Аза дебие ті 7 ар ма н

85
Шиен де де әс кер лер мен ұрыс бол ды,
Сол ұрыс та топ ба сы Сат тар өл ді.
«Сат тар өл ді, ел қаш ты» де ген ха бар
Ел-ел дер ге жай ыл ды оң мен сол ды.
Шұ бы рып тау ға қа рап ел жө нел ді,
Не бо ла рын со ңы ның кім бі ле ді?
Тау ға шы ғып өр ме леп, тас қа бұ ғып,
Ел дің бә рі жа ны нан тү ңіл ді ен ді.
Ер те ңін де ел-ел ге әс кер бар ды,
«Шап шаң тү сіп, кел сін» деп ха бар сал ды.
«Қаш қан дар ды ата ды» де ген нен соң,
Тау да ғы лар кі рер жер та ба ал ма ды.
Ат тан дық ұлы ғы ның қо ны сы на,
Ел ді сор ған бор сық тай бо лы сы на.
Көп ер лер қа за тап ты жау ға ат та нып,
Көк се ген азат тық тың со ғы сын да.
Ар­тық­бол­мас­біл­ге­нің
1916­жы­лы­25­мау­сым­да­пат­ша­ның­Қа­зақ­стан,­Ор­та­Азия,­Сі­бір­тұр­ғын­да­ры­нан­19­бен­
43­жас­ара­лы­ғын­да­ғы­ер­аза­мат­та­рын­тыл­жұ­мы­сы­на­алу­ту­ра­лы­жар­лы­ғы­шы­ға­ды.­Бұл­
жар­лық­1916­жыл­ғы­Ұлт­азат­тық­кө­те­рі­лі­стің­бас­та­лу­ына­се­беп­бол­ды.­
Кө­те­рі­ліс­тің­ аса­ ірі­ ошақ­та­ры­ Же­ті­су,­ Тор­ғай­ бол­ды.­ Қа­зақ­ жас­та­рын­ май­дан­ға­ тыл­
жұ­мы­сы­на­ алу­ жө­нін­де­гі­ пат­ша­ның­ жар­лы­ғы­ ха­лық­тың­ шы­да­мын­ тауы­сып,­ олар­дың­
отар­лау­ ез­гі­сі­ мен­ ор­та­ ға­сыр­лық­ қа­нау­ға­ қар­сы­ кө­те­рі­луі­не­ се­беп­ бол­ды.­ Жар­лық­
бойын­ша­ Түр­кіс­тан­ мен­ Да­ла­ өл­ке­сі­нен­ май­дан­ға­ окоп­ қа­зу­ға­ 400­ мың,­ со­ның­ ішін­де­
Қа­зақ­стан­ның­да­ла­лық­об­лыс­та­ры­нан­100­мың­нан­ас­там,­Же­ті­су­дан­87­мың­адам­жі­бе­ру­
көз­дел­ді.­Қа­зақ­тар­дың­туу­ту­ра­лы­куә­лі­гі­нің­жо­ғын­пай­да­ла­нып,­бо­лыс­тық­бас­қар­ма­лар­
мен­ ау­ыл­ стар­шын­да­ры­ жас­та­ры­ның­ ас­қан­ды­ғы­на­ қа­ра­мас­тан,­ ке­дей­ жі­гіт­тер­ді­ май­
дан­ға­жұ­мыс­қа­алы­на­тын­«қа­ра­ті­зім­ге­қос­ты»,­ал­бай­ба­ла­ла­ры­ның­жа­сын­өз­бе­тін­ше­
үл­кейт­іп­ не­ме­се­ кі­ші­рейт­іп­ көр­се­тіп,­ әс­кер­ге­ жі­бер­меу­дің­ ама­лын­ жа­сап­ бақ­ты.­ Мы­са­
лы,­60­жас­та­ғы­ке­дей­шал­да­ры­30­жас­та,­25–30­жас­та­ғы­бай­ба­ла­ла­ры­50­жас­та­­бо­лып­
жа­зыл­ды.­ Бұл­ хал­ықтың­ зор­ на­ра­зы­лы­ғын­ ту­дыр­ды.­ Ел­де­ бо­лыс­тық­ бас­қар­ма­лар­ды­
тал­қан­дау,­ау­ыл­стар­шын­да­рын,­қа­ті­гез­бай­лар­ды­өл­ті­ру,­ша­бу­ыл­жа­сау,­жер­са­ту­жө­нін­
де­гі­құ­жат­тар­ды,­алым­са­лық­қа­ғаз­да­рын,­т.б.­жой­ып­жі­бе­ру­се­кіл­ді­әре­кет­тер­кең­орын­
ал­ды.­ Қоз­ға­лыс­ ұлт­азат­тық­ си­пат­та­ бо­лып,­ пат­ша­ өкі­ме­ті­не,­ отар­шыл­дық­қа,­ им­пе­ри­
алис­тік­со­ғыс­қа­жә­не­жер­гі­лік­ті­жер­лер­де­пат­ша­өкі­ме­ті­не­сүйе­ніш­бо­лып­отыр­ған­фео­
дал­бай­лар­ға­қар­сы­ба­ғыт­тал­ды.­Бұл­қоз­ға­лыс­ты­ең­бек­ші­ха­лық­тың­өкіл­де­рі­бас­қар­ды.­
Тор­ғай­да­ла­сын­да­қа­зақ­жас­та­рын­Ә.Жан­гел­дин­мен­А.Има­нов,­Орал­об­лы­сы­мен­Бө­кей­
ор­да­сын­да­ –­ С.Мең­де­шев,­ Ә.Әйт­иев,­ Маң­ғыс­тау­да­ –­ Ж.Мың­ба­ев,­ Же­ті­су­да­ Т.Бо­кин,­
Б.Әше­кеев,­Ұ.Сау­ры­қов,­Т.Рыс­құ­лов,­т.б.­бас­қар­ды.
«Қа зақ стан та ри хы» оқулығынан

жүктеу 7,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: