70
деңгейдің
𝐼
эту
(индикаторлар тобы бойынша жоба сапасының кешенді индексі)
жалпы индексін пайдалана аламыз:
𝐼
эту
= ∑ 𝑏
𝑖
∙ 𝑋
𝑖
(4.14)
мұндағы,
𝑏
𝑖
i
көрсеткішінің салмақ коэффициенті;
𝑋
𝑖
бағалаудың таңдалған ауқымына сарапшы жолмен
белгіленген сапаның салыстырмалы көрсеткіші.
𝐼
эту
бағалау үшін
бес балдық рейтинг шкаласы ұсынылады. 5.11-кестеде
есептеу әдісі бойынша есептеу нәтижелерін көрсетеді.
Техникалық деңгей коэффициенті (4.15) формуласымен есептелінеді:
𝑘
т
=
𝐼
этупр
𝐼
этубаз
(4.15)
Техникалық деңгей коэффициентін есептейік:
𝑘
𝑇
=
3,9
2,6
= 1,5
4.11-кесте – Сапа көрсеткішін есептеу
Сапа бағасы
Салмақ
коэффициенті,
b
i
Бағалау,
X
i
Жоба әзірленуі
Негізгі
жоба
Пайдаланудың
қарапайымдылығы
(пайдаланушының)
0,2
4
2
Сенімділік
(деректерді қорғау)
0,2
3
3
Функционалдық
мүмкіндіктер
0,3
4
3
Уақытша үнемділік
0,2
5
2
Қызметкерлерді оқыту
уақыты
0,1
3
3
Біріктірілген сапа бағасы
3,9
2,6
Экономикалық тиімділікті есептеу үшін базада орындалатын жұмыстың
бірлігіне есептелген шығыстарды есептеп, (4.16) формуланы пайдаланып,
әзірленген опцияларды есептеп шығарамыз:
З
𝑖
= 𝐶
𝑖
+ 𝐸
𝐻
∙ З
пп𝑖
(4.16)
т
k
эту
I
71
мұндағы,
𝐶
𝑖
i
-
ші жұмыс түрінің ағымдағы операциялық шығындары,
тг.;
З
пп𝑖
жобаны іске асыруға байланысты жалпы шығындар;
𝐸
𝐻
= 0.33
экономикалық
тиімділіктің
нормативтік
коэффициенті.
Негізгі нұсқа үшін:
З
баз
= 4355905,16 + 0,33 ∙ 0 = 4355905,16 тг
Жоба үшін:
З
баз
= 1100466,84 + 0,33 ∙ 456103,85 = 1250981,11 тг
Дамыған жүйені пайдаланудың экономикалық әсері келесі формула
бойынша анықталады (4.17):
Э = (З
баз
∙ 𝑘
𝑇
− З
пр
) ∙ 𝑉
(4.17)
мұндағы,
З
баз
,
З
пр
–
ақпараттарды өңдеудің базалық және болжамды
нұсқалары арқылы орындалатын жұмыстың бірлігіне жұмсалған шығындар,
тг.;
𝑘
𝑇
операциялық және техникалық эквиваленттің
коэффициенті (формула 3);
𝑉
жобаның көмегімен жүзеге асырылатын жұмыстар саны,
табиғи бөлімдер.
Жүйені пайдаланудың экономикалық әсері:
Э = (4355905,16 ∙ 1,5 − 1250981,11) ∙ 1 = 5282876,63
Сондай-ақ
формуланы
пайдалана
отырып,
жобаны
әзірлеу
шығындарының өтелу мерзімін есептеу қажет (4.18):
Т
ок
=
З
пп
Э
(4.18)
мұндағы,
З
пп
бір жолғы жобаны әзірлеуге шығындар, тг.;
Э
жылдық тиімділігі, тг.
Өнімді дамыту шығындарын өтеу уақытын есептейміз:
Т
ок
=
456103,85
5282876,63
= 0,09 жыл = 1 ай
72
Осылайша, жобаның өтелу мерзімі шамамен 1 ай. Қысқа мерзімде жобаға
күрделі программалық жасақтама әзірленбейді. Экономикалық дамудың
тиімділігінің нақты коэффициенті ( ) (4.19):
Е
ф
=
1
Т
ок
(4.19)
Капиталдық салымдардың тиімділік коэффициентінің нормативтік мәні
Е
н
= 0,33
егер
Е
ф
> Е
н
,
онда күрделі салымдардың тиімділігі туралы
қорытынды жасалады. Дамудың нақты тиімділігін есептейміз( ):
Е
ф
=
1
0,09
= 11,11
Өйткені,
Е
ф
= 11,11 > Е
н
өндірілген өнімді әзірлеу және енгізу тиімді,
яғни, осы жүйені пайдалану нәтижесі жобалау мен пайдаланудың барлық
шығындарын төлейді. 4.12-кестеде жобаны әзірлеу мен іске асыру үшін
экономикалық негіздемені қорытады.
4.12-кесте – Іс-шараның қысқаша мазмұны
Көрсеткіштері
Мәні
Жобаны дамыту шығыны, тг.
456103,85
Ортақ эксплуатациялық шығын, тг.
1100466,84
Экономикалық әсері, тг.
6272876,63
Экономикалық тиімділік коэффициенті
11,11
Өтемділік мерзімі, ай
2
ф
E
ф
E
73
5 Өміртіршілік қауіпсіздігі
5.1 Өндірістік ғимараттағы еңбек шартын талдау
Бұл дипломдық жобада 3D MAX программасын қолданамыз.
Мақсаты: Жұмыс бөлмесiндегi еңбек жағдайын талдау. Жұмысты
орындау барысында адамға әсерін тигізетін қолайсыз факторларды
сипаттау.Осы факторларды негізге ала отырып бөлменiң параметрлерi
бойынша техникалық жабдықтауды есептеу. Егер жұмыс бөлмесi еңбектi
қорғау ұйымына сәйкес келмесе, онда ұтымды шешiмдi ұсыну қажет.
Оператордың жұмыс бөлмесінде үстелдермен эргономиялық креслолардан
басқа,салқындатқыш,екі
принтер, бес
компьютер
және
тестілеуші
компьютерлер орнатылған. Бөлiмде 5 адам жұмыс iстейдi. Программалаушы
оператор өз жұмыс орынындағы программа және жеке компьютердiң
қолданушысы ретінде мынандай зиянды факторларға душар болады:
қолайсыз микроклиматтық шарттар, ауаның температурасымен, ауа
ағындарынымен, оның құрамы және қысымымен, салыстырмалы ылғалдықпен,
қозғалыс жылдамдығымен анықталады;
жұмыс орынының нашар жарықтандырылуы, жарық берушi
құралдардың теріс орналасуы және дұрыс пайдаланбауы салдарынан.
Жұмыс аймағындағы ұтымды микроклиматтық шарттардың жасалуы, ол
салқындатқыштарды пайдалану болып табылады. Жұмыс бөлмесінде
пайдаланылған құрал-жабдықтардың сипаттамасы:
Бес дербес компьютер :
–
NB X541UA, Core i7-7500U-2.7/1TB/4GB/DVD-RW/15.6" FHD/Win10;
–
Benq 19" T902HD TFT 5ms - қоректену: айнымалы кернеу 220-250В,
жиiлiк50 Гц, қуат400 Вт;
–
40А номиналды тоғы бар Hager фирмаласының қорғаныш ажыратудың
құрылымы.
Принтер:
–
HP LaserJet CP1515n Жарықберушi жабдық;
–
люминесценттiк шамдары бар 3 шырақ;
–
айнымалы кернеуі 220-250В, жиiлiгі 50Гц, шырақ қуаты2 х28В.
Жабдық аз шулайды,бірақ осы бөлмеде шудың көзi компьютердiң
желдеткiшi және принтер болып табылады.
Сонымен қатар
Midea фирмасының қабырға салқындатқышы, келесi
мiнездемелермен орнатылған:
–
салқындау режимі - 3400 Вт;
–
жылу беру режимі - 3700 Вт;
–
шу деңгейi 40Дб;
–
ауқымдылығы34
м
2
бөлмеге дейiн есептелiнген;
–
кернеуі 220-240В.
