БҮлдірШіН ЖастаҒЫ БалалардЫҢ ФИЗИкалЫқ ЖәНе ПсИХИкалЫқ-әлеуметтік дамуЫ

•  киімдегі, терідегі, анальды және генитальды органдардағы шауһат іздері; 

•  жыныстық жолмен берілетін аурулар; 

•  жүктілік; 

•  зәр шығару жолдарының қайталама немесе созылмалы инфекциялары; 

•  салмақтың күрт өзгеріу (жоғалту немесе қосу); 

•  қынаптан қан кету; психосоматикалық бұзылыстар. 

Баланың мұқтаждықтарын елемеу 

– ата-аналардың немесе оларды ауыстыратын 

адамдардың тарапынан балаға қарапайым қамқорлықтың болмауы, соның салдарынан баланың 

эмоционалдық жай-күйі бұзылып, оның денсаулығына немесе дамуына қауіп төнеді. Баланың 

мұқтаждықтары мен мүдделеріне қатысты күмәндануға болатын белгілер: 

•  шаршаңқылық, түрі ұйқылы-ояу, қабағының ісіңкі болуы; 

•  санитарлық-гигиеналық тұрғыдан қараусыздық, биттеп кету; 

•  үзбей жеткілікті тамақтанған жағдайда да салмақтың азаюының өсе түсуі (мысалы, аурухана

-

да немесе сәбилер үйінде болған кезде); 

•  баланың жағдайы жақсарған және оған қамқорлық жасаған кезде жоғалып кететін тілдік және 

моторлық тежелу; 

•  айқын білінетін жергөктік бөртпе және денеден су кету;

•  баяу жүретін созылмалы инфекциялық аурулармен байланысты жиі аурушаңдық; 

•  қауырт және жедел көмек бөлімдеріне үзбей жату;

•  кездейсоқ жарақат алудан немесе уланудан қайталап зақым алу. 

Балаға қаталдық көрсетеді деп күмәндануға мүмкіндік беретін ата-аналар мен қорғаншылардың 

мінез-құлқының ерекшеліктері: 

•  баланың жарақат алу себептерін түсіндірудегі қарама-қайшылықтар, шатасулар және болған 

оқиғаны анықтай түсуге құлықсыздық; медициналық көмекке кеш жүгіну немесе көмек сұрау 

бастамасы басқа адамның тарапынан болуы; 

•  жарақат үшін баланың өзін кінәлау; 

•  ата-аналардың  келтірілген  зақымның  ауырлығына  барабар  жауап  қайтармауы,  оны  асыра 

көрсетуге немесе азайтып көрсетуге тырысуы;

•  баланың тағдырына алаңдамау; 

•  баламен қарым-қатынас жасаған кезде мейірім мен эмоционалдық қолдаудың болмауы; 

•  балалық шағында өздерін қалай жазалағаны туралы әңгімелер; 

•  мінез-құлықтағы  психикалық  бұзылыстар  немесе  мінезде  патологиялық  белгілердің 

байқалуы (агрессивтілік, қозу, ауытқушылық және т.б.);