Б. К. Копжасаров «Өсімдік коргау жоне карантин» кафедрасынын

жүктеу 16,49 Mb.

Pdf просмотр

бет	53/190
Дата	01.10.2023
өлшемі	16,49 Mb.
	#43615

1 ... 49 50 51 52 53 54 55 56 ... 190

2b0936db-98be-4c50-b1dc-5b5d01e6f4e9

теленомус хлоропус.
Олар
зиянды
бақашық
қандаладан
басқа,
қалқаншалар
тұқымдастарына жататын қандалардың 29 түрінің жүмыртқаларын
залалдайды. Теленоминдер жүмыртқа фазасынан бастап, ересекке
дейінгі дамуын иесі жүмыртқасының ішінде өткізеді. Залалданған
жұмыртқа бірте-бірге қоңырқай тартып, екі-үш күнен соң меруерт
реңді қара немесе қара көк түске айналады.
Қазақстанда
қалқаншалылар
тұқымдасына
жататын
қандалалардың жүмырткасында теленоминдердің мына түрлері
паразиттік тіршілік ететіні анықталды.
Триссолкус грандиз
М.А. Козловтың мәліметті бойынша
Ресейде, Батыс Еуропада. Кіші Азияда, Солтүстік Африкада кең
таралған. Негізгі иесі зиянды бақашық, сонымен қатар калқаншалар
тұқымдасына
жататын
кейбір
кандалардың
жүмыртқаларын
залалдайды. Бүл паразит Қазақстанда Алматы, Ақтөбе, Жамбыл,
Семей, Оңтүстік Қазақстан облыстарында кездесіп,
еуригаспіер,
карпокорис, доликорис, графосома, элия
туыстарына жататын
қандалар туыстарының жүмыртқаларын залалдайды.
Теленомус хлоропус
М.А. Козловтың мәліметті бойынша
Молдавияда, Воронеж, Саратов облыстарында, Кавказда, Қиыр
Шыгыста, Батыс Европада, Жапонияда таралып,
еуригастер, элия,
доликорис, карпокорис, графосома
жэне
паломена
туыстарына
жататын қандалардың жұмыртқаларында паразитті тіршілік етеді.
Бүл түр Алматы, Семей, Оңтүстік Қазақстан облыстарында зиянды
бақашық пен тау қандаласының жүмыртқаларын, ал Ақмола
облыстарында
элия
туысына
жататын
қандалалардың
жүмыртқаларын залалдайды.
Ооэнциртус теленомициде энциртиде
түқымдасына жататын
өте кең таралған жүмыртқа жегілер. Қазақстанда Ақтөбеде, Алматы,
Семей,
Оңтүстік
Қазақстан облыстарында зиянды
бақашық
қандалардың жұмыртқасын залалдайды.
Триссолкус
туысына
жататын
жүмыртқа
жегілер
жэне
теленомус туысының кейбір түрлері ерссек божек фазасы күйінде
қыстайды. Олардың сыртқы тері қабаты тыгыз болады да, әртүрлі
паналардың астында қыстап шыгады. Мысалы,
триссолкус грандиз
107

орман-тоғайларда, егін қоргау алқаптарында және бақтарда агаш
кыртысының
астындагы
әртүрлі
жарықтар мен
сызаттарда,
кішігірім қуыстарда қураған жапырақтың арасын паналайды.
Теленоминдер әдетте ылгалды күн сәулесі тура түсетін орындардан
қашады.
Теленомус хлоропус
егістік далада
бидай, арпа, сүлы
,
жүгері,
күнбагыс
сияқты
дақылдардың
аңызда
калған
сабактарының ішінде. арамшөптердің гүл шогырларының арасында
қыстап шығады. Кездейсоқ жағдайларда теленоминдер қыста кейбір
қүстардың үяларын, кемірушілердің індерін және жұпсыз жібек
көбелектің агаштарына топтап салған жұмырткаларының арасын
паналайды.
Қалқаншалар түқымдасына жататын бақашық қандаланың
жүмыртқаларын
залалдайтын
теленоминдердің
үрықтанған
аналықтары ғана қыстайды, ал аталықтары күзге қарай өліп қалады.
Қыстап шыққан теленоминдердің тіршілік қабілеттілігі негізінен
олардың ағзасындагы май қорының мөлшеріне күзде алган «суыққа
шыныгу» дәрежесіне тікелей байланысты болады.
Ғалымдарымыздың
мәліметі
бойынша
теленоминдердің
ақуыздары мол қоректік заттар мен қоректендіріліп, күзде суыққа
шыныгудан
өткен
дарақтарының
өсімталдыгы
басқа
ондай
жағдайлар жасалмаган дарақтарга қараганда едэуір жоғары болған.
Бірақ қандай түрге жататындықтарына байланысты бәрінің суыққа
төзімділік дәрежесі бірдей бола бермейді. Бірдей жағдайларда (қант
шырынымен қоректендірілген және суықка шыныгудан өткен)
теленоминдердіц ішіндегі ең төзімдісі

жүктеу 16,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 49 50 51 52 53 54 55 56 ... 190