Пән бойынша оқыту бағдарламасының титул парағы (Syllabus)

«Метрология, стандарттау және сертификаттау»

пӘнІ бойынша оқыту БАҒДАРЛАМАсы (Syllabus)

Хаттама № __

Сәулет-құрылыс факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған

201_ ж. «___»___________ хаттама №___.
ОӘК төрағасы _______________ Г.А. Жүкенова

КЕЛІСІЛДІ

Кафедра меңгерушісі _____________ Қ.Ш. Арынғазин 2012 ж. «___»__________

Шахаев Төлеуғазы Құрманбекұлы, доцент.

«Құрылыс материалдарын өндіру және стандарттау» кафедрасы ПМУ-дің Д корпусында (Л. Толстой к-сі), 302 аудиторияда орналасқан. Байланысу телефоны (8-7182) 67-36-23 (12-06 қосымша).
2 Пән туралы мәлімет:

Метрология, стандарттау және сертификаттау пәнінің жұмыс бағдарламасы мамандықтың ҚР МЖМБС 3.08.358 – 2006 Мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандарты мен Жоғары және ЖОО кейінгі білім берудің Республикалық оқу-әдістемелік кеңесі мәжілісінің 2006 ж. 22 маусымдағы шешімімен бекітілген және еңгізілген типтік оқу бағдарламасы негізінде әзірленді.

Метрология, стандарттау және сертификаттау пәні 3 курстың 5 семестрінде 15 апта бойы оқылады. Пәннің жалпы еңбек сыйымдылығы 90 сағат, оның 30 сағаты аудитория сабақтарына бөлінген және 60 сағаты пәнді зерделеу бойынша студенттердің өздік жұмысына (СӨЖ) бөлінген. Аудиториялық уақыттың сабақ түрлеріне бөлінуі пәннің тақырыптық жоспарында келтірілген. Қорытынды бақылау түрі – емтихан.
3 Пәннің еңбек сыйымдылығы

Пәннің мақсаты - студенттерді өлшемдер туралы ғылымның мәселелері, олардың бірлігін қамтамасыз ету әдістері және Қазақстан Республикасының территориясында пайдаланатын, талап етілетін дәлдікке қол жеткізу тәсілдері бойынша теориялық және практикалық даярлау. Студенттердің бойында тіршілік әрекетінің қауіпсіздігін және қоршаған ортаны қорғауды басқаруды метрологиялық қамтамасыз етудегі білімін, ілімдері мен дағдыларын қалыптастыру.

Осы пәнді оқып меңгеру нәтижесінде студенттер:

білу керек:

- ҚР-дағы метрологиялық қызметті ұйымдастыруды және мемлекеттік стандарттар жүйесін;

- тіршілік әрекетінің қауіпсіздігін және қоршаған ортаны қорғауды метрологиялық қамтамасыз етудің басқарушы нормативтік құжаттарын;

- қоршаған ортаны қорғау және тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі облысында стандарттарды құруға, баяндауға, ресімдеуге және олардың мазмұнына қойылатын талаптарды.

істей білу керек:

- метрология бойынша инженерлік есептерді шешуді;

түсінігі болуы керек:

- метрология, стандарттау және сертификаттау негіздері, метрологиялық қамтамасыз ету және нормативтік-техникалық құжаттама туралы;

- қоршаған ортаны қорғау және тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі облысындағы стандарттау және сертификаттау негіздері туралы;

- өлшеу құралдарын тексеру туралы.

құзыретті болуы керек:

- өнім мен қызметтерді сертификаттау жүргізу процедурасында.
6 Пререквизиттер

Осы пәнді игеру үшін келесі пәндерді оқып меңгерген кезде алған білімдер, шеберлік пен дағдылар қажет: математика, физика, химия, өміртіршілігі қауіпсіздігінің негіздері, қоршаған ортаны қорғау.

Осы пәнді оқып меңгеру кезінде алынған білімдер, шеберлік пен дағдылар келесі пәндерді игеру үшін қажет: бақылау мен өлшеудің әдістері және құралдары, өндірістік экология, қоршаған ортаның мониторингі және т.б.

9 Пәннің қысқаша баяндауы

Тақырып 1. Кіріспе.

«Метрология, стандарттау және сертификаттау» пәнінің мақсаты, міндеттері және әдістері. «Метрология, стандарттау және сертификаттау» пәнінің объектілері. Пәннің дамуы және қалыптасуының қысқаша тарихы. Пәннің негізін қалаушылар. Метрологияның, стандарттаудың және сертификаттаудың ғылымдағы ролі. Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау облысындағы негізгі стандарттар.

Тақырып 2. Метрология.

Метрологияның жалпы ұғымдары және анықтамалары. Өлшемдер теориясы, құралдары, әдістері мен принциптері. Өлшемдердің жіктелуі және негізгі сипаттамалары. Физикалық шамалар бірліктері жүйесінің құрылу принциптері. Халықаралық физикалық бірліктер жүйесі. Эталондар, олардың жіктелуі. Өлшемдердің негізгі физикалық бірліктерінің эталондары.

Тақырып 3. Стандарттау.

Стандарттаудың жалпы ұғымдары және анықтамалары. Стандарттаудың мақсаттары және міндеттері. Мемлекеттік және халықаралық стандарттау жүйелері. Стандарттардың категориялары мен түрлері. Халықаралық стандарттау ұйымы (ИСО). Стандарттардың ендірілуін және сақталуын мемлекеттік бақылау және қадағалау.

Сертификаттаудың жалпы ұғымдары, анықтамалары және принциптері. Сертификаттау стандарттау жүйелерінің категориясы ретінде. Сертификаттау түрлері және сұлбалары. Сертификаттау бойынша органдар және сынау зертханалары. Мемлекеттік сертификаттау бойынша бақылау және қадағалау. Сапаны басқару жүйесі.

Өлшемдер нәтижесінің дәлдігі және дұрыстығы. Өлшемдер қателіктерінің түрлері. Жүйелі қателіктер. Құралдық қателіктер. Сыртқы жағдайлар салдарынан, өшеу құралдарын дұрыс орнатпау нәтижесінде пайда болатын қателіктер. Жүйелі қателіктерді жою. Кездейсоқ қателіктер. Кездейсоқ шамаларды үлестіру функциялары. Кездейсоқ шамаларды қалыпты үлестіру функциясы. Кездейсоқ қателіктері бар бақылаулар нәтижелерін өңдеу. Өлшеу нәтижелерін бағалау. Дөрекі қателіктер. График бірқатар бақылау нәтижелерін талдау құралы ретінде.

Мемлекеттік стандарттарды анықтау мен қолдану жүйесі. Стандарттар, нормалар, ережелер, талаптар және нормативтік-техникалық құжаттардың басқа түрлері. Стандарттау және сертификаттау туралы Қазақстан Республикасының заңдары. Стандарттардың ендірілуі мен сақталуын мемлекеттік бақылау және қадағалау.

Табиғатты қорғау қызметінде және тіршілік әрекетінің қауіпсіздігіне метрологиялық қамтамасыз ету, стандарттау және сертификаттау әдістерін пайдалану. Қоршаған ортаны қорғау және тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі объектілерін метрологиялық қамтамасыз ету. Адамның тіршілік әрекетінің және қоршаған орта сапасының стандарттарын құру, баяндау, ресімдеу және оның мазмұнына қойылатын талаптар.

1) Жүйелі және кездейсоқ қателіктерді жою.

2) Тура өлшемдер нәтижелерін бағалау.

3) Жанама өлшемдер нәтижелерін бағалау.

4) Тең нүктелі емес өлшемдер нәтижелерін бағалау.

5) Өлшемдер нәтижелерін математикалық өңдеу.

6) Өлшемдердің дұрыстығы мен маңыздылығын анықтау.

Тақырып 3. Стандарттау.

1) Стандарттау бойынша техникалық комитеттер. Стандарттау әдістері.

2) Стандарттарды әзірлеу тәртібі.

Тақырып 4. Сертификаттау.

1) Сертификаттау түрлері және сұлбалары.

2) Сертификаттау бойынша органдар және сынау зертханалары.

3) Сапаны басқару жүйесі.

Тақырып 5. Өлшемдер қателіктері.

1) Өлшемдер қателіктерінің түрлері.

2) Кездейсоқ қателіктері бар бақылаулар нәтижелерін өңдеу.

Тақырып 7. Қоршаған ортаны қорғаудағы және тіршілік әрекетінің қауіпсіздігіндегі метрология және стандарттау.

1) Қоршаған ортаға ластаушы заттар лақтырыстарының, төгінділерінің параметрлерін өлшеу нәтижелерінің дәлдігін бағалау.

2) Қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың физикалық параметрлерін өлшеуді бағалау.
10.3 Студенттің өздік жұмысының мазмұны
10.3.1 СӨЖ түрлерінің тізімі

1) Тақырып 2. Өлшеулердің классификациясы және негізгі сипаттамалары.

Ұсынылатын әдебиет: [1, с. 30 – 34], [6, c. 7 – 30].

2) Тақырып 2. Эталондар және олардың классификациясы. Өлшемдердің негізгі физикалық бірліктерінің эталондары.

Ұсынылатын әдебиет: [1, с. 38 – 53], [6, c. 31 – 38].

3) Тақырып 3. Стандарттау бойынша халықаралық ұйым (ИСО).

Ұсынылатын әдебиет: [1, с. 17 – 29], [8, c. 46 – 59].

4) Тақырып 4. Сертификаттаудың түрлері және сұлбалары. Сертификаттау бойынша органдар және сынау зертханалары.

Ұсынылатын әдебиет: [1, с. 277 – 290], [6, c. 184 – 199].

5) Тақырып 5. Өлшеу қателіктерінің түрлері. Кездейсоқ шамалардың қалыпты үлестірілу функциясы.

Ұсынылатын әдебиет: [1, с. 312 – 317], [8, c. 29 – 36].

6) Тақырып 6. Стандарттардың енгізілуін және сақталуын мемлекеттік бақылау және қадағалау. Қазақстан Республикасындағы метрологиялық қызмет.

Ұсынылатын әдебиет: [1, с. 115 – 120].

7) Тақырып 7. Қоршаған ортаны қорғау және тіршілік әрекеті объектілерін метрологиялық қамтамасыз ету.

Ұсынылатын әдебиет: [1, с. 190 – 194], [8, c. 214 – 237].

8) Тақырып 8. Адамның тіршілік әрекетінің және қоршаған орта сапасының стандарттарын құру, баяндау, ресімдеу және оның мазмұнына қойылатын талаптар.

Ұсынылатын әдебиет: [1, с. 42 – 51], [8, c. 354 – 363].

10.3.3 Семестрлік жұмыстардың тақырыптары (рефераттар)

1) ҚР-да өлшемдер бірлігін қамтамасыз етудің мемлекеттік жүйесі.

2) ТМД-да мемлекетаралық стандарттау.

3) ҚР-ның «Техникалық реттеу туралы» заңын оқып білу.

4) Халықаралық, аймақтық, шетелдік ұлттық стандарттарды ҚР-да қолдану тәртібі.

5) ҚР-ның мемлекеттік стандарттау жүйесі.

6) ҚР-ның мемлекеттік сертификаттау жүйесі.

7) Сапа менеджментінің қазіргі заманғы тұжырымдамалары.

8) Сапа жүйесін сертификаттау.

9) ҚР-да өлшемдерді тексеру қызметінен олардың бірлігін қамтамасыз етуге дейін метрологияның дамуы.

10) Экологиялық стандарттау.

11) ХСҰ-ның (ИСО) халықаралық стандарттары.

12) Стандарттаудың ғылыми-әдістемелік негіздері.

13) Стандарттаудың экономикалық тиімділігі.

14) «Тұтынушылардың құқығын қорғау туралы» ҚР-ның заңы.

15) Өнімдерді штрихтап кодтау.

16) ХСҰ (ИСО) стандарттарын және шет елдердің ұлттық стандарттарын қолдану тәртібі.

17) Еңбек қауіпсіздігі облысындағы стандарттау.

18) Құжатнама жүйесінің стандарттауы.

19) Табиғатты қорғау облысындағы стандарттау.

20) Өнімді әзірлеу және өндіріске қою стандарттауы.

21) Конструкторлық құжаттарды стандарттау.

22) Технологиялық құжаттарды стандарттау.

Рефераттардың мәтіндік бөлімінің мазмұны ұйым стандарты МИ ПГУ 4.01.3-09 талаптарына сәйкес ресімделуі ұсынылады.

10.4 Ағымдағы үлгерім мен қорытынды бақылау түрлері бойынша салмақ үлестерінің таратылуы

Шартты белгілер: Дәр.ҮТ1 – №1... 8 дәріске дайындалуға үй тапсырмалары; Пр.ҮТ1 – №1...8 практикалық сабақтарға дайындалуға үй тапсырмалары; Қ – оқу процесіне қатысу; МОҮТ1...7 - материалды өзбетімен оқуға үй тапсырмалары; К – конспект тексеру; СЖ1 – семестрлік жұмыстың бөлімдері; Т – тексеру; Бж – пәннің тақырыптары бойынша бақылау.

11 Курстың саясаты

11.1 Бақылау шараларын бағалау және өткізу формалары

Курс бойынша білімді қорытынды бақылау түрі – курстық жұмыс және емтихан болады. Студенттің сабаққа қатысуын бақылауды оқутышы жүргізеді. Егер студент сабаққа қатысып, бірақ практикалық сабақтың тапсырмасын орындамасы, онда сабақ үшін максималды баллдың жартысы қойылады.

Кезекті практикалық сабаққа дайындалу тапсырмасын оқытушы алдыңғы сабақта береді.

Курстық жұмыс бойынша тапсырманы оқытушы бірінші тәжірибелік сабақта береді. Курстық жұмыстың орындалуын оқытушы тәжірибелік сабақтарда және консультацияларда күнтізбелік графикке және консультация кестесіне сәйкес байқау түрінде бақылайды. Себепсіз уақытында орындалмаған жұмысқа баллдары 50% дейін төмендетіліп қойылады. Себепті дәлелдейтін құжаттар болған кезде курстық жұмысқа келесі сабақтар мен консультацияларда қойылады.

Студенттің өзі зерделейтін курстың тақырыптары бойынша жұмысын бағалау, студенттің жауабы және дайындаған қысқаша конспекті негізінде оқытушы жүргізеді.

Межелік бақылаулар күнтізбелік графикке сәйкес бақылау түрінде (тест немесе дәстүрлі бақылау) өткізіледі.
11.2 Студенттердің оқу тәртібін бақылау

Студенттерге сабақтарға қатысу, оқу процесіне белсенді араласу, топтың жұмысында және талқылауда белсенді болу қажет

Сабақтағы кез-келген тәртіп бұзушылық жазаланады, аудиториядан шығарып жіберуге дейін, ал белсенді жұмыс қолдаушылық табады. Сабаққа кешігуге және сабақты босатуға болмайды. Сабақты босатқандыққа және кешігушілікке келесі айып санкциялары орнатылады:

- себепсіз дәрістік сабақта болмағаны үшін – 0 балл;

- себепсіз тәжірибелік сабақта болмағаны үшін – 0 балл;

- аудиторияда тәртіп бұзғаны үшін – сабаққа қатысу баллы қойылмайды.

Дәріс конспектілерін жүргізу міндетті.

11.3 Босатқан сабақтарды өтеу

Cтудент практикалық сабақты кешірімді себеппен босатқан болса және ол құжатпен расталса, онда сол сабақты оқытушының орнатқан уақытында өтей алады. Бұл кезде жұмыс нәтижесі максималды орнатылған баллдан 1 баллға төмен бағаланады.

12 Әдебиет тізімі

Негізгі

1 Акишев К., Дарибаева Г. Стандарттау, метрология және сәйкестікке бағалау. – Астана: Фолиант, 2011, - 256 бет.

2 Аскаров Е.С. Стандартизация, метрология и сертификация. Учебное пособие. – Алматы. 2007, 321 с. 3 изд.

3 Мендебаев Т.М., Асқаров Е.С., Ермекбаева А.Ө., Жаханова И.Ж. Стандарттау, метрология және стандарттау. – Алматы: Дәуір, 2011. - 368 бет.

4 Сергеев А.Г., Латышев М.В. Сертификация. Москва.: Логос, 2000.
Қосымша

5 Крылова Г.Д. Основы стандартизации, сертификации и метрологии.

Учебник для вузов. 2-е издание. – М.: ЮНИТИ, 2000.

6 Шишкин И.Ф. Метрология, стандартизация и управление качеством. М:

Издательство стандартов, 1990.

7 ГОСТ 8.010-72 «ГСИ. Методики выполнения измерений».

8 ГОСТ 8.401-80 «ГСИ. Класс точности СИ. Общие положения».

9 ГОСТ 8.417-81 «ГСИ. Единицы физических величин».

10 Закон РК «О техническом регулировании».

11 Закон РК «Об обеспечении единства измерений».

12 СТ РК 1.0-2000 «ГСС РК. Основные положения»

13. СТ РК 1.1-2000 «ГСС РК. Стандартизация и смежные виды деятельности. Термины и определения».

14 СТ РК 1.2-2002 «ГСС РК. Порядок разработки государственных стандартов».

15 СТ РК 1.12-2000 «ГСС РК. Документы нормативные текстовые».

16 СТ РК 2.1-2000 «ГСС РК. Термины и определения».

17 СТ РК 2.3-1997 «ГСС РК. Эталоны единиц физических величин. Основные положения».

18 СТ РК 2.18-2001 «ГСИ РК. Методика выполнения измерений. Порядок разработки, аттестации и применения».

19 СТ РК ИСО 9000-2001 «СМК. Основные положения и словарь».

20 СТ РК ИСО 9001-2001 «СМК. Требования».

жүктеу 268,5 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: