Электротехникалық материалтану


Заттардың құрылысының негізі. Химиялық байланыстардың түрлері



жүктеу 1,45 Mb.
Pdf просмотр
бет3/41
Дата31.01.2023
өлшемі1,45 Mb.
#41077
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   41
Электротехникалы материалтану

Заттардың құрылысының негізі. Химиялық байланыстардың түрлері
Заттарды құрайтын негізгі элементарлық бөлшектер протондар, нейтрондар 
және электрондар. Протондармен нейтрондардан атомдық ядро құралады, ал 
электрондар ядроның оң зарядын теңелтіп, атомның сыртқы қабаттарын 
толтырады.
Газ, сұйық және қатты денелердің құрамдары атомдардан, 
молекулалардан және иондардан тұрады. Атомдардың көлемі 0,1 нм, кейбір 
электрондарынан айырған атомдардан – он иондар болып табылады, олардың 
көлемі атомдардан – теріс иондар, олардың көлемі атомдардан үлкен болады.
Газ молекулаларының ішінде атомдардың әртүрлі сандары бар. Мысалы, 
гений аргон, неон – бір атомды газ. Сутегі, азот, оттегі, көміртегі оксиді – екі 
түрлі молекуладан, көмірқышқыл газы және су буы болса үш атомнан тұрады. 
Аммиак молекуласы төрт атомнан, ал метан – бес атомнан құралған. 


Атомдардың сыртқы электрондық қабатына тәуелділігінің арқасында әртүрлі 
химиялық байланыстар бар.
1. К Сурет - Коваленттік байланысты екі атомдық молекуланың сұлбалық 
көрінісі
2. К Сурет – а) хлорлық натрий иондарының құрылысы мен тығыз жинағы,
б) хлорлық цезидің тығыз емес жинағы
Коваленттік (электрондық) және иондық химиялық байланыстармен 
байланысқан молекулалар табиғатта ең жиі кездеседі.
Әртүрлі байланысты заттардың электрлік және басқа мінездемелері бір 
– бірінен айырмасы зор. Заттардың бөлшектерінің мынадай химиялық 
байланыстары бар: иондық, атомдық (немесе коваленттік), металдық және 
молекулярлық.
Иондық байланыстар қарама – қарсы зарядталған иондардың кулон 
тартымдары арқылы байланғандар. Бұл байланыстар құрамында қарама – 
қарсы белгілі иондары бар анорганикалық диэлектриктерде өтеді, мысалы: 
Na

-
CL
-
, Li
+
-F

т.б.
Атомдық (коваленттік) байланыстар деп әр атомнан бір –бір валенттік 
электроннан қосылып шығарылған байланысты айтамыз. Мұндай 
байланыстар Ge, Si, C (алмаздарда), SiC, BN – қоспаларда; H
2
, O
2
, N
2
CL
2

газдарда; 
көптеген 
органикалық 
материалдарда 
(полиэтилен, 
политерафторэтилен сияқтылар да) болады.
Оң және теріс заряд орталықтары сәйкес келетін молекулалар нейтралды 
болып табылады, орталықтары сәйкес келмей, бір – бірінен біршама 
қашықтықта орналасса, онда мұндай молекулалар полярлы немесе дипольді 
деп аталады.


Полярлық молекула оң және теріс заряд орталарының арасындағы 
қашықтық (ℓ) пен заряд (q) қатынасы арқылы анықталатын диполь моментінің 
(m) шамасымен сипатталады.
Металдық байланыстар деп металдардың оң зарядталған иондарымен 
атомдардан үзілген бір топ валенттік электрондардың арқасында жүретін 
байланыстарды айтамыз. «Электрондық газ» металдардың кристалдық 
құрылысына цементтейтін (қатыратын) әсер көрсетеді де, металдардың электр 
және жылу өткізгіштерін анықтайды, сонымен қатар металдағы жылтыраудың 
себепшісі осы.
Металдың майысқақтығы жекеленген кристалл торындағы иондар 
қабаттарының орын ауыстырып сырғуымен түсіндіріледі.
Бөлек молекулалардың ішіндегі қарама – қарсы белгіленген 
зарядтардың электростатистикалық тартылуының арқасында байланған 
байланыстарды молекулалық байланыстар дейміз. Олар Ван – дер – Вальс 
күші. Мұндай байланыстар ішкі молекулалар коваленттік байланысқан кейбір 
заттардың молекулаларының арасында болады. Молекулалардың бір – біріне 
тартылуы, көрші молекулалардың валенттік электрондарының қозғалысы 
шарттас болғанда өтуі мүмкін.
Бұл заттардың молекулярлық байланыстары әлсіз болғандықтан, 
олардың құрамы молекулалардың қызу қозғалысында жеңіл бұзылады және 
балқу температурасы төмен болады. 
3.4 К Сурет – Металл өткізгіштің сұлбасының құрылысы



жүктеу 1,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   41




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау