Қазақстан республикасы білім жəне ғылым министрлігі м. Ж. Еркебаев, Қ. С. Құлажанов, Д. Б. Тəттібаева, А. Ы. Мəуленов

жүктеу 1,24 Mb.

Pdf просмотр

бет	31/113
Дата	05.04.2023
өлшемі	1,24 Mb.
	#42025
түрі	Оқулық

1 ... 27 28 29 30 31 32 33 34 ... 113

азык тулык китап

Ихтиотоксиндер, ихтиокринотоксиндер жəне хтиохемотоксин- дермен улану.

Галлюциногендермен улану.
Балықтың кейбір түрлері: ке-
фаль, сұлтан балық, ұйқы балығы – галлюцинациямен байланысты
улануларды тудырады. Галлюциноген – токсиндермен уланудың
бірінші ұшқыны 1927 жылы Жапонияда тіркелген. Əсіресе, ұйықтау
кезінде күрделенген науқастардың негізгі симптомдары галлю-
цинация жəне шатасулар байқалған. Галлюцинациялаушы токсин
балық басында жинақталатыны анықталған. Аз деңгейде уланғанда
тағам қабылдағаннан кейін тамақтың қышуы жəне күю сезімдері,
бұлшықет əлсіздігі пайда болып, аяқ жартылай салданады. Сим-
птомдар 0,5-2 сағаттан кейін байқалады. Интоксикация деңгейіне
байланысты науқас 12-24 сағаттан кейін сауыға бастайды. Айта кету
қажет, шикі жəне пісірілген балықты қолдану барысында осы ток-
синмен улану жағдайы туындауы мүмкін.
Ихтиотоксиндер, ихтиокринотоксиндер жəне хтиохемотоксин-
дермен улану.
Ерекше топқа кейбір балық түрлерінің əр
бөліктеріндегі токсиндер тудыратын уланулардың бірнеше түрлерін
бөледі. Оларға ихтиотоксиндер, ихтиокринотоксиндер жəне ихтио-
хемотоксиндер жатады.
Ихтиотоксиндер – балықтың көбею органында (уылдырық
жəне ұрық безі) болатын токсиндер. Мұндай балықтардың 50-ден
астам түрі белгілі. Ихтиотоксиндермен уланудың симптомына
асқазандағы ауру жəне диарея жатады. Ошағы Еуропада байқалған
«барбус тырысқағы» осындай уланудың айқын мысалы. Балық (шар-
май балық, қаяз балық жəне осман балық) уылдырығында болатын
ципринидин уы артериальды қысым жəне дене температурасын
төмендетіп, тыныс алу жүйесінің салдануын туындатады. Удың до-
засы уытты болса жүрек тоқтап қалуы мүмкін.

52
Ихтиокринотоксиндер – бұл токсиндерді кейбір балық түрлерінің
(тас алабұғасы, мурен жəне т.б.) тері бездері немесе жекелеген жасу-
шалары өндіреді. Ереже бойынша, бұл токсиндердің дəмі ащы, басқа
балықтар үшін уытты жəне гемолитикалық əсері бар.
Ихтиохемотоксиндер – бұл токсиндер атланттық қазанбас балық,
сельд балықтары, хамса балық, тунец, теңіз жəне тұщы су жылан
балығының қан сарысуында болады. Əдетте, осы балықтардың жаңа
қандарын тағаммен қабылдағанда адам уланады. Улану симптомда-
ры құсу, ретсіз пульс, бұлшықет жəне тыныс алу жүйесінің салдану-
ымен білінеді, ауыр жағдайларда өлімге əкеп соқтыруы мүмкін.

жүктеу 1,24 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 27 28 29 30 31 32 33 34 ... 113