Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі бекіткен

ПДТ балалардың зейін ерекшеліктері

жүктеу 1,6 Mb.

Pdf просмотр

бет	139/188
Дата	05.01.2022
өлшемі	1,6 Mb.
	#36556
түрі	Оқулық

1 ... 135 136 137 138 139 140 141 142 ... 188

tebenova-arnaiy-psih

10.2.  ПДТ балалардың зейін ерекшеліктері

ПДТ  балалардың  зейін  қабілетін  зерттеу  саласында,  Л.  И.
Переслени,  З. Тржесоглава,  В.  А.  Пермякова,  С. А.  Домишкевич
сияқты  ғалымдар  айналысып,  «зейіннің  келесі  ерекшеліктерін
ашып кӛрсетті:
1. Зейіннің тҧрақсыздығы (толқымалылығы), баланың жҧмыс
нәтижесін  тӛмендетеді.  Бала  5-15  минуттан  артық,  нәтижелі
жҧмыс  істей  алмайды.  3-7  минут  дем  алып,  келесі  тапсырманы
орындауға  «кҥш  жинайды»,  осы  уақытта  оның  зейіні,  мҥлдем
басқа  нәрсеге    ауысып  кетеді.  «Демалыс»  минуттарында,  ол
орындап  отырған  ісінен  мҥлдем  алыстап,  бӛгде  заттармен
айналысып  кетеді.  Аздаған  демалыстан  кейін,  бала  қайтадан
нәтижелі жҧмысқа кірісе алады.
2.  Зейін  шоғырлануыың  тӛмендеуі,  баланың  объектіге
назарын  толық  аудара  алмауынан  кӛрінеді.  Жҧмыс  нәтижесі
тӛмендейді, қарқыны бәсеңдейді. Бҧл әсіресе, соматогендік және
церебральды-органикалық ПДТ тҥрлерінде кездеседі.
3.  Зейін  кӛлемінің  аздығы,  баланың  ақпаратты  тҧтас
қабылдай  алмауымен  тҥсіндіріледі.  Сондықтан,  ойындағы,
оқудағы,  тҧрмыстағы  мәселелерді,  тҧтас  және  тиімді  шешуде
қиналады.
4.  Ал,  зейін  таралуының  тӛмендігі,  бір  уақытта  бірнеше
тапсырманы  орындай  алмауынан  байқалады.  Әсіресе,  егер  ол
әрекеттер, саналы бақылауды қажет ететін болса.
5.  Жоғары  алаңдаушылық,  қобалжу,  кӛңілдің  жиі  бӛлінуі
ПДТ  балаларға  тән  белгі.  Сыртқы  ортадағы  әсерлер  (шу,
біреулердің дауысы), бҧл балалардың ӛнімді жҧмыс істеуіне бӛгет

200
жасайды.
Олар
кез
келген
дыбыстық,
кӛріністік
тітіркендіргіштерге сезімтал, жҧмыстарында кӛп қателер жіберіп,
абыржи бастайды.
6.
З.Тржесоглава
зейін
тапшылығынан,
баланың
салғырттығы,  тапсырмалар  мен  нҧсқауларды  есте  сақтай
алмайтындығы  туралы  айтады.  Баланың  қате  жіберуі,  кӛп
жағдайда  материалды  меңгермегеннен  емес,  мҧқиятсыздықтан
болады»
1
.

Қазіргі кезде, балалардың зейіндерінің бҧзылуы, аса жоғары
қимыл–қозғалыс
және
сӛйлеу
белсенділігімен
асқынған
жағдайлар  кӛп  кездеседі,  осыған  қатысты
«гипербелсенділікпен
асқынған  зейін  тапшылығы  синдромы»
  деген  термин  пайда
болды.  Бҧл  синдромды  туғызушы  факторлар,  ең  алдымен,
биологиялық  сипатта,  яғни  мінез-қҧлық  пен  тәртіпке,  ӛзін-ӛзі
бақылауға  жауап  беретін,  мидың  маңдай  бӛліктерінің    нашар
дамуы.  Әрине,  басқа  факторлардың  ықпалы  жоқ  емес,  айталық,
генетикалық  фактор.  Мҧндай  балалардың  ата-аналары,  бала
кездерінде осындай мазасыз, зейінсіз болған.
Жоғарыда саналы ҧғынылған зейін ерекшеліктеріне қарамай,
кейде  ПДТ  балаларда,  ӛзіндік жеке  кӛрсеткіштер байқалады.  Бір
балада  зейіннің  аса  қуатты  кезі  мен  жоғары  жҧмыс  ӛнімділігі,
тапсырма  орындаудың  басында  байқалса,  енді  бір  балада
зейіннің жақсы шоғырлануы, тапсырманың ортасына қарай пайда
болады,  ал  ҥшінші  бір  балалардың  зейіндері,  сабақтың  соңында
шоғырланып,  олардың  белсенділігі  арта  бастайды.  Кейбір
балаларда, зейін ҥнемі толқымалы кҥйде болады.

жүктеу 1,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 135 136 137 138 139 140 141 142 ... 188