М. С. Кульгильдинов К. Ә. Жүсіпов Р. Ә. Қозбағаров Көлік техникасын өНдіру және жөНдеу техНоЛоГИясы негіздері оқулық

жүктеу 5,89 Mb.

Pdf просмотр

бет	106/149
Дата	12.10.2022
өлшемі	5,89 Mb.
	#39629
түрі	Оқулық

1 ... 102 103 104 105 106 107 108 109 ... 149

kulgildinov-kolik

Термиялық және химия-термиялық өңдеу.
Беттік химиялық өңдеу

Пластикалық деформациялау
. Бетті пластикалық деформа-
циялаудың әр түрлі әдістері болады: бөлшектеп өңдеу, бөлшекті
абразивті өңдеу, центрге тартып өңдеу, аунақшамен жүргізіп өңдеу,
дірілдік сырғанатып өңдеу, шарикпен сырғанатып өңдеу, беттік
сырғанату, шекімемен беріктеу, дірілді соққылы өңдеу.
Термиялық және химия-термиялық өңдеу.
Химия-термиялық
өңдеудің мүмкін болар түрлерінің ең көп тарағандары төмендегідей:
– көміртектендіру – аз көміртекті (0,3%-ға шейін) болаттардың
беттік қабатын көміртекпен қанықтыру. Бет қатты болады, ортасы
жұмсақ, қабат қалыңдығы
t
k

= 0,2...0,3 мм, жылдамдық 0,08
÷
0,1 мм/
сағ., мұндайда әрдайым шынықтыру қолданылады;
– азоттау – болат пен титанды азотпен қанықтыру. Процесс тем-
пературасы
Т
а
= 520
÷
560°, азот нитриді қолданылады, қанықтыру
жылдамдығы 0,01 мм/ сағ, процесті аяқтау үшін 60
÷
70 сағат қажет,
пайда болатын беттің қалыңдығы 0,6
÷
0,7 мм.; қаттылығы: HRC=56
÷
58, тозуға төзімділігі 8
÷
20 рет өседі;
– циандау – азот пен көміртек бір мезгілде пайдаланылады (530-
650
0
С– төменгі температурасы, 800-930
0
С – жоғары температурасы).
Беттік химиялық өңдеу
түрлеріне жататындар:
– химиялық никельдеу – бетті никель және фосфор қорытпасымен
жабу, химиялық қалпына келтірушілердің көмегімен тұз бен су
ерітіндісінен металдарды бөліп алу. Бұл процесс болат, шойын, қола,
алюминий және оның қорытпалары үшін жүргізіледі, шомылғы темпе-
ратурасы 95
0
С-қа дейін;
– тотықтыру – бұл процесте жасанды тотықты қабықша F
e3
O
4
пайда
болады, қалыңдығы 3 мкм-ге дейін – желінуді ескертеді. Қышқылды
шомылғыдағы ерітінді температурасы 138…165
0
C;
– фосфаттау – 90
0
С-қа дейінгі шомылғыда немесе су ағынында
ерімейтін фосфат тұздарының қабықшасы пайда болады, қабықша
қалыңдығы 2,5 мкм.; ыстыққа төзімділігі 600
0
С-қа шейін;
– күкірттеу – болат беттердің қабаттарын күкіртпен байыту. Сұйық,
қатты немесе газ тәріздес ортада t = 150
÷
950
0
C-та жүргізіледі, F
e
S және
F
e
S
2
пайда болады, қабат тереңдігі 0,04 мм-ге шейін;
– бумен өңдеу – t = 800
÷
600
0
C, қысым 0,1 МПа, 1-2 сағат тұрақтай-
ды, аспап жылдамкескіш болаттан жасалады, қышқылдық қабықша
пайда болады, тозуға төзімділігі өседі;

172
– темірлендіру – су мен тұз ерітінділерінен темірді элетролитті
тұндыру процесі. Темірді катодта (–) және анодта (+) азкөміртекті
болаттың сымдары арқылы тұндырады. Темір қабықшасы жоғары
жиілікпен, жоғары коррозиялық төзімділікпен сипатталады. Қаттылық
керек болса, жабуды көміртектендіреді немесе хромдайды;
– күмістендіру – электр өткізгіштік үшін және коррозияға қарсы
жүргізіледі;
– электролитті хромдау – үйкеліс беттерін жабу, гидравликалық
жабу. Хром жоғары қаттылықпен, беріктікпен, химиялық төзімділікпен
сипатталады, хром аз тозады, оның жанасқан беттерді тоздырмайтын
қасиеті бар.
– электролиттік никельдеу – тозуға төзімділікті өсіру үшін, тозған
детальдардың өлшемдерін қайта қалпына келтіру үшін қолданылады
(1,25 мм-ге шейін). Майлаусыз үйкеліс кезегінде никельді жабудың
тозуға төзімділігі шыныққан болаттан 2-3 рет жоғары, хромдалған бет-
тен 10-20% төмен болады;
– электролиттік радийлеу – электрлік машиналардың жина-
ғыштарының жұмыс беттерін жабуда қолданылады, олардың жұмыс
істеу мерзімін ұзартады.

жүктеу 5,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 102 103 104 105 106 107 108 109 ... 149