Алматы экономика және статистика академиясы

38 
 
№7. Дәріс. ҚОСЫМШАЛАР ҚҰРУ. 
ҚОСЫМШАЛАРДЫ ҚҰРУ ҮШІН ВИЗУАЛДЫ КОМПОНЕНТТЕРДІ ПАЙДАЛАНУ. 
Дәріс конспектісі: 
 
 
СУРЕТТЕР РЕДАКТОРЫ  
Кейде ресурстар редакторы деп аталатын суреттер редакторын бір жеке утилита Image 
Editor 
түрінде  де  шақыруға  болады,  немесе  әдеттегідей  Tools| Image Editor меню 
командасының көмегімен шақыруға да болады. 
Бұл редакторда расторлық сурет - BMP-файл, пиктограмма - ICO-файл немесе курсор - CUR-
файл  құруға  болады.  Сонымен  қатар  сурет  редакторы:  (5.2  сурет)  сурет,  курсор,  және 
пиктограмма  сияқты  атаулары  бар  ресурстардан  тұратын  ресурстар  файлын  -  RES-файлын 
құруға  және  редакторлауға  мүмкіндік  береді.  Ресурстар  файлын  пайдалану  үшін,  оны 
қосмшаға  қосу  керек.  Ол  үшін  қосымшаның  негізгі  файлында  {$R  *.RES}  компилятор 
дерективасын қосу керек. Қосымшаны құрастырған кезде онымен аттас ресуртар файылы да 
құрылады.  Ресурстар  файлы  барлық  құрылған  ресуртардың  атауларынан  тұратын  бұтақ 
тәріздес  түрде  көрсетіледі.  Бұл  аттарды  қосымшаның  кодында  ресурстары  те  жүктеу  үшін 
пайдалануға  болады.  Суретті  тура  ВМР-файлдан  жүктеу  оларды  ресурстар  файлынан 
жүктеуден  әлде  қайда  жәй  орындалады,  және  де  оған  қоса,  осы  ВМР-файлды  алу  үшін 
қосымша рұқсат алуды талап етеді. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
7.2 сурет. Суреттер редакторы 
 
Mini market 
(Мини маркет) программасының мысалы: 
unit Unit1; 
interface 
uses 
  Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms, 
  Dialogs, StdCtrls, Grids, ExtCtrls, MPlayer, Buttons, jpeg; 
 
type 
  TForm1 = class(TForm) 
    StringGrid1: TStringGrid; 
    ComboBox1: TComboBox; 
    Edit1: TEdit; 
    Edit2: TEdit; 
    Edit3: TEdit; 
    Edit4: TEdit; 

39 
 
     
 
 
 
 
 
Label1: TLabel; 
    Label2: TLabel; 
    Label3: TLabel; 
    Label4: TLabel;  
    Label5: TLabel; 
    BitBtn1: TBitBtn; 
    BitBtn2: TBitBtn; 
    BitBtn4: TBitBtn; 
    BitBtn5: TBitBtn; 
    Panel1: TPanel; 
    Image1: TImage; 
    procedure ComboBox1Change(Sender: TObject); 
    procedure FormCreate(Sender: TObject); 
    procedure BitBtn1Click(Sender: TObject); 
    procedure BitBtn2Click(Sender: TObject); 
    procedure BitBtn4Click(Sender: TObject); 
    procedure BitBtn5Click(Sender: TObject); 
  private 
    { Private declarations } 
  public 
    { Public declarations }  
  end; 
var 
  Form1: TForm1; 
  indexAdd:integer; 
implementation 
{$R *.dfm} 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
procedure TForm1.ComboBox1Change(Sender: TObject); 
begin 
 edit1.Text:=''; 
 edit2.Text:=''; 
 edit3.Text:=''; 
 edit4.Text:=''; 
if ComboBox1.ItemIndex=0 then 
 begin 
  edit2.Text:='êã'; 

40 
 
  edit3.Text:='550' 
 end; 
if ComboBox1.ItemIndex=1 then 
 begin 
  edit2.Text:='øò'; 
  edit3.Text:='300' 
 end; 
if ComboBox1.ItemIndex=2 then 
 begin 
  edit2.Text:='êã'; 
  edit3.Text:='300' 
 end; 
if ComboBox1.ItemIndex=3 then 
 begin 
  edit2.Text:='êã'; 
  edit3.Text:='270' 
 end; 
end; 
 
procedure TForm1.FormCreate(Sender: TObject); 
begin 
indexAdd:=0; 
StringGrid1.ColCount:=5; 
StringGrid1.RowCount:=10;  
StringGrid1.Cells[0,0]:='òîâàð'; 
StringGrid1.Cells[1,0]:='êîë-âî'; 
StringGrid1.Cells[2,0]:='åä.èçì'; 
StringGrid1.Cells[3,0]:='öåíà'; 
StringGrid1.Cells[4,0]:='ñóììà'; 
end; 
procedure TForm1.BitBtn1Click(Sender: TObject); 
begin 
close; 
end; 
 
procedure TForm1.BitBtn2Click(Sender: TObject); 
begin 
if edit1.Text='' then 
 begin 
 Application.MessageBox('Ââåäèòå êîëè÷åñòâî òîâàðà','Ïðåäóïðåæäåíèå',MB_OK
 
+MB_ICONWARNING) 
 end 
  else 
    begin 
     edit4.Text:= floatToStr(strtofloat(edit1.Text)* strtofloat(edit3.text) ); 
    end; 
    BitBtn4.Enabled:=true 
end; 
procedure TForm1.BitBtn4Click(Sender: TObject); 
begin 
 IndexAdd:= IndexAdd+1; 
 StringGrid1.Cells[0,indexAdd]:=ComboBox1.Text; 

41 
 
 StringGrid1.Cells[1,indexAdd]:=edit1.Text; 
 StringGrid1.Cells[2,indexAdd]:=edit2.Text; 
 StringGrid1.Cells[3,indexAdd]:=edit3.Text; 
 StringGrid1.Cells[4,indexAdd]:=edit4.Text; 
end; 
procedure TForm1.BitBtn5Click(Sender: TObject); 
begin 
Edit4.Text:='0'; 
edit1.Text:='0'; 
end; 
end. 
Delphi негізгі терезесінің саймандар тақтасы 
           Frame — 
фрейм
.
Компоненттерді орналастыруға арналған контейнер 
          
қызметін атқарады.Фрейм формаға қарағанда компоненттер 
          
палитрасында орналаса алады.  
  
MainMenu — 
программаның басты мәзірі (меню). Бұл компонент қиын иерархиялық 
          
мәзірді құрады және оған қызмет етеді. 
          
PopupMenu — 
бұл жанама немесе ықшам (локальный) мәзір. Әдетте бұл мәзір 
          
тышқанның оң жақ батырмасын басқанда шығады.
 
Cтандартные компоненты Delphi - TLabel, TButton, TEdit, TListBox, TComboBox и SrtingGrid 
определите их свойства. 
          Label — 
таңба (метка). Бұл компонент өте ұзын емес біржолды жазуды терезеге 
          
орналастыруға қолданылады.   
 
          
Edit — 
енгізу өрісі, мәтінді редакциялау. 
 
 Memo — 
көпжолды редакциялайтын мәтіндік өріс.Ол көпжолды мәтінді енгізуге 
           
қолданылады. 
           Button — 
батырма.Бұл компоненттің OnClick оқиғасын өңдеуші әдетте кейбір 
           
батырмаларды қосуға қолданылады 
           CheckBox — 
жалауша (флажок). Жұмыс істеуші программада осы батырманың 
           
үстінен тышқанды шерту оның Checked  логикалық қасиетін өзгертеді. 
 
 
RadioButton — 
ауыстырғыш (переключатель). Тәуелді батырма таңдау. 
 
 
ListBox —
тізім  (список). Ұсынылған  нұсқаның тізімі бар және ағымдағы таңдауды 
            
қадағалауға мүмкіндік береді. 
           ComboBox — 
біріктірілген таңдау тізім.  
 
           ScrollBar — 
айналдыру жолағы.  
 
           GroupBox — 
топтау тақтасы (панель группировки).Бұл компонент мағынасы 
            
жағынанан байланысты бірнеше компоненттерді топтауға қолданылады. 
  RadioGroup — 
ауыстырғыштар тобы. Бірнеше байланыстырылған ауыстырғыштарға қызмет 
ететін арнайы қасиеттерді құрайды.   
 Panel — 
панель. Бұл компонет  GroupBox сияқты, бірнеше компоненттерді 
         
біріктіруге қызмет етеді. 
         Action List — 
іс—қимыл тізімі (список действий).