Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е

ліктер мен жетістіктерін саралап дәлелдейді. Байкау эдісі өте кара- 
пайым ұйымдастырылады.
Әңгімелесу
- косымша акпарат алуда педагог ғалымдармен, бі- 
лім беру саласына еңбегі сіңген адамдармен апдын-ала күрделі мәсе- 
лелерге байланысты, сұрак-жауап түрінде эңгімелесу арқылы тиісті 
жауаптар алынып, жүйеленеді. 
Сүхбат -
бұл зерттеудің дербес жэне 
қосымша әдісі, байқаудың жетіспей жатқан жэне алған ақпараттардың 
толык болмау жағдайларында қолданылады. 
Сауалнама жүргізу -
ма- 
териал жинауда көпшілікке сауалнама сүрактары таратылып, зерттел- 
ген мәселелер аумағында адамдардан жазбаша жауаптар алу үдерісі.
Эмпирикалық танымда байқаудан бөлек экспериментті қол- 
данады. Эксперименттің мақсаты, пэні, анықгалған шарттары, қүрап- 
дары, эдістері жэне т.б. нақты болғанда ғана толыққанды үйымдас- 
тырылады. Педагогикалық эксперименттің мақсаты - зандылыктарды 
орнату, фактілерді табу.
Педагогикалык эксперимент жүргізу өте күрделі жэне тыным- 
сыз енбектенуді талап етеді. Көбінесе экспериментті дайындау оны 
өткізуден күрделі рэсім.
Педагогикалық зерттеудің эмпирикалық эдісіне сондай-ақ, сү- 
рақ-жауап (интервью, тест); қызметгің нэтижесін зерттеу мен бағалау 
(тэуелсіз эксперт немесе құзырлы сот эдісі) жэне т. б. жатады. 
Педа-
гогикалық консилиум әдісі.
Оқушылардың тәрбиелілігін белгілі бағ- 
дарлама арқылы жэне бірыңғай белгілер арқылы талқылау, тұлғаның 
ерекшеліктерін бағалау, қалыптасқан нышандардың мүмкін болатын 
ауытқулардың себептерін табу немесе сонымен қатар баскалармен 
кемшілікті жеңу кұралдарын бірге талқылауды қамтиды. 
Диагности-
калық бақылау жүмыстары »дісі.
Мұндай жұмыстар жазбаша немесе 
зертханалық-тәжірибелік сипатта болуы мүмкін.
Тестілеу зерттеу эдісі ретінде жэне онын түрлері. Тестілеу -
бұл жеке тұлғалардың эр түрлі сипаттамаларын өлшеуге қолданыла- 
тын стандартты эдіс. Тестерді бұл мэселемен арнайы айналысатын кэ- 
сіби психологгар мен педагогтар жасайды. Педагогикалық тестілеу -
максатқа бағытгалған зерттеу, қатал бақьшанған жағдайда, арнаулы 
құрастырылған тапсырма түрінде беріліп, педагогикалық үдерісті 
объективті бағалауға көмектеседі. Көптеген педагогикалык тесттер 
белгілі талаптарға сай лайықты құрастырылып, компьпютердің көмегі- 
мен тестілеудің нэтижесі шығарьшды. Үлгерім тестісі, карапайым бі- 
ліктілік тестісі, оқу-тэрбие деңгейін диагностикалау тестісі қолданы- 
лады. Қазіргі уақытта психометриялық тесттердің ішінен 
жобалау
тестері
едәуір кеңінен таралған. Олар адамның эрдайым өзі болған 
жағдайларда түрленетін /қабылдау мен ұсынуда/ алғы шартгарға не- 
гізделген. Бұл тесттер өзінің сйпаттаушьшық түсінігін беру, өмірде 
жоқ жануарларды салу, аяқтапмаған сөйлемді жалғастыру қажеттігі 
бар формада болуы мүмкін, кейде суреттегі сюжетке өз түсінігін бе- 
100

руді ұсынады. Мысапы: белгісіз формадагы сия дактары /Роршах
Іс-күжаггарды талдау және зерттеу әдісі. 
Іс-қүжаттарды
талдау жэне зерттеу
- зерттелетін үдерістер мен қүбылыстар туралы 
накгы материалдар жинау үшін қажет. Мысалы: баланын жүмыстары 
оның тек білімін, кызыгушылыгын білдіріп кана коймай, тәрбиеші 
туралы маліметтер жинауга көмектеседі. Олар жайлы психологиялык, 
педагогикалық акпарат алуна мүмкіндік береді. Мысалы, сурет, мүсін- 
деу, қол еңбегі, тіл дамыту, бакылау жүмыстарының нэтижелерін тал- 
дау баланың психикалық үдерісінің даму ерекшелегін, білімін, білік- 
тілігін, дагдысын жэне қүзыреттілігінің даму деңгейі туралы қорытын- 
ды шығаруға мүмкіндік береді.
Бапалармен танысу барысында көбіне, сауалнамапарға караган- 
да, олардың ойынга, еңбекке, сабак түрлеріне жэне бос уакытындагы 
эуесіне, өмірдің басқа да аспектілеріне катынасын көрсетуге қабілетті 
шығармалар өте жиі қолданылады. Мысапы, мектепке дейінгі бапалар- 
дың сапған суретін талдау жолымен тек танымдық қызығушылықтар- 
дың болуын ғана емес, сонымен қатар, эмоциясын, сенсорлык жэне 
эстетикапык қабілеттерін, сөздік қорын, бейнелі, логикалық ойлауы 
туралы үсыныс жасауга болады.
Педагогикалық тәжірибелерді зерттеу жэне жинақтау әдісі. 
Педагогикалық тәжірибелерді зерттеу және жинақтау
зерттеу жү- 
мысына құнды материалдар береді.. Зерттеу нысаны ретінде 
жаппай
тәжірибені
алуға болады. Ол жетекші бағыттарды белгілеуге әсерін 
тигізеді. 
Жагымсыз тәжірибе
қателер мен кемшіліктерді белгілеуде 
ықпал етеді. 
Ллдыңгы қатарлы тэжірибе
мүғалімдердің жаңашыл- 
дыгын аныктауға және қорытындылауға себеп болады.
Гы лыми-педагогикалы к таны м ны н теориялык әдістері. Ғы- 
лыми эдіс - гапымдардың өзінің зерттеу жүмысында пайдаланатын 
категориялардын, күндылыктардың, реттеуші үстанымдардын, білім 
беру модельдерінің, эрекет үлгілерінің жэне т.б. жүйесі. Ғылыми эдіс -
ғалымның назарын аударған шынайы болмысты зерттеудің қүралы.
Педагогикалық зерттеудің теориялық эдістері.
Теориялық си- 
паттағы әдістер нақты педагогикалык үдерістердің тапдауынан шыга- 
ды да, олардың даму көздерінің нәтижелі жүмыс жасауын қамтамасыз 
ететін себептерді анықтайды. Оларға, ең алдымен, 
улгілеу, идеалды
нысандарды қуру
жатады.. 
Үлгілеу әдісінің
ерекше маңыздылыгының 
нәтижесінде, нақты немесе түрде ол кез келген зерттеуде қолда- 
нылады.
3.4. 
Ғылыми зерттеу багдарламасы мен технологиясы.
Ғылы- 
ми-педагогикапық зерттеу - жаңа педагогикалык білімді қалыптасты- 
ратын танымдык эрекет түрі, оқыту, тэрбиелеу жэне дамудың объек- 
тивті заңдылықгарын ашуга багытгалған үдеріс. Ғылыми-зерттеу -
101

таным іс-әрекетінің бір түрі жэне жаңа ғылыми білім кұру үдерісі. Ол 
объективтілігі, дэлелділігі, нактылыгы жағынан сипаталады.
Ғылыми-педагогикалық зертгеудің деңгейлері:
1) эмпирикалық (практикалық) - мүнда жаңа гылыми фактілер 
аныкталып эмпирикалық зандылыктар түжырымдалады. Жинау, таң- 
дау, сәйкестендіру, талдау жэне жалпылау аркылы практикалық зерт- 
теуден алынган педагогикапық фактілер сандық, сапалық өңдеуден 
өтеді.
2) теориялық: негізгі, жалпы педагогикалық зандылыктар ашы- 
лады, бүрын зерттеліп ашылган фактілерді анықтап, болашақтағы фак- 
тілерді, жагдайларды алдын ала болжай және көре білуге мүмкіндік 
туғызады.
3) әдіснамалық: эмпирикалык жэне теориялық зерттеу нэтиже- 
сінде педагогикалық құбылыстың жалпы ұстанымдары, эдістері мен 
теориясы қүрылады. Зерттеудің бүл деңгейі іргелі деп аталады.

жүктеу 5,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: