Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 161/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) даған «қазақта төңкеріске дейін тап  болған жоқ, сондықтан өткендегі  мұраның жақсы-жаманы жоқ» де- ген ұғым орын алды. Лекция мен  бұл мақалалар әдебиет тарихын ғы- лымдық тұрғыдан зерттеудегі жа- ңаша сипаттағы талпыныстардың  бірі еді. Бұл пікірталас ғасыр ба- сынан келе жатқан ғылыми-зерт- теушілік ой-пікір мен маркстік-ле- ниндік ілімнің әдебиеттің тапты ғы,  партиялығы, халықтығы туралы  қа ғидалары арасындағы күрестің  ал ғашқы қақтығысы болатын. Сон- дықтан да аласапыран кезең болса  да, әдебиеттің тарихи курсын жа сау  мәселесінің  ғылыми-зерттеушілік  ой-пікірде көрініс табуы, ұлттық  әдебиеттану ғылымының туу дәуі- ріне қадам басып, тың ізденістер  жасай бастағанын дәлелдейді. Оған  кеңес өкіметінің халық арасындағы  сауатсыздықты жою, ол үшін мек- тептер ашып, оқу құралдарымен  қамтамасыз ету саясатының көмегі  тимей қалмады. 1920 жылдары халық арасын- дағы сауатсыздықты жою саясатын  қазақ зиялылары қызу қолдады. Бұл  жолдағы алғашқы қадам бастауыш  дәрежесіндегі мектептерге түрлі  әліппе, сауат ашқыш құралдар жасау- дан басталды. А. Байтұрсыновтың  «Әліпби» (1921), «Оқу құралы»  (1921), «Әліпби. Жаңа құрал» (1926),  «Тіл құралы» (1920), Т. Шонанұлы- мен бірігіп жазған «Оқу құралы»  (1927), М. Жұмабаевтың 1930 жылға  дейін жеті рет басылып шыққан «Са- уатты бол» (1923), Ж. Аймауытовтың  «Жаңа ауыл» (1929) атты оқулықтары  мен тағы басқалардың оқулық, хре- стоматиялары ұлттық әдебиеттің  мектепке жеке пән ретінде жүре бас- тауына жетекші ықпал жасады. Басқа  пәндерден де оқу құралдар жазу қолға  алынды. Әйтсе де педагогикалық  техникумдер мен училищелерде, ха- лық ағарту институттарында әдебиет  тарихын оқыту қажеттілігі айқын  сезіле бастады. Осы қажеттілік оқу- ағарту, әдебиет саласында жүрген  ұлт зиялыларының алдына қазақ әде- биетінің тарихын зерттеу міндетін  қойды. Әдебиет оқулығын жасау, оның  тарихын зерттеуде осы жоғарғы бас- қыштағы мектептер мен оқу орында- рына қазақ әдебиетінің арнайы түрде  оқытылуын қажет еткен уақыт, дәуір  талабына үн қосқан М. Әуезов бол- ды. 1924 жылы Семей қаласын дағы  қазақша педагогикалық техни кумге  әдебиет тарихынан лекция оқи- тын оқытушы іздеген кезде, Семей  губерниялық атқару комитеті Ленин- град университетінде оқуда жүрген  М. Әуезовті шақыртады. «Әуезов  қазақ әдебиетіне қызығуы мен осы  саладағы өз бетінше жүргізген зерт- теулері арқылы техникумде қазақ  әдебиетін оқытатын бірден-бір кан- дидатура болып табылады» деп атап  көрсетілуіне қарағанда, сол кездің  Ре по зи то ри й Ка рГ У 179 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз