2 .т у с 1 Н 1 К т е м е
берше
о к ы л а т ы н л е к ц и я ;
3 .эцпмеге, кецес турш деп лекция;
4.ой-саяхат лекциясы;
5.шюр-сайыска курылатын лекция.
Лекцияны тшмдг цурудыц кейбгр жолдары:
Окушы мотивациясыньщ жогары болуы бш!м алута жетеюш е к е н д т
белгш . Мэселен, лекция курылымы кетершген мэселеге, койылган сурак,ка
накты дэлел, жауап ретшде айтылса, тындаушыныц зешшн езш е аударып,
тындаушысын е з 1мен б^рге ш еслре отырып, 61’рге туЫнуге, туйсшугс.
ойлануга, мэселеш талдауга бастап отырады.
Сол себепт! лекцияга дайындалганда шеипмш [здейтш мэселен) кетеру
кезделед!. Мысалы, С.Торайгыровтыц ом1р| мен шыгармашылыгын окытуда
тек 9М!рбаяны мен шыгармашылыгын б^ркелю баяндаудан гер1, калайша
автор аз гумырында казак эдебиетше кеп мура калдырды, оньщ осындай
ен1мд1 жумыс жасауына мацайындагылардьщ кемеп болды ма?
Немесе
С.Сейфуллин шыгармашылыгы туралы «С.Сейфуллин шыгармашылыгыньщ
мацыздылыгы неге байланысты: уакыт удесшен шыгуында ма, акындык
талантына байланысты ма, шыгармашылык шеберлндне катысты ма?» т.б.
деген сиякты эр кырлы кезкарас тургысынан сурак кетере отырып окылган
лекцияга 1зделетш жауап та эркилы болып келш, тындаушысын кызык-
тырады.
Лекцияда кетерш етш неп зп ойдын, езеп сол такырыпка катысты
дэйексезден де керш ш туру керек. Эр лекция такырыбына сол такырыптьщ
мазмунын ашатындай дэйексез тандалады. Ол алдын-ала тактага жазылып не
Ш1НШ койылады. Мысалы: С.Торайгыровтыц шыгармашылыгына дэйексез
ретшде
«Жалындап
еткен
б!р
гумыр»
деуге
болады.
Сондай-ак
С.Сейфуллиннщ шыгармашылыгына «Сылдырап ецкей кел<ам» деген
сиякты канатты сез лайыкты. Немесе шыгармашылык тулгага бершер
замандастарыныц, енер танушылардыц багалары да такырыпка дэйексез бала
алады. Лекцияда карастырылатын жекелеген мэселелерге катысты да
дэйексез лайыкталып алыну керек.
Лекция окудыц тагы б!р т э с ш — сезбен салынатын сурет. Мэселен,
И.Байзаковтыц «Алтай аясында» поэмасын Алтай ещ рш щ сулу суретш
87
елестетуден бастаса, акын тамсанган гажайып ке р ш е пен сол эсем табигат
аясында болатын окига желю! шеипле туседг
Акынньщ «Акбепе» поэмасын озшщ эпилопндеп:
Юм корд! кектщ жерге кулаганын?
Юм керд1 куннщ жарык сураганын?
Юм керд1 Акбепедей кыршын жастыц
Шомылып канды азапка жылаганын?1 — деген риторикальщ сурагынан
бастау тындаушысыныц назарын окылатын лекция мазмунын тануга кызьщ-
тыра туседь
Психологтардыц айтуынша окылатын лекциядагы б!ршеи кешн
екпш па устемелеп келетш кеп мэл1меттерд1 С1нтру мумкш емес. Кандай да
б!р тыц мэлгметтен кешн, ойланып 1штей корытуга мумкшдщ жасалып отыру
керек. Бхлгш б]р ойга жасалатын тушннен кешн сол туйшнш жеке
тармактары мен корытылу' жолдарын саралаган тш мдг
Ор лекцияныц мазмуны куралатын материалына байланысты болган-
мен, эр такырыптыц непзп идеялык езеп болуы шарт. Окылатын лекцияга
тывдарманды белсенд1 (ой белсендш п туралы) катыстырудыц тэсшдер!
зралуан: б1рде мугал1м лекцияда шыгармашылык тулганьщ ез шыгармасынан
уз!нд1 пайдаланса, б1рде мазмунга катысты тарихи дерекп, д о к у м е н т , тагы
б1рде такырыпка катысты суракты, енд1 б1рде эртурл! кезкарасты еалыстыра
айтады. Кейде нысанга эдеттепден тыс баска кырынан, баска гасыр адамы
кезкарасы тургысынан, эдеби кейшкер
кез!мен, бала кез^мен, бала
танымымен караган да тшмдг
Мектеп лекциясынан туындаган эдю тур! мектептен тыс ом1рде де жи1
ушыраеатыны белгш . Лекция б ш м беру саласы мен
е н д 'р ю т е .
когам
бм^ршде де еркш колданылады. Лекция, жалпы, барлык елде еркш колда-
ныстагы эдю. Сондьщтан да лекция эдюш жетшд1ру, кемелденд1ру у з д к а з
журпзшуде. Мэселен, практикада лекцияда карастырылатын мэселе алдыи-
ата талкылауга усынылатыны бар. Кейб1р тусшд1руд1 кажет ететш мэселелер
лекция алдында сараланып, лекция сол аталган мэселе тещ репнде ж у рп зь
ледк Бундай лекциялар тындарманньщ ьщыласын ерекше аударады. Себебз
эрк1м езше аса каж егп мэл1метп алута мумкшдщ ту'ады. Жасыратыны жок,
лекцияныц ТИ1МД1 болмагы сол гылым с-аласындагы маманныц релше де
катысты болады. Эдебиеттану саласындагы 1р1 тулгаларымыздыц дэрютер1
тындарманныц ерекше ъщыласы мен зейшше ие. Себеб) сол гылым аясында
тыц дерек пен мэл1метп, гылыми тужырымдарды терец бшетш маманнын
д э р !С
1
шын мэнюшде кызыгушыльщты тудырады. Лекция окушы галымныц
тынысы негурлым кец болса, тыцдарманныц табар олжасы да согурлым мол
эр1 жаркын болады.
Лекция ЭД1С1 баска эдютермен тыгыз байланыста жузеге асады.
Тусшд1ру, баяндау, сурак-жауап, мугал1м мен окушы сухбаты, диолог т.б.
эрекеттер катар келш, лекция эдюшщ тш м д ш п н асыра туседт
1 Байзаков И. К уралай сулу. П оэмалар мен елендер. -А ., Ж азуш ы . 1 9 7 1 .-1 8 4 б.
Б ш м беру саласындагы жана урдю эдю-тэсшдерд! де кайта саралауга
м ум кш дк тутызды. Жаца окыту технологиялары кейб!р эдютердд топтастыра
туст). Лекция эдюшщ де жаца турлер1 туындады. Окытудьщ жаца техноло
гияларына орай лекциянын дэстурден тыс турлер! калыптасты. Атап
айтканда:
Достарыңызбен бөлісу: |
