачет
|
95 - 100
|
4
|
A
|
Өте жақсы
|
есептелді
|
90 - 94
|
3,67
|
A-
|
85 - 89
|
3,33
|
B+
|
Жақсы
|
80 - 84
|
3,0
|
B
|
75 - 79
|
2,67
|
B-
|
70 - 74
|
2,33
|
C+
|
қанағаттанарлық
|
65 – 69
|
2,0
|
C
|
60 – 64
|
1,67
|
C-
|
55 – 59
|
1,33
|
D+
|
50 – 54
|
1,0
|
D
|
0 - 49
|
0
|
F
|
Қанағаттанарлық емес
|
есептелмеді
|
ПМУ ҰС Н 4.01.1/02
|
Танысу парағы
|
№
|
Құжатпен танысқан адамның аты-жөні
|
Құжатпен танысқан уақыты
|
Қолы
|
Қолдың айқындалуы
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |