Дәс түр лі емес са бақ түр ле рі

212
те рі бар орын дар ға, мұра жай лар ға сая хат жа сайды. Екін ші ден, 
Отанымыздың та ри хын баян дайт ын қа ла, ау дан, өл ке ма те ри ал-
да рын жи на ту (га зет-жур нал, т.б. бас па сөз бет те рін де).
Кі рік ті ріл ген са бақ та рих ты оқы ту мақ са ты ның жа ңа руына 
оны оқы ту дың мін дет те рі не де өз ге ріс тер алып келді. Кеңестік 
кезеңдегі ком му нис тік пар тияға, со циалис тік жүйеге, дү ниежү-
зі лік ре во лю ция шыл про ле та рият қа, оның кө сем де рі не жә не т.б. 
сүйіс пен ші лік ру хын да тәр бие леу және дін ді, үс тем тапты , бур-
жуазия лық идеоло гияны жек кө ру ге оқы тып үйре ту, тәр бие леу 
мін дет те рі алы нып тас та лын ды. Олар дың ор ны на бар лық ха лық-
тар ара сын да ғы ын ты мақ тас тық қа, бей біт ші лік ке тәр бие леу, оқу-
шы лар ды шо ви ни зм ді, ұлт шыл дық ты, нә сіл ші лік ті, тең сіз дік ті, 
әді лет сіз дік ті, кем сі ту ші лік ті, зор лық ты, со ғыс құ мар лық ты бол-
дыр мау үшін кү ре се бі лу қа бі ле тін қа лып тас ты ру, адам зат прог-
ре сі нің ау қым ды мә се ле ле рін ше шу ісі не үлес қо су, әр бір ұлт тың 
ана ті лін, мә де ни эс те ти ка лық тұр мыс-салт ерек ше лік те рін, ұлт-
тық ру ха ни игі лік те рін, де мог ра фиялық құ ры лы мын қор ғай бі лу 
сияқ ты қа сиет тер ді мең гер ту мін дет те рі қойы лып отыр. Та рих ты 
оқы ту да на зар ауда ра тын бас ты ұстаным да ры ның бі рі – бі лім маз-
мұ ны ның ұлт тық бо луы. Мі не, сон дық тан та рих са ба ғын өту ба-
ры сын да ұлт тық эле ме нт тердің не гі зі бар кі рік ті ріл ген са бақ тү рі 
кеңінен қолданылуда. 
Са бақ бе ру дің дәс түр лі емес түр ле рі. Қо ға мы мыз да бо лып жат-
қан өз ге ріс тер та рих шы мұ ға лім дер жұ мы сы на биік та лап тар қояды. 
Мұ ға лім мек теп те оқу шы ға бі лім бе ріп қа на қой май, адам гер-
ші лік ке, іс кер лік ке тәр бие леу ке рек. Бұл іс ті жү зе ге асы ру үшін әр 
оқу шы ның же ке ба сы ның ини ци ати ва сын да мы та бі луіміз шарт. 
Оқу шы ның күн де лік ті са бақ қа бел сен ді лі гін арт ты ру үшін са бақ-
ты үне мі түр лен ді ріп оты ру – мұ ға лім жұ мы сы ның же тіс ті гі. 
Бір са рын ды өтетін са бақ оқу шы ның ын та сын, қы зы ғу шы лы-
ғын тө мен де те ді. Ол үшін са бақ тың та қы ры бы на, мақ са ты на сай 
түр ле рін таң дап алу ке рек. 
Әр бір са бақ – оқу про це сін де гі ше шу ші буын , сон дық тан ол
оқы ту ды же тіл ді руде қа жет ті тех но ло гиялық түр лен ді ру лер мен мақ-
сат ты нә ти же ге же ту ді ой лас ты ра тын, со ны мен бір ге жо ға ры ше бер-
лік ті үне мі қа жет ете тін, да му дың ке рек ті гін та лап ете тін про цесс. 

213
Са бақ тың ди дак ти ка лық мақ са ты на сай: жа ңа бі лім ді мең ге ру 
са ба ғы, бі лік ті лік пен дағ ды ны иге ру жә не қа лып тас ты ру са ба-
ғы, қайталау мен бе кі ту са ба ғы, тек се ру жә не сы нақ, ара лас са бақ 
түр ле рі. Ал оқы ту әдіс те рі не сай: әң гі ме са бақ, дәріс са бақ, ки-
но са бақ, театр лан ды рыл ған са бақ, проб ле ма лық са бақ деп бө ле-
міз. Қа зір гі кез де жал пы бі лім бе ре тін мек теп тер де са бақ бе ру дің 
әдіс-тә сіл де рін же тіл ді ру де көп кө ңіл бө лі ну де. Та рих са ба ғы ның 
не ғұр лым тиім ді жа ңа түр ле рін пай да ла ну оқу шы бел сен ді лі гін 
арт ты ру да зор ма ңы зы бар.
Оқу шы лар дың пән ге қы зы ғу шы лы ғын арт ты ру үшін оқу шы-
лар дың ойын са бақ та ры ның ор ны ерек ше. Ол ойын дар әр түр лі 
бо луы мүм кін, қиял сая хат, театр лан ды рыл ған кө рі ніс ре тін де 
дис кус сиялар, бас па сөз кон фе рен цияла ры, т.б. са бақ тар.
Ен ді осы ған мы сал ре тін де 9-сыныпта Қа зақ стан та ри хы нан
«1836-1838 жыл дар да ғы Бө кей хан ды ғын да ғы Иса тай Тай ма нов 
пен Ма хам бет Өте мі сұлы бас та ған ша руалар кө те рі лі сі» та қы-
ры бы нда өт кі зіл ген театр лан ды рыл ған ойын са бақ тың ба ры сы на 
тоқ та лайық.

жүктеу 10,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: