Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 403/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

V БӨЛІМ.   Әдеби сын тарихы және ғылыми мектептер тарихтың қоқысына лақтырып тас- тап, жаңа пролетариат әдебиетін  жасаймыз» деп көркемдік дамудың  тарихи сабақтастығы принципін  жоққа шығарған пролеткультшыл- дық нигилизмді жақтаушы ақын- жазушылар  мен  сыншылардың  маркстік-лениндік ілімді үйрену  барысында В. И. Лениннің «әр  ұлттың мәдениетінде екі түрлі  мәдениет тің элементі болатыны ту- ралы» қағидасына сүйеніп, әдеби  мұраны тек қана таптық тұрғыдан  бағалауды басшылыққа алған «тұр- пайы со циологизм» теориясына ау- ысу жолындағы ұзаққа созылған  қателіктері мен бұрмалаушылық- тары, «бірыңғай ағым теориясының»  ғылыми зерттеу жұмыстарындағы  прогрессивті сипаттағы ізденістері  мен іркілістері Т. Кәкішевтің ұлттық  әдеби сын тарихын зерделеген ең- бектерінде бұлтартпас мысалдармен  дәлелденді, әділ бағасын алды.  Әдебиеттану ғылымының қалып- тасу тарихын ғылыми тұрғыда зерт- теуде бұл концепциялардың ғы- лыми-зерттеушілік ой-пікірдегі ық- палы ыждаһаттылықпен қаралып,  жан-жақты шешіп алатын басты  мәселелердің бірі болса, оның өзекті  проблемалары профессор Т. Кәкішев  еңбектерінде болашақ зерттеулер- ге негіз боларлықтай дәрежеде өз  ше шімін тапқандығын көруге бо- лады. Сонымен қатар, ғалым аға- мыз дың  соңғы  жылдарындағы  еңбектерінде тек өзіне ғана тән  қайсар батылдықпен айтып жүрген  тың бағыттағы ой-пікірлері де бар.  Ол – жетпіс жыл бойы маркстік- лениндік идеология мен әдәснама  ықпалында жүргізіліп келген ғы- лыми зерттеу жұмыстарымыздағы  жетістіктер мен кемшіліктерді жа- ңаша саралау проблемасы. «Әзірге  тындырып жатқанымыз – кеңесті  жамандау, коммунистік идеология- ны даттау. Тіпті ауыздағына ие бола  алмайтын даңғазашылдар «совет,  кеңес, әдебиет, оның көркемдік әдісі – социалистік реализм болды» деу- ге аузы бармайтыны былай тұрсын,  естігенде шошып тік тұратын,  іргесін алыс салатындар шықты», – деген пікірінде үлкен шындық жа- тыр. Кеңестік дәуірде жасалды екен  деп ғылыми-зерттеушілік, әдеби- теориялық, сыншылдық-эстетикалық  ой-пікірдің бәрін қате деп тапсақ,  1920 жылдардың бас кезіндегі  пролеткультшылдықтың кебін киіп  шыға келетініміз анық.  Әдеби сын баспасөз бетінде өмір  сүреді. Сондықтан да әдеби сын- ның дамуы баспасөздің дамуымен  тікелей байланысты. Қазақ дала- сында «Түркістан уалаятының га- зеті» (1870-1882), «Дала уалаятының  газеті» (1888-1902) газеттерінің  шыға бастауымен бірге олардың бет- те рінде әдеби ой-пікірлер де көрі- ніс тапты. Алғашқы аннотациялық,  ре цензиялық, әдеби шолу сипат- Ре по зи то ри й Ка рГ У 426 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз