Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 63/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) тып, «Абай марқұмнан бері қарай  қазақ әдебиетінің үшінші дәуірі ба- сталады», – деп жазады. Абайды осы  үшінші дәуірдің басы деген уақытта  ғылыми-зерттеушілік ой-пікірде ай- тылып жүрген «жаңа жазба әдебиеттің  көш басшысы» деген көзқарасты  зерттеушілік тұрғыда қарастыруды  мақсат тұтқаны байқалады. «Абай- дан бері һәм одан үлгі алған кейінгі  жастарымыздың ыждағатымен әде- биетіміз түзу жолға түсті. Енді мұнан  былай сөз қадірі ұлғайып, өлең ке- ректігі байқалып, өзге жұрттарда  қандай болса, біздерде де сондай  болар», – деп алдағы күнге зор сенім  артуы оны анық дәлелдейді. Р. Мәрсековтің мақаласындағы  бұ рынғы және жаңа әдебиет тура- лы көзқарастың ғылыми негізделуі  зерттеушілік ой-пікірдің ғылыми  сипатқа ауысу жолындағы мәні зор.  Орыс әдебиеті тарихын дәуірге бө- лушілер өздерінің алғашқы қада мын  В. К. Тредиаковскийдің поэзияны  «О древнем, среднем и новом сти- хотворении российском» (1755) деп  бөлген еңбегінен, оны дамыта келіп  орыс әдебиетін хронологиялық жол- мен «первый период от начала Х ве- ка до половины ХV в., второй до  на чала XVІІІ в., а третий заключа- ет в себе произведения российской  словесности до нынешнего време- ни», – деп 1808 жылы И. М. Борн  ұсынған жүйеден бастайды [22, 133].  И. М. Борн өз жобасында алғашқы  дәуірге Ресейге христиан діні мен  жазу кірген Х ғасырдан татар-моңғол  шапқыншылығы біткенге дейінгі  XV ғасырды жатқызса, екінші кезеңін  І Петр заманымен байланыстыра- ды да, үшінші дәуірді ХІХ ғасырдан  басталды деп көрсетеді. И. Борнның  бұл дәуірге бөлуді ұсынған жүйесін  ғасырға жуық уақыт өткен соң ғалым  А. Н. Пыпин «до ордынского на- шествия, от конца ордынского ига,  образования Московской Руси и до  второй половины XVІІ века, литера- тура нового периода от второй поло- вины XVІІ века до современности», – деп үш дәуірге бөліп, нақтылай  түскен болатын [23, 308]. Бұлармен  салыстыра қарағанда, Р. Мәрсековтің  ұлт әдебиетінің тарихын дәуірге бө- луінде әдеби-тарихи ой-пікір дұ рыс  бағыт ұстағанын байқаймыз. Әде- би-тарихи шолу ретіндегі сипаты  басымдау болғанымен «Қазақ әде- биеті жайынан» мақаласының әде- би-тарихи бағыттағы ой-пікірдің  даму тарихындағы орны да ерекше.  Ол қазақтың ұлттық әдебиетінің  бірнеше дәуірлерден тұратын та- рихы бар екенін алғаш рет ғылыми  тұрғыда дәлелдеп берді. Сол арқылы  ғылыми-зерттеушілік ой-пікірге жа- ңа бастама салып, келешек зерттеу  жұмыстарына бағыт-бағдар жасады.  Оның бұл саладағы ізденістері сол  кездің өзінде-ақ көріне бастады. «Қазақ» газетінде жарияланған «Н»  (Н. Құлжанова болуы керек. –  Ж. С. ) Ре по зи то ри й Ка рГ У 79 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз