1 Жаза тайынду институтының қалыптасуы мен дамуының тарихи кезеңдері

Ұлттық, нәсілдік және діни өшпенділік немесе араздық себебі

жүктеу 1,61 Mb.

Pdf просмотр

бет	39/82
Дата	26.03.2022
өлшемі	1,61 Mb.
	#37927

1 ... 35 36 37 38 39 40 41 42 ... 82

Binazarov KR Kilmistik atkaru ОҚУЛЫҚ

Ұлттық,  нәсілдік  және  діни  өшпенділік  немесе  араздық  себебі
бойынша  басқа  адамдардың  заңды  іс
-
әрекеті  үшін  кектенушіліктен,
сондай
-
ақ басқа қылмыстық құқық бұзушылықты

жасыру немесе оны
жасауды оңайлату мақсатында қылмыстық құқық бұзушылық

жасау

Қазақстан  Республикасының  Конституциясы  азаматтарға  нәсілдік және
ұлттық  ерекшеліктеріне  қарамастан  құқықтар  мен  бостандықтар  теңдігіне
кепілдік береді, мұндай негіздерде азаматтарды кез келген қудалауға тыйым
салады.

Кепілдіктердің  бірі  қылмыстық  заң  болып  табылады.  Бұл  ретте
Қылмыстық кодексте жеке қылмыстық құқық бұзушылық құрамы бар (14
5-
б.).  Ауырлататын  мән
-
жай  ретінде  ұлттық,  нәсілдік  және  діни  өшпенділік
немесе  араздық  себебі  бойынша  қылмыстық  құқық  бұзушылық

жасау
көзделген.  Мысалға,  басқа  ұлттың,  нәсілдің  өкілдеріне  қатысты  бұзақылық
жасау,  қорлау  және  жала  жабу  және  т.б.  Аталған  және  басқа  қылмыстық
құқық  бұзушылықтарды

ұлттық,  нәсілдік,  діни  өшпенділік  немесе  араздық
негізінде жасау ауырлататын мән
-
жай ретінде қарастырылады.

Ауырлататын  мән
-
жай  ретінде  басқа  адамдардың  кез  келген  заңды  іс
-
әрекеті  үшін  кектенушіліктен  қылмыстық  құқық  бұзушылықтар

жасау  да
танылады.

Басқа  қылмыстық  құқық  бұзушылықты

жасыру  немесе  оны  жасауды
оңайлату  мақсатында  қылмыстық  құқық  бұзушылықты

жасау  жағдайы
адамның  аса  қауіптілігі,  қаскүнемдігінен  хабар  береді.  Өйткені,  мұндай  іс
-
әрекеттер,  бір  жағынан  жасалған  қылмыстық  құқық  бұзушылықты

ашуды,

қылмыскерді  табуды  қиындатады,  екінші  жағынан  қылмыстық  құқық
бұзушылықты

жасауды оңайлатады.

Басқа  адамдардың  заңды  іс
-
әрекеті  үшін  кектенушіліктен  қылмыстық
құқық  бұзушылық

жасау  деп,  ең  алдымен  азаматтың  өзінің  қоғамдық
парызын  орындауын  ұғыну  керек.  Оған  Қазақстан  Республикасы  Жоғарғы
Сотының 23.12.1994 ж. Пленумы азаматтардың өмірі мен денсаулығына қол
сұғушылық  үшін  жауаптылықты  реттейтін  заңдылықтарды  соттардың
қолдануы  бойынша  кез  келген  адамның  қызметтік  міндеттері  шеңберіне
кіретін  іс
-
әрекетін  қызметтік  борышты  орындауға,  ал  кез  келген  азаматтың
қоғамның немесе жекелеген адамдардың мүддесін қорғай отырып, кез келген
іс
-
әрекетті  жүзеге  асыруын  (құқық  бұзушылықтың  алдын  алу,  үкімет
органдарына  жасалынған  немесе  дайындалып  жатқан  қылмыстық  құқық
бұзушылықтар

жөнінде  хабарлау,  т.б.)  қоғамдық  борышты  орындауға
жатқызады.

Аталған  мән
-
жайды  сот  тек  өзінің  борышын  орындаушы  адамға  ғана
емес,  сондай
-
ақ  оның  жақындарына  қатысты  жасалған  қылмыстық  құқық
бұзушылық

үшін  айыпкерге  жаза  тағайындаған  жағдайда  да  ауырлататын
мән
-
жай деп тануға міндетті. Басқа қылмыстық құқық бұзушылықты жасыру
үшін қылмыстық құқық бұзушылықты

жасау айыпкердің бұрын жасаған іс
-
әрекетін де, сонымен қатар болашақта жасалмақшы басқа іс
-
әрекеттерін жабу
мақсатын ұстанатындығымен сипатталады.

Басқа  қылмыстық  құқық  бұзушылықты

жасауды  оңайлату  мақсатында
қылмыстық  құқық  бұзушылықты

жасау  айыпкердің  қылмыстық  ой
-
жоспарының  орындалуы  үшін  қолайлы  жағдай  жасауға  ұмтылысымен
ерекшеленеді.

70
Адам  аталған  қылмыстық  құқық  бұзушылықты

жасау  кезінде  тікелей
ниетпен және ҚР Қылмыстық кодексінің
54-6. 1-6. «6»
тармағында белгіленген
мақсатпен  және  себеппен  іс
-
қимыл  жасаған  жағдайда  қарастырылған  мән
-
жайлар ғана жауаптылықты ауырлататын мән
-
жай ретінде танылуы мүмкін.

жүктеу 1,61 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 35 36 37 38 39 40 41 42 ... 82