Қҧран Кәрім зікірді қалай тҥсіндіреді?

39 
Бұл анықтамалардан зікірдің тек «Аллаһ» деу немесе Оны еске түсіретін сӛзді 
қайталау емес екені айқын аңғарылады. Сондықтан да зікірді Ислам ғалымдары үшке 
бӛлген: 
Біріншісі, Аллаһты, кӛркем есімдерін еске алу, айту, Оған мадақ пен шүкіршілік 
айту, Оған тәсбих айту, тәкбір арқылы Оның ұлылығын айту, Кітабуллаһты оқу, дұға 
ету... Бұлардың барлығы зікірдің тек тілге қатысты бӛлігі болып табылады.
Екіншісі, Аллаһтың барлығын дәлелдейтін дәлелдерді, Оның сипаттары мен 
есімдері туралы ойлау, Аллаһтың үкімдерін, бұйрықтары мен тыйымдарын, 
ұсыныстарын, уәдесін және уәде берген адамын, Оған құлшылық міндеттерін және 
олардың даналығы мен дәлелдері туралы ойлау, субъективті және объективті барлық 
жаратылғандарды және олардың жаратылыс сырлары туралы ойлау, болмыстың 
барлық бӛлшегінде бар болған иләһи даналықтарын кӛру... Бұл жүректік және саналық 
зікір болып табылады. 
Дененің ӛзіне тапсырылған міндеттермен айналысуы, ӛздеріне тыйым салынған 
нәрселерден аулақ болуы – зікірдің үшінші түрі, яғни әрекеттік және денелік зікір. 
Зікірдің негізі жүрекпен, кӛңілмен зікір ету, Аллаһқа немқұрайлы болмау. Бұл да 
үшке бӛлінеді: 
1.
Аллаһтың барлығын кӛрсететін дәлелдер туралы ойлау, күмәннен арылып, 
Аллаһтың есімдері мен сипаттарын ойлау. 
2.
Аллаһтың қойған үкімдерін, құлшылық міндеттерін, Аллаһтың кӛрсеткен
жауапкершіліктерін, 
соларға 
қатысты 
үкімдерді, 
бұйрықтар 
мен 
тыйымдарды, Аллаһтың уәдесін және қорқытуын және бұлардың дәлелдерін 
ойлау.
3.
Материалдық және рухани болмыстарды, олардағы жаратылыс сырларын 
тамашалап ойлау арқылы ең ұсақ бӛлшектің қасиетті әлемнің бір айнасы 
екенін кӛру. Бұл айнаға лайықты түрде қарағандардың кӛзіне сол әсемдік 
және ұлылық әлемінің нұрлары кӛрінеді. Бір сәттік сезіммен бұдан алынатын 
тамашалау ләззатының кӛздің жауын аларлықтай әсемдігі бар. Бұл зікір 
мақамының соңы, шыңы жоқ
85
.

жүктеу 1,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: