| 4.3. Экономикалық тиімділік индикаторын есептеу
Ақпараттық технологияларды енгізу жабдықты сатып алуға және
жобаларды дамытуға, дайындық жұмыстары мен қызметкерлерді оқытуға
күрделі салымдармен байланысты.
Ақпараттық технологияларды енгізу жабдықты сатып алуға және
жобаларды дамытуға, дайындық жұмыстары мен қызметкерлерді оқытуға
күрделі салымдармен байланысты.
Есептелген және нақты тиімділік
арасындағы айырмашылық. Бірінші (есептелген) ақпараттық жұмыстарды
автоматтандырудың жобалық кезеңінде, яғни техно-жұмыс жобасын әзірлеуге,
екіншісі (нақты), техно-жұмыс жобасын іске асыру нәтижелері бойынша
анықталады.
Экономикалық тиімділіктің жалпы критерийі өмір сүру және
материалдық-еңбек ең төменгі шығындар болып табылады. Сонымен қатар,
басқарушылық жұмыстың көп бөліктері автоматтандырылған, техникалық және
программалық қамтамасыз етуді пайдалану неғұрлым тиімді екендігі
анықталды. Есептеу және ұйымдастыру техникасын енгізудің экономикалық
әсері тікелей және жанама бөлінген.
Программалық қамтамасыз етудің тікелей экономикалық тиімділігі кезінде
материалдық және еңбек ресурстарының экономикасы және басқарушылық
персонал санының азаюы, жалақы қоры, жоспарлау және бухгалтерлік және
аналитикалық жұмыстардың нақты түрлерін автоматтандыру есебінен негізгі және
қосалқы материалдарды тұтыну нәтижесінде алынған ақшалар түсініледі.
Бірінші кезеңде программалық өнімді енгізу жоспарлау және
бухгалтерлік қызметтердегі қызметкерлер санының азаюына әкелмейді. Бұл
жағдайда кәсіпорынның экономикалық қызметінің түпкілікті нәтижелерінде
көрінетін жанама тиімділігін ескеру қажетЖергілікті критерийлер: есептерді
жасау мерзімдерін қысқарту, жоспарлау мен есепке алу мен талдаудың
сапасын арттыру, жұмыс процесін қысқарту, мәдениет пен өнімділікті
арттыру және т.б. болуы мүмкін. Негізгі көрсеткіш - тікелей экономикалық
тиімділік сияқты өмір сүру мен материалдық-еңбек ресурстарын үнемдеуге
әкелетін басқару сапасын жақсарту. Қарастырылған экономикалық
тиімділіктің екі түрі өзара байланысты.
Экономикалық тиімділік еңбек және шығын көрсеткіштерінің көмегімен
айқындалады. Есептеулерде бастысы - негізгі және есептік кезеңдердің
деректерін салыстыру әдісі. Анықтамалық кезеңде жекелеген жұмыстарды
автоматтандыруға аударғанда, программалық өнімді енгізуге дейін (қолмен
өңдеумен) ақпараттарды өңдеу шығындары, сондай-ақ экономикалық
операцияларды автоматтандырудың қолданыстағы жүйесін жетілдіру кезінде
автоматтандырудың қол жеткізілген деңгейінде ақпаратты өңдеу құны
қарастырылған.
Автоматтандырылған жүйені құру кезінде экономикалық тиімділікті
бағалау күрделі салымдардың салыстырмалы экономикалық тиімділігінің
көрсеткіштерін есептеуге негізделген.
69
Жүйенің операциялық-техникалық деңгейін (ЭТУ) жалпылама сипаттау
үшін біз шешілетін техникалық мәселе үшін «техникалық шешімдердің
маңыздылығы» (ZTR) қосу-мультипликативтік индикаторын пайдаланамыз,
(4.12) формула бойынша есептелетін жалпы формаларда:
ЗТР = 𝑘
а
∙ 𝑘
п
∙ 𝑘
𝑐
+ 𝑘
м
∙ 𝑘
𝑜
∙ 𝑘
ш
,
(4.12)
мұндағы,
𝑘
а
актулдылық коэффициенті;
𝑘
п
ірі ғылыми-техникалық прогресс программаларына
сәйкестік коэффициенті;
𝑘
𝑐
күрделілік коэффициенті;
𝑘
м
пайдалану коэффициенті;
𝑘
𝑜
пайдалану көлемінің коэффициенті;
𝑘
ш
қорғаныш шаралары бойынша жабу ені коэффициенті.
4.10-кестеде коэффициенттерді есептеу қарастырылған.
4.10-кесте – ЭТУ коэффициенттерінің анықтамасы
Коэффициенттері Базалық нұсқа
Әзірленген нұсқа
1
1,2
1
1
1
3
1
1
1
2
1
1
ЗТР
2
5,6
Осылайша, осы кестеден көріп отырғандай, жобаның негізгі нұсқасынан
гөрі техникалық және техникалық деңгейі жоғары.
(4.13) формулаға сәйкес операциялық және техникалық деңгей
коэффициентін есептейміз:
𝑘
эту
=
ЗТР
пр
ЗТР
баз
(4.13)
мұндағы,
ЗТР
пр
және
ЗТР
баз
жобаның техникалық шешімі және
тиісінше негізгі нұсқасы.
𝑘
эту
=
5,6
2
= 2,8
𝑘
эту
> 1
,
сондықтан жобаның дамуы техникалық тұрғыдан негізделген.
Сонымен қатар, автоматтандырудың негізділігіне сенімді болу үшін сіз
төмендегі (4.14) формула бойынша есептелген операциялық және техникалық
а
Достарыңызбен бөлісу: | 
