| 5.4. Табиғи жарықтандыруды аналитикалық түрде есептеу
Кең шекті өте қысқа уақыт аралығында табиғи жарықтандыру деңгейін
күрт өзгертуге болады. Сондықтан бөлме ішіндегі табиғи жарықтанудың басты
шамасы, табиғи жарықтану коэффициенті болып есептелінеді (ТЖК).
ТЖК ІV разрядқа жататын көру жұмыстарын (5.8) формуласымен
анықтаймыз:
Е
н
= е
н
× mC
(5.8)
мұндағы,
е
н
- ТЖК мағынасы;
m
- сәулелік саңылау бейімделуі үшін, сәулелік климат
коэффициенті 5.4 кестесі бойнша анықталады;
С- климат шуағының коэффициенті (түзу күн сәулесін есепке
алғанда) 0,65 пен 1 аралығында теңселеді.
Есептеу үшін климат шуағының коэффициентін 0,9 тең деп аламыз.
5.4 және 5.5 кестесіне сүйене отырып, ТЖК және климат шуағының
коэффициенті мынаған тең:
е
н
= 1,5 %
,
m = 0,65
.
5.4-кесте – Табиғи жарықтандыру кезіндегі жарық нормалары
Орындалатын
жұмыстың
мінездемесі
Ажырату
объектісінің
өлшемі, мм.
Көру
жұмысының
разряды
Табиғи
жарықтандыру
ТЖК,
е
н
, %
Жоғарғы
немесе
құрама
жарық
кезінде
Бүйір
жарық
кезінде
Орташа
нақтылық
0,5 тен
жоғары 1,0
дейін
ІV
4
1,5
5.5-кесте – Коэффициент мағынасы
Жарық
саңылаулары
Деңгейжиек жағы
бойынша жарық
саңылауларының
бағыты
Жарықты климат
коэффициенті
Администрациялық
аудан топтарының
ауданы
Мекемелердің
сыртқы
қабырғаларында
С
0,75
СШ, СБ
0,7
Б,Ш
0,65
Менеджерлер кабинетіне арналған нормаланған ТЖК мағынасын
есептейміз (5.9):
80
E
n
= 1,5 × 0,65 × 0,9 = 0,88%
(5.9)
Осыдан кейін офиске бағытталан ТЖК мағынасын тауып, нормалау
бойынша салыстырамыз. Кабинет өлшемдері:
5 × 3 × 3
осыған сәйкес
ұзындығы, ені, биіктігі. Терезе еденнен жоғарғы 0,8 биіктікте орналасқан.
Терезе биіктігі – 2м. (5.6) формуласын қолдану арқылы терезе ауданын
есептейміз (5.10):
𝑆
0
=
𝑆
𝑛
×𝑒
н
×𝜂
0
×𝐾
зд
×𝐾
з
100×𝜏
0
×𝑟
1
(5.10)
Осы формуладан
𝑒
н
табамыз (5.11):
𝑒
н
=
𝑆
0
×100×𝜏
0
×𝑟
1
𝑆
𝑛
×𝜂
0
×𝐾
зд
×𝐾
з
(5.11)
мұндағы,
S
n
– бөлменің ауданы;
S
n
= 5 × 3 = 15м
2
;
S
0
– бөлмедегі терезе ауданы, (терезе өлшемі
2 × 1,5
);
S
0
= 2 × 1,5 = 3м
2
;
K
з
- қор коэффициенті
= 1,2
(тұрғын-үй мекемелері мен
қоғамдық ғимараттар);
η
0
- терезенің жарықта сипаттамалары;
τ
0
– жарықты өткізудің ортақ коэффициенті.
Өткізудің ортақ коэффициентін (5.12) формуласымен анықтаймыз:
𝜏
0
= 𝜏
1
× 𝜏
2
× 𝜏
3
× 𝜏
4
(5.12)
мұндағы,
𝜏
1
-жарық өткізу материалдарының коэффициенті: стеклопакет
𝜏
1
= 0,8
;
𝜏
2
-светопроем мұқабасындағы жарық шығынын есептейтін
коэффициент: переплет
𝜏
2
= 0,6
;
𝜏
3
-тірек конструкцияларындағы жарықтың жоғалуын ескеретін
коэффициент: стеклопакет
𝜏
3
= 0,8
;
𝜏
4
-күннен қорғайтын құрылғылардың жарық шығынын
есептейтін коэффициент, реттелетін жалюздер
𝜏
4
= 1
;
Сонда:
𝜏
0
= 0,8 × 0,6 × 0,8 × 1 = 0,384
Бөлме ұзындығының тереңдікке қатынасы былай анықталады:
81
𝐿
П
В
=
5
3
= 1,67
САНПИН 2.2.2/2.4.1340-03 негізге ала отырыр, үстел биіктігі 70см тең.
Ал, терезе еден бетінен 80 см жоғары орналасқан және терезе биіктігі
2м.
Терезенің жоғарғы жағындағы жұмыс бетінің деңгейі ретінде есептеледі:
(0,8 − 0,7) + 2 = 2,1м = ℎ
1
Жұмыс бетінің терезе үстіне дейінгі деңгейі, бөлме енінің биіктікке
қатынасынан тұрады:
В
ℎ
1
=
3
2,1
= 1,43
5.6-кестесінен
𝜂
0
= 10,5
мәнін аламыз.
𝑟
1
- ТЖК-ны ұлғайтуды ескеретін коэффициент бөлменің беттерінен және
ғимаратқа іргелес жатқан қабаттан көрсетілетін жарықпен байланысты.
5.6-кесте – Бүйір жарықтандыру кезіндегі
𝜂
0
терезелердің жарықтық мәні
Ln
бөлмесінің
ұзындығы
мен оның
В
тереңдігіне
қатынасы
Бөлменің тереңдігінің В биіктігіне қатынасы шартты
қолданысқа сәйкес
ℎ
1
кезде жарық сипаттамасының мәні
1
1,5
2
3
4
5
7,5
10
4 және
одан да
көп
6,5
7
7,5
8
9
10
11
12,5
3
7,5
8
8,5
9,6
10
11
12,5
14
2
8,5
9
9,5
10,5
11,5
13
15
17
1,5
9,5
10,5
13
15
17
19
21
23
1,0
11
15
16
18
21
23
26,5
29
0,5
18
23
31
37
45
54
66
-
ρ
орт
=
Р
төб
+Р
ст
+Р
еден
3
=
50+30+10
3
= 30%
;
Демек 4.6-кестеге сүйене отырып,
𝑟
1
= 1,2
.
Енді
К
зд
(қарсы ғимараттар әсерінен терезеге түсетін көлеңкені
есептейтін коэффициент) (5.13) формуласымен табамыз:
82
𝐿
ЗД
𝐻
ЗД
=
15
5
= 3
, (5.13)
мұндағы,
𝐿
ЗД
– қарсы тұрған ғимаратқа дейінгі арақашықтық;
𝐻
ЗД
– қарсы тұрған ғимарат биіктігі.
5.7-кесте –
𝑟
1
коэффициентінің мағынасы
B/h
1
L/B
Төбе, қабырға, еденнің кескінінің
ρ
орт
өлшенген коэффициенті
0,5
0,4
0,3
Ln бөлмесінің ұзындығы мен оның В тереңдігіне қатынасы
0,5
1
2
және
одан
да
көп
0,5
1
2
және
одан
да
көп
0,5
1
2
және
одан
да
көп
1 ден
1,5 ға
дейін
0,1
1,05
1,05
1,05
1,05
1,05
1
1,05
1
1
0,5
1,4
1,3
1,2
1,2
1,15
1,1
1,2
1,1
1,1
1
2,1
1,9
1,5
1,8
1,6
1,3
1,4
1,3
1,2
5.7-кестесіне сүйене отырып,
К
ЗД
= 1,0
. Яғни, (5.13) формуласына бүкіл
мәндерін қоямыз:
е
Н
=
3 ∗ 100 ∗ 0,448 ∗ 1,2
10,5 ∗ 1,0 ∗ 1,2 ∗ 15
= 0,85%
5.8-кесте
–
К
ЗД
коэффициентінің мәндері, ғимараттарға қарсыласып
терезелердің көлеңкелігін ескерген жағдайда
Қарастырылған және қарама-қарсы ғимараттың арасындағы
қашықтықтың терезенің терезесінің үстіңгі қабатындағы
ғимаратқа қарсы ара қашықтығына қатынасы
(L
зд
/Н
зд
)
К
ЗД
0,5
1,7
1,0
1,4
1,5
1,2
2,0
1,1
3 және одан да көп
1,0
Нормаланған ТЖК
Е
Н
= 0,88%
тең, ал ТЖК нақты мәні
е
Н
= 0,85%
тең.
Нормаланған және нақты коэффициенттердің арасындағы айырмашылық
0.03% құрайды. Демек, бөлме жұмыс аймағының жарықтандыру ережелеріне
сәйкес келеді.
|
