Оқулық ретінде бекіткен Ал ма ты «Қа зақ уни вер си те ті» 016 Әож 94

жүктеу 24,43 Mb. Pdf просмотр бет 92/103 Дата 18.07.2022 өлшемі 24,43 Mb. #39024 түрі Оқулық

Ыдыс-аяқ.­ «Шешесін көріп, қызын ал, ыдысын көріп, асын іш», – де- ген қазақ мақалында пәлсапалық, әлеуметтік терең ой жатыр. Демек ұлт  тұрмысында ас сақталатын ыдыс-аяқ мәселесіде шет қалмаған. Оған үлкен  мән бергендігіне жоғарыда бір ауыз сөз куә. Ата-бабаларымыз ыдысты кө- біне ағаштан, жылқы, ешкі терісінен, мыс, жез сияқты металл бұйым дарын  жасаған. Ағаш ұсталары ыдыс-аяқ жасауға да айрықша ден қойған. Соның  ішінде қымызға арналған түрлері назар аудартады. Негізінен, бұл ыдыстар- ды қайыңнан, табылып жатса, оның безінен жасауға тырысатын. Өйткені,  қайың мықты келеді. Мұқият өңдеген қайың, әсіресе оның безі қара  шұбарланып, қосымша әшекейсіз-ақ әдемі болады. Шеберлердің айтуынша,  әбден кепкен қайыңда бөтен иіс те, шайыр да болмайды, сондықтан оған  құйылған қымыздың дәмі де бұзылмайды. Қымызға арналған ағаш ыдыстар: тегене, ожау, шара, сапты аяқ, тос таған,  күбі, піспек. Ел ішінде бұл ыдыстардың түрлері күнделікті өмірде кеңінен  пайдаланылса, оның сәнделіп жасалған ғажайып түрлері де аз болмаған.  Ертедегі көшпелі қазақтар ас сақтайтын ыдыстардың біразын мал  терісінен жасаған. Ондай ыдыстың ең үлкені – саба. Одан басқа тегене,  сүйретпе, жанторсық, көнек, ­ саптыаяқ, зерен, шара, қазан, шәугім, шөген,  қыштан жасалынған құмыралар мен кеселер пайдаланылған. Қазақтар малдың қарнын да ыдыс ретінде пайдаланып, оған сары май  сақтаған. Ал май пісетін күбіні ағаштан жасаған. Ет тарту үшін табақ, тегене, шара, кейде ұзынша ет астаулар да болған.  Қонақ шақырғанда, тойларда пайдаланатын бұл ыдыстардың жиегі, бүйірі  күміспен көмкерілетін. Дәнді дақылдарды түю үшін ағаш келі, келсап пайдаланған. Металл  заттар дан, негізінен, қазан, мосы, ошақ жасалды.  Қорыта келгенде, ортаға сырларда көшпелі қазақтардың материалдық  мәдениеті алуан түрлі және халықтың тұрмысында өте маңызды рөл  атқарды.  жүктеу 24,43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз