«Жұмбақ жан»
“Жұмбақ жан” – сөз зергері
Тәкен Әлімқұловтың
аса құнарлы тілде
жазылған күрделі еңбек
"Жұмбақ жан" еңбегі қазақ әдебиетінен ерекше орын
алған эссе болып саналады.Бұл еңбекте Абай шығармашылығы талданады.
Осыны оқу арқылы Һәкім Абаймен жақын сырласқандай күй кешеміз. Оның
шығармашылығына терең үңіліп, жаңа көзқараспен қарайтын дәрежеге
жеткізеді.“Жұмбақ жан” атты еңбек – әдеби сын, екіншілері – трактат, ал
үшінші біреулер – эссе жанрында жазылған монографиялық ғылыми еңбек
деді. Негізі – осы үшінші нұсқа дұрыс! Себебі, монография – белгілі бір
тақырыпты әр қырынан, жан-жақты зерттейтін ғылыми еңбек. Ал, эссе-
философияның, эстетиканың, әдеби сынның, көркем әдебиеттің
тұрақталған, қалыптасқан тұжырымдарына басқа көзқараспен жаңа
қырынан қарап,өзгеше толғап, көне соқпақтардан бөлек, тың
болжамдармен соны пікірлерге, жаңа түйіндеулерге құрылатын жанр. Олай
болса, Тәкен Әлімқұловтың “Жұмбақ жанын” жанрлық тұрғыдан талдап,
зерделесек, онда оның эссе-монография болып шығары хақ!Осы "Жұмбақ
жан" арқылы қазақ жазба әдебиетіне жаңаша, ерекше шығарма қосылды.
Бұл арқылы жастарға Абай атамызды тереңірек насихаттаймыз деп сенемін!
«
Аққан жұлдыз»
Аққан жұлдыз —
Сәбит Мұқановтың
романы, екі кітаптан тұрады.
Бұл шығарма атақты ғалым Шоқан Уәлиханов туралы көптеген зерттеу,
маңызды еңбектерге, фактілерге негізделіп, Шоқан болған жерлерге
саяхаттар жасау нәтижесінде өмірге келген шығарма.Қазақ әдебиетінің
алыптар шоғырының бастауы Сәбит Мұқанов қазақтың 19 ғасырдағы
ойшыл-ғалымы Шоқан Уәлихановтың өмірі мен шығармашылығын ұзақ
жылдар бойы терең зерттеді. Осы зерттеу еңбектерінің нәтижесінде «Аққан
жұлдыз» (1967-1970) романы туды. Шығармада Шоқанның шыққан тегі,
өскен ортасы, білім алу сапары, еңбек жолы, ағартушылық-демократтық
көзқарасының қалыптасуы, орыстың озық ойлы ағартушыларымен
қарымқатынасы, қазақ қоғамындағы өзі өмір сүрген дәуірдегі кертартпа,
ескі әдетғұрыпқа қарсы көзқарасы, ел билеу ісіндегі кемшіліктерді
өзгертуге ұмтылысы, жаңа реформа жасаудағы талпынысы, жасаған
саяхаттары нәтижесінде жинаған еңбектерін жүйелі жинақтап баспаға
беруі, өлкетану, этнография, әдебиет, өнер саласын зерттеуі кең түрде
қамтылып жазылған. Шоқанның жеке өмірінде отбасы, ата-анасы,
туыстары, сүйген қызы Айжанмен, қарапайым халықпен қарым-қатынасы
тамаша суреттелген.
|