20
№1 Дәріс тақырыбы. Кіріспе
Дәріс конспектісі:
Пәннің жалпы спаттамасы
Пәннің оқытылу мақсаты мен қарастырылатын мәселелері
«Объектлі бағытталған ортада программалау негізі» пәні объектілік бағытталған
программалау негізі, Delphi программалар құру ортасында бағдарламалар құрудың негізгі
құрал саймандарын оқытатын, 050704 «ЕТжәне БҚ» мамандығына арналған ВАП (ДУВ)
бойынша ұсынылатын пәндердің ішіндегі программалау бойынша ең негізгі мамандандыру
пәндерінің бірі болып табылады.
Объектлі бағытталған ортада программалау негізіпәнінің мақсаты болып, объектілі
бағытталған ортада программалау негізінің базалық түсініктерін, студенттерді Delphi
ортасында программалау құралдарын пайдалануға үйрету болып табылады. Сонымен қатар,
ЭЕМ мен ДК-лердің программалық қамсыздандыруын құру технологиялары мен Windows
қосымшаларын құру технологияларын оқып үйрену және де Delphi-ге кірістірілген
программаларды пайдаланып, объектілі бағытталған ортада ДҚБЖ құруды - оқып үйрету
болып табылады.
Пәннің оқытылу нысаны болып студенттерді объектілі бағытталған ортада
программалаудың негізін оқыту, икапсуляция,
полиморфизм, наследование (мұрагерлеу)
түсініктерін оқыту болып табылады. Сонымен қатар студенттерге класс, объект, қасиеттер
түсінігін үйрету, объектілі бағытталған программалау технологиясын үйрету, дайын
компоненттерді пайдалануды және өзіндік компоненттерді құруды үйрету, ЭЕМ мен ДК-дің
программалық қамсыздандыруына арналған қосымшалар құру принциптерімен таныстыру,
Windows қосымшаларын құру технологияларын, объектілі бағытталған ортада Access, SQL
және Paradox сияқты Delphi-ге кірістірілген бағдарламаларды пайдалана отырып ДҚБЖ
(СУБД) құру технологиясын оқытып үйрету болып табылады.
Студенттер пәнді оқып үйреніп болғаннан кейін:
-
объектілі бағытталған ортада программалау негізін, Delphi ортасында
программалаудың негізгі құрал-жабдықтарын;
-
ЭЕМ мен ДК-лердің программалық қамсыздандыруын құру технологияларын,
барлық компоненттерді, қосымшаларды құру принциптері мен Windows қосымшаларын құру
технологияларын;
- Delphi-
ге кірістірлген Access, Paradox және SQL ДҚ құру программаларын
пайдаланып, объектілі бағытталған ортада ДҚБЖ құруды –
білулері керек.
- Delphi
объектілі бағытталған ортасында программалаудың негізгі құрал-жабдықтарын
пайдалануды;
-
ДК-дің объекілік программалық қамсыздандырылу бағытын;
- Windows
қосымшаларын құру технологияларын пайдалануды;
- Delphi-
ге кірістірілген ДҚ құру қосымша программаларын пайдалануды, объектілі
бағытталған ортада ДҚБЖ құруды -
орындай ала білулері керек.
- Windows
қосымшаларын құруда объектілі бағытталған программалау ортасының
мүмкіндіктерін пайдалана отырып, Delphi-ге кірістірлген Access, Paradox және SQL ДҚ
құру программаларын пайдаланып, объектілі бағытталған ортада ДҚБЖ құрып –
дағдыланған болуы керек.
Осы пәнді оқып үйренбес бұрын: «Алгоритмдік тілде бағдарламалау», «Бағдарламалау
технологиясы», «Бағдарлама әзірлеудің құрал саймандары» пәндері толық түрде оқытылған
болуы керек.
Бұл пәннен алынған білім:
«ДҚБЖ», «Ақпаратарды өңдеу жүйесінің программалық
құралдары», «Жүйелерді талдау әдістемесі», «Ақпаратардың қауіпсіздігінің негізі»,
«Жүйелік программалық қамтама» және т.б. пәндерді оқып үйренуде көптген көмегін
көрсетеді.
21
Мәннің мазмұны: Пән, әрқайсысы көптеген ішкі бөлімдерден тұратын, төрт үлкен
бөлімдерден тұрады.
Сұрақтар:
Кіріспе.
1. Объектілі-бағытталған программалау негізі (ОБПН) дегеніміңз не?.
2.
DELPHI-
ге кіріспе?
3. Осы пәнді оқығаннан кейін студент нені білуі керек?
4. Осы пәнді оқығаннан кейін студент нені орындай ала алатын болуы керек?
5. Осы пәнді оқығаннан кейін студент неге дағдыланған болуы керек?
Әдебиет:
.1.В.В.Фаронов - Turbo Pascal 7.0, «Начальный курс программирования». БХВ-
Петербург,2000г.
2.. Н.Культин Программирование в среде объектного программирования Турбо Паскаль 7.0.
Delphi
6, изд.
БХВ - Петербург, 2003г.
№2 Дәріс. Объектілі бағытталған программалау негізі (ОБПН).
1.1
Визуальды программалау негізі. Инкапсуляциялау, полиморфизм, мұрагерлеу.
Дәріс конспектісі:
Қасиеттер, әдістер және жағдайларды өңдеушілер
Әрбір объекттің бір топ қасиеттері бар. Қасиеттер аталық класстан мұрагерленген түрде
болуы, сол сияқты құрылатын объектке ерекше түрде қосылған болуы мүмкін. Объекттің
барлық қасиеттерінің тізімдері мен олардың мәндері Список всех свойств объекта и их
значений отображается в диалоговом окне
Object Inspector сұхбаттық терезеде көрініп
тұрады.
Программалық модульде қасиетке сілтеме келесі түрде жазылады:
Объекттің аты. Қасиеті
Әдіс дегеніміз, ол - бір объект түрінде берілетін процедура немесе функция. Программалық
модульде әдіске сілтеме
Объект аты түрінде жазылады.
Әдіс.
Delphi-
қосымша, кез келген Windows-қосымша сияқты, Windows ортасында орындалады,
және кез келген Windows-қосымшасы сияқты, оған арналған жағдайлар туралы хабарламалар
алып тұрады. Қосымшаның жұмысын басқару, алынған хабарламаларды өңдеу арқылы
орындалады. Жағдайларды өңдеу коды бар әдістер,
жағдайларды өңдеушілер (Event Handler)
-
деп аталады.
Delphi жағдайларды өңдеуші процедураларды автоматты түрде генерациялайды - кез келген
компонентке арналған жағайларды өңдеушілер. Және де
жағдайларды өңдеушінің аты -
компоненттің аты мен жағдайдың атауынан құрастырылады (мысалы, EditlClick).
Жағдайларды өңдеушінің аты автоматты түрде форма класының атымен (
аталық класының
атымен) квалфикацияланады. Мысалы:
TForm1.ButtonlClick(Sender: TObject);.
Әрбір компонент үшін бір
стандартты жағдай қарастырылған. Мысалы, командалық
батырма үшін, қосқыш, тізім,
енгізу алаңы үшін ол - это событие
Click жағдайы, ал
форма
үшін -
FormCreate жағдайы
.
Стандартты жағдайды өңдеушіні хабарлап, сипаттауды модульге автоматты түрде қосу
үшін, форма компонентінде немесе форманың өзінде тышқанмен екі рет шертсе болғаны.
Жағдайдың хабарлауы модульдің interface-секциясына қосылады да, жағдайдың бос
сипаттамасы - модульдің implementation-секциясына қосылады. Әрі қарай код редакторында,
бос сипатамада қойылған
begin...end блогында; тек жағдайды өңдеушінің кодтарын енгізсе
болғаны.
Мысалы:
procedure TForml.ButtonlClick(Sender: TObject);
