Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы №1(43), 2013
139
арналған сан алуан қосалқы жабдықтарды жасап шығарады, «Белкамит» АҚ мұнай-газ,
металл және химиялық ӛнеркәсіптеріне құралдар шығаратын кәсіпорны т.с.с. Жеңіл
ӛнеркәсіп орындарынан жұмыс істейтін мата, киім шығаратын кәсіпорын Алматы мата-
мақта комбинаты. Тамақ ӛнеркәсібінің ішкі салалық құрылымы біржолата қалыптасты.
Оларда мал шаруашылығы шикізатын (ет, май, сүт) ӛңдейтін кәсіпорындар жақсы
дамыған. Ӛсімдік шикізаттарын ӛндеумен айналысатын – ұн, қант, жарма, жеміс-жидек,
темекі, шай кәсіпорындары жұмыс істейді. Сондай-ақ Алматы қаласына жақын
орналасқан аудандардағы (Іле, Қарасай, Талғар т.б.) ӛнеркәсіптің, әсіресе шағын
кәсіпкерліктің дамуы облыс экономикасына маңызды ықпалын тигізуде [3].
22 064; 4%
54 560; 11%
25 356; 5%
25 744; 5%
18 821; 4%
108 645; 21%
255 203; 50%
Жалпы ӛңірлік ӛнім (2012ж.)
Ауылшаруашылығы
ӛнеркәсіп
сауда
қҧрылыс
кӛлік ж/е қоймалау
басқалары
Барлығы
Диаграмма 1. Алматы облысы бойынша ЖӚӚ жалпы жан басына млн.тг.
Диаграммада облысқа Жалпы ӛңірлік ӛнімнің (ЖӚӚ) жан басына шаққандағы
кӛрсеткіштері кӛрсетілген (2012 жылғы қаңтар-маусым е.б.). Бұл кӛрсеткіштер жақсы
нәтижелердің кӛрінісі.
Алматы агломерациясының ӛзге аймақтардан гӛрі бәсекелестік ұтымдылығы оның
ұтымды географиялық орналасуы, яғни ол Азия мен Еуропа транспорттық байланыс
жолдарының түйіскен жерінде орналасқандығында. Оның транспорттық-логистикалық
инфрақұрылымын жетілдіріп, транзиттік мүмкіндіктерін тиімді пайдалану. Болашақта
мұнда ірі транспорттық-логистикалық орталыққа айналуы, сондай-ақ Қытай мен Ресей
және ТМД елдерінің ӛзгеде мемлекеттерімен тікелей сауда орталығы болуы мүмкін. Яғни
бұл айтып отырғандарымыз негізінен президентіміз Н.Ә.Назарбаев ӛзінің «Қазақстан–
2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыттары» атты
жолдауында инфрақұрылымды дамытуға деген қағидатты түрде жаңа кӛзқарасымыз
болуға тиіс, - дей отыра, инфрақұрылым экономикалық ӛсімнің мүмкіндіктерін кеңейтуге
тиіс.
Инфрақұрылымды екі бағытта дамыту: ұлттық экономиканы жаһандық ортаға
кіріктіру, сонымен қатар, ел ішінде ӛңірлерге қарай қадам жасау қажет – делінген.Соған
сәйкес қазіргі таңда агломерациялық транспорттық байланыс жолдары жӛндеуден
ӛткізіліп, жаңадан жол бағыттары да салынуда. Алматы – Қапшағай бағытындағы алты
жолдық автотрасса, екі аэропорт, теміржол вокзалдары – біреуі Хоргос та болса, екіншісі
жаңа Іле тұрағында салыну қолға алынған. Ал, Алматы агломерациясы үшін үлкен
автокӛлікті шеңберлі жолдың Қарасай, Іле, Талғар аудандарын кесіп ӛтуі маңызды болып
табылады. Алматы агломерациясы келешекте аймақтағы ірі және халықаралық сауда мен
транспорттық-логистикалық қызмет кӛрсету орталықтарының бірі болып қалу
ықтималдылығы жоғары. Алматы агломерациясы шамамен 20,34 мың шаршы шақырым
аумақты қамтиды, ал халқы 2 миллионнан асады. Осы тұрғыдан алғанда Алматы
агломерациясының келешегі зор әрі айқын. Сонымен қатар қала қаржы орталығы ретінде
танылып, онда жұмыс істейтін банктер шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту үшін несие
бӛлуге мүмкіндіктер кӛбейген сайын агломерациялық аумақтың әлеуметтік-экономикалық
жағдайы да жақсара түсуде. Кәсіпорындар дамып, жаңалары қатарға қосылған кезде оның
тұрғындары жұмыспен қамтылып отыруда. Агломерацияны болашақта жандандырып,
жетілдірудің мынадай факторларын атауға болады:
140 Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(43), 2013
- облыс кӛлеміндегі Алматы қаласы мен маңының бай табиғи ресурстары;
- адами ресурстар, яғни тиімді демографиялық жағдайы;
- байланыс жүйелері, кӛлік жолдарының жетілдірілуі;
- ӛнеркәсіп пен ауылшаруашылығының экономикалық жағынан тұрақты дамуы;
- республикадағы саяси тұрақтылық.
Қорыта келгенде, Алматы агломерациясы қалыптасуы ұзақ уақыттарға созылған
географиялық аймақтың бірі. Республикадағы урбандалу үрдісіне байланысты
агломерация пайда болып, дамып келеді. Оның қазіргі кезеңдегі әлеуметтік-
экономикалық, мәдени жағдайы жалпы агломерацияның талаптарына сәйкес. Сондықтан
да Алматы облысының экономикалық-әлеуметтік дамуында оның айтарлықтай маңызы
зор.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Алматы облысының статистика департаменті. 2012ж.
2. М. Бранч Проектирование городской среды.-М:Стройиздат, 1989,-243с
3. Интернет: www.google.kz
4. Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан-2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа
саяси бағыттары» атты жолдауы.
РЕЗЮМЕ
В этой статье предусмотрены вопросы важности городской агломерации и роль
агломерации г.Алматы в социально-экономической развитии Алматинской области.
SUMMARY
The article deals with the importance of urban agglomeration and the role of Almaty
agglomeration in socio-economic development of Almaty region.
ӘОЖ 330.34.332.122 (574.24)
АҚМОЛА ОБЛЫСЫНЫҢ ТАБИҒАТ РЕСУРСТАРЫНЫҢ ТУРИЗМДІ
ДАМЫТУДАҒЫ МҤМКҤНДІКТЕРІ
Ж.К.Пирмакова - 2 курс магистранты, Н.Н.Карменова - г.ғ.к.,профессор,
(Алматы қ., Қазмемқызпу)
Аннотация: Ақмола облысының табиғат ресурстарының туризмді дамытудағы
мүмкүндіктері.
Түйін сӛздер: Туризм, рекреация, экотуризм.
Ақмола облысы рекреациялық - туризмді дамыту жоспарында ӛңірдің
тартымдылығын анықтайтын мәдени-тарихи мұраның ескерткіштері мен бірегей табиғи
нысандары Қазақстан Республикасының солтүстік орталығында орналасқан. Ақмола
облысы тек астаналық облыс ғана емес, сонымен қатар Қазақстан Республикасының
туристік ӛнімнің базалық компоненттерінің бірі болып, туризмді ұйымдастыру
жоспарында игерудің ландшафт тартымдылығының жоғары деңгейі есебімен приоритетті
игеру объектілеріне жатады. Облыс табиғи рекреациялық және тарихи-мәдени
сипаттамалар бойынша үлкен мүмкіндіктерге ие. Туристік объектілердің Республикалық
рейтингте Ақмола облысының табиғи кешендері бірінші деңгейлік мағынаға ие.
Ақмола облысының бәсекелес артықшылығы оның бірегей табиғатымен,
мәдениетімен, ӛңірдің сауықтыру туризмде мамандандыруға мүмкіндік беретін туризм
дамуы үшін басқа да алғышарттармен айқын. Осылайша, мысалға, МҰТП «Бурабай»
территориясында емделген кезде келесі ресурстар қолданылады: Балпаш-Сор кӛлінің
Достарыңызбен бөлісу: |
