Оқулық ретінде бекіткен Ал ма ты «Қа зақ уни вер си те ті» 016 Әож 94

жүктеу 24,43 Mb.

Pdf просмотр

бет	98/103
Дата	18.07.2022
өлшемі	24,43 Mb.
	#39024
түрі	Оқулық

1 ... 95 96 97 98 99 100 101 102 103

Қазақстан (Қазақ елі) тарихы (Омарбеков Т.) (z-lib.org)

ГЛОССАРИЙ
Ақын
– суырып салма яки жазба өлең шығару қабілеті бойына туа дарыған
шығармашылық өнер иесі.
Аристократия –
1) пұрсатты, бай, ерекше құқықтар мен жеңілдіктерге ие
ақсүйектер тобы; 2) ақсүйектер әулеті, билік жүргізетін мемлекеттік басқарудың
түрі. Мысалы, мұндай мемлекеттік билік Ежелгі Гректерде болды.
Әлеуметтікүдеріс
– көптеген әлеуметтік әрекеттерден бөліп алуға болатын
бір бағыттағы және қайталанып отыратын іс-әрекеттердің жиынтығы.
Әлеуметтіксаясат–
қоғамның ең жақсы дамуын қамтамасыз етуге, әлеумет-
тік мүдделер мен қажеттіліктерді қанағаттандыруға, лайықты өмір салтын орна -
туға бағытталған саяси шешімдер мен іс-әрекеттер жиынтығы.
Әлеуметтік топ
– топ мүшелерінің бір-бірімен қарым-қатынастарды бары-
сында бөліну негізінде белгілі бір жағдайда өзара әрекеттестікте болатын индивид-
тер жиынтығы.
Батыр
–
әскери өнерді жақсы меңгерген, жау-жүрек ерлігімен аты шыққан,
қаһарман адамға берілетін құрметті атақ.
Билік –
1) адамдардың іс-әрекеттеріне, қызметіне, тағдырына белгілі бір
адам дардың (бедел, жігер, құқық, зорлықтың) көмегімен әсер ету мүмкіншілігі;
2) адамдарға саяси билік жүргізу; 3) мемлекеттік органдардың жүйесі; 4) мемлекеттік
және әкімшілік өкілеттілігі бар қызмет адамдары, органдары.
Ереже
– 1) жеке меншік және мемлекеттік мекемелердің, ұйымдардың қыз-
метін, таптардың құқықтық жағдайын, кейбір аймақтарды басқару тәртібін айқын-
дайтын заң шығару актісінің түрі. 2) қазақ халқының дәстүрлі құқығының қайнар
көзі. Нормативті құқықтың қағидалары.
Жүйе
– өзара қатынастар мен байланыстарда болатын, белгілі бір тұтастықты,
бірлікті құрайтын элементтер жиынтығы.
Жырау–
ақындар мен шешендердің өлең-жырларын жаттап алып, оның
мазмұнын өзгертпей жырлап, кейінгіге өнегелі сөздерді өлтірмей жеткізетін,
қажет кезінде өзі де толғап, жырлап айта алатын, бірегей өнер шебері. Ол-әнші,
домбырашы, қобызшы. Қазақ халқының жүздеген, мыңдаған жырлардағы
хисса, дастандарын, батырлар жырларын, толғауларды кейінгі ұрпақтарға
жеткізген де осы жыраулар тобы болды. Халық мұндай адамдарға жырау деп
ат берген.
Мәдениет
– адамзаттың болмыс пен сананың барлық салаларындағы әлеу-
меттік-прогрестік шығармашылығы қызметі; бұл қызмет заттандыру (белгі жүйе-
лерін және т.б. жасау) және затсыздандыру (мәдени мұраны меңгеру) үдерістерінің
диалектикалық бірлігі болып табылады, өмір шындығын өзгертуге, адамзат тари-
хының байлығын жеке адамның ішкі байлығына айналдыруға, адамның мәндік
күшін барынша айқындап, дамытуға бағытталады.
300

Монархия –
мемлекеттің жоғарғы өкімет билігі жеке дара бір билеушінің
қолында болып, ол әкеден балаға мұра ретінде қалатын түрі. Оны хан, патша, им-
ператор, король, сұлтан, шах және т.б. деп атауы мүмкін. Монархия өз кезегінде
абсолюттік (шексіз) және конституциялық болып екіге бөлінеді.
Неке
– тарихи кезеңдерге сай қалыптасқан, қоғамға негізделетін және реттей-
тін, ерлі-зайыптылардың отбасындағы құқықтарымен міндеттерін белгілейтін
рә сім. Ер азамат пен бойжеткен, ер мен әйел арасындағы жұбайылық өмір.

жүктеу 24,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 95 96 97 98 99 100 101 102 103