«Мейіргер ісінің негіздері»

 

Жедел медициналық көмек және мейіргер ісі кафедрасы 

044-57/16 (     ) 

55 беттің  96 беті

 

Әдістемелік өңдеу 

 

7 стандарт. Ғылыми зерттеулер: мейіркеш өз практикасында ғылыми жетістіктерді 

қолданып отырады. 

8 стандарт.Қорларды қолдану: мейіркеш пациентке көиек көрсету жоспарында көмектің 

құнын және тиімділігін, қауіпсіздік факторларына көңіл аударып отырады. 

Медбикелік үрдіс. 

Медбикелік процесс түсініктемесі 50-жылдар ортасында АҚШ-та кең таралды. Америка 

және Европа қазір заман медбикелік ісі моделінің ең негізгі түсініктерінің бірі – 

медбикелік процесс. 

Медбикелік процесс – бұл медбике практикасында қолданылатын ілімге қаратылған әдіс 

болып, денсаулықты сақтау практикасында  медбике орнының жаңа түсінігін береді, және 

одан тек қана техникалық жағынан жақсы дайындықты қана емес сонымен қатар науқас 

күтіміне өнерпаздықпен жандасу науқасқа жеке бір адам есебінде қарым-қатынаста 

болуды талап етеді. 

Медбикелік процесс: Біріншіден, науқастың күтіміге болған мұқтаждықтарын, екіншіден, 

ол науқастың негізгі мәселелері және оның нәтижелері, үшіншіден, науқастың 

мәселелерін толықтыруға қаратылған күтім жоспарын анықтайды. Төртіншіден 

медбикелік ісінің жетістіктерін кәсіби нәтижелерін анықтайды. Ең бастысы, медбикелік 

процесс көмек көрсетудің сапасын бақылауға кепілдік береді. 

  Медбикелік процесстің жақсы жақтары: 

—Медбике күтіміне тізімді және жеке қарау науқаспен оның отбасының күтімін 

жоспарлау және қамтамасыз етуде актив қатысуды талап етеді  

—Науқастың басты мәселелерімен, мұқтаждықтарын қамтамасыз етуде бағытталған 

уақыт және заттардан кеңінен қолданылады. 

—Медбикенің көмегімен білімі сапасына кепілдік береді. 

—Медбикенің медициналық қызметке қаратылған білімі жауапкершілігі мен сенімділік 

дәрежесі анықталады. 

—Медициналық қызмет көрсетудің қауіпсізлігін қамтамасыз етуді. 

Америкалық психофизиолог А. Маслоу 14 негізгі қажеттілікті бөлді: 

Тыныс алу  

1.Тамақ жеу  

2.Су  ішу  

3.Бөлу 

4.Ұйықтау, демалу   

5.Таза болып жүру  

6.Киіну, шешіну  

7.Қалыпты температураны сақтау  

8.Дені сау болу  

9.Қауіптен сақтану  

10.Қозғалыс  

11.Қарым қатынас  

12.Табысқа жету  

13.Жұмыс істеу, оқу, ойнау 

Медбикелік процесстің кезеңдері: 

Науқасты тексеру, жағдайына баға беру медбикенің көмек жоспарын түзу, жоспарды іс-

жүзіне асыру, және өзгерістерді енгізіп нәтижелерді бағалау. 

Тексеру мақсаты- науқастың көмек сұрап келген кездегі денсаулығы турасында, бір-

бірімен байланыстыра отырып ақпарат жинау. 

Тексеру субьектив және обьектив болады.  

 

Жедел медициналық көмек және мейіргер ісі кафедрасы 

044-57/16 (     ) 

56 беттің  96 беті

 

Әдістемелік өңдеу 

 

Ақпарат беруші науқастың өзі болып, ол өзінің денсаулығы турасында айтуы – субьектив 

ақпарат. Ақпарат берушілер – науқастың отбасы, жұмысы жағынан, достары,кейдесоқ 

жолаушы болуы мүмкін. Олар, егерде науқас жас бала есі ауысқан немесе есінен таңған 

жағдайда болса ақпарат береді. Обьективті ақпаратқа медбике жүргізген тексеру 

нәтижелері кіреді: (социальді  жағдайы,    науқас жасайтын жеке жұмыс істейтін ортадағы 

өзара қарым-қатынастары), мәдени жағдайы (дінді), рухани жағдайы (мінезі, жеке өзіне 

ғана баға беру), физикалық тексеру нәтижелерін анықтау болып табылады. Ақпарат жинау 

кезінде медбике науқаспен «емдеу» қарым-қатынастарын орнатады: 

—науқас және оның туыстары емдеу мекемелерінен нені күтетіндігін анықтайды. 

—Науқасты емдеу кезеңдерімен таныстыру: 

—Науқасты өз жағдайына дұрыс баға беруге үйрету: 

—Қосымша зерттеуді талап ететін ақпаратты жинайды(жұқпалы аурумен түрлі 

аурулармен ауруы, операциялар) 

—«науқас-отбасы», науқас және отбасының ауруға қарым-қатынасын анықтайды. 

Медбикелік процесстің I-кезеңі нәтижесі бұл медбикенің науқас турасында жинаған 

ақпаратын оның ауру тарихына  жазылуы. Медбикелік ауру тарихы юридик  баяндама, 

яғни медбикенің тәуелсіз кәсіби құжаты. Медбикелік ауру тарихының мақсаты 

медбикенің іс-әрекетін бақылау, дәрігер бұйрығын және өзі түзген күтім жоспарын іске 

асыру, медбикелік ісі сапасын және медбикелік тәжірибесін талдау. 

Медбике тексеру нәтижелерін талдау бастағанда медбикелік процесстің II-ші кезеңі, 

науқас мәселелерін анықтап, медбикелік диагнозды қоюға өтеді. 

Бұл кезеңнің мақсаты біріншіден, науқас организмінің, пайда болған мәселелерге жауап 

реакциясын анықтау болып табылады. 

Екіншіден, осы мәселелердің келіп шығуына себепші болған факторларды анықтау керек . 

Үшіншіден, науқастың осы мәселелерін алдын алу немесе шешуге мүмкін болған күшті 

жақтарын анықтау. Науқастың денсаулығымен  байланысты болған мәселелер бірнешеу 

болуы мүмкін және медбике олардың арасынан ең негізгісін анықтауы қажет. Қажеттілігі 

бойынша мәселелер біріншілік, аралық  және екіншілік болуы мүмкін. Емделмесе, ауыр 

асқынуларды келтіріп шығаратын мәселелер біріншілік, аралық мәселелер науқастың 

өміріне қауіп төндірмейтін қажеттілік. Екіншілік болса, науқастың ауруына ешқандай 

қатынасы жоқ мәселер. Екінші кезеңнің міндеті медбикелік диагнозды қою болып 

табылады. 

Медбике тексеру, диагноз қою және науқастың біріншілік мәселелерін анықтаған соң, 

күту мақсады, күзетілген нәтижелер мен оның мезгілін белгілеп, медбикелік процесстің 

III-ші кезеңіне, медбикелік көмекті жоспарлауға өтеді.  

Күтім жоспары медбикелік ісін жүзеге асырады, оның іс –шараларын және басқа 

мамандармен байланыстырады. Күтімнің жазба жоспары жетілдірілмеген күтім қауіпін 

азайтады. Бұл медбикелік көмегінің сапасын анықтайтын юридик құжат болып, медбике 

күтімін қамтамасыз етуге қажетті материалдар мен жабдықтар үшін жұмсалған 

шығындарды анықтайтын құжат болып саналады. Жоспарланған күтім науқас пен оның 

отбасы қатысуының қажеттілігін есте сақтай отырып және одан күтілетін нәтижелер. 

Күтім төмендегі талаптарға жауап беруі керек: мақсатқа және міндеттерге жете алатын, 

әрбір міндетті атқару үшін оның жоспар белгіленуі керек. Мақсатты анықтау, оларды 

амалға асыруда науқас,оның отбасы мүшелері және басқа мамандар қатысады. Әрбір 

мақсат және күтілетін  нәтижені бағалау үшін уақыт бөлінеді. Мақсадтар қысқа және ұзақ 

мерзімді болуы мүмкін. Қысқа мерзімді мақсадттар  бұл қысқа уақыт ішінде, 1-2 аптада 

амалға асырылады. Ол аурудың жедел кезеңінде анықталады және жедел медбикелік 

күтімі жоспарға мұқтаж болады. Ұзақ мерзімді мақсаттар екі аптадан көп уақыт ішінде 

 

Жедел медициналық көмек және мейіргер ісі кафедрасы 

044-57/16 (     ) 

57 беттің  96 беті

 

Әдістемелік өңдеу 

 

амалға асырылады. Ол аурудың қайталануын, асқынулардың алдын алуды, денсаулықты 

тіркеу және социальді үйренуге қаратылған болады. Бұл мақсадттарды амалға асыру 

көбіне науқастың ауруханадан шығу уақытына тура келеді.  

Мақсаттарды анықтау және амалға асыруда әрекет, уақыт және жағдайын есепке алу 

мүмкін. 

Медбике күтім мақсаты және міндеттерін анықтаған соң, науқас күтімі бойынша жазбаша 

нұсқау түзеді. Науқастың күтім жоспары медбике амалға асыратын міндеттерін өз ішіне 

алып, ауру тарихына жазылады. 

Медбикелік процессіне қорытынды жасап медбике төмендегі сұрақтарға жауап береді: 

― күтудің мақсаты неде? 

― мен күтетін науқас науқас санасында кім? 

Науқастың айналасындағылар, олардың науқасқа қатнасы, жәрдем беру шаралары, 

медицинаға, науқасқа, емдеу мекемелеріне қатынасы қандай? 

― мақсат және міндеттерді амалға асырудағы әдістер қандай? 

Медбике жоспар түзген соң ,оны амалға асыруға кіріседі. Бұл медбикелік процесстің 

төртінші кезеңі- медбикенің іс- әрекеттерінің жоспарын амалға асыру болып табылады. 

Оның мақсаты, науқасты күту, қадағалау үйрету, кеңес беру. 

Медбикелік диагноз 

-Бұл  медбикенің қатысуын талап ететін, медбикенің  қорытынды тексеруінен кейінгі 

науқастың жағдайы. 

Медбике жұмысының жоспары 

Науқастың мәселелері Қадағалау  Күтім  Туысқандары мен бірге жұмысы нәтижені 

бағалау  

Негізгі  

 

 

 

 

Қосалқы  

 

 

 

 

Потенциальді  

 

 

 

Приоритетті   

 

 

 

Мақсаттары   Қысқа мерзімді 

Ұзақ мерзімді  

 

 

Қойылған мақсатты атқару 

Тәуелсіз медбикенің іс - әрекеті дәрігерді немесе басқада мамандардың талабынсыз, өзінің 

пікіріне орай іске асырылады.   Мысалы: науқас өз-өзіне қызмет істеуге үйрету, оның 

денсаулығы бойынша, кеңестер беру, тб. Тәуелсіз медбикенің іс-әрекеті дәрігердің жазба 

бұйрығы және оның бақылауы бойынша жүзеге асырылады. Бұл жерде медбике атқарушы 

ролінде болып, атқаратын жұмысы бойынша жауапкер болып саналады. Мәселен: 

науқасты диагноз, зерттеуге дайындау, инъекция жасау т.б.  Қазіргі заман талаптарына 

сәйкес медбике дәрігердің  бұйрықтарын  ғана  орындамастан, яғни   медициналық 

көмекті науқасқа процедураның қажет, қажет еместігі, дәрінің мөлшері дұрыс 

белгіленгені осы процедураға кері көрсетілімдер бар-жоқтығын  анықтай алу керек. 

Керекті процедураны дұрыс немесе дұрыс жасамаған медбике осы процедураны 

белгілеген мен жауапкер болып саналады.Өзара байланыста болған  іс-әрекет медбикенің 

дәрігер және басқада мамандар (физиотерапевт, ЛФК медбикесі) мен бірге істеген 

жұмысын білдіреді. Медбике бірнеше әдістерді: күнделікті өмірлік мұқтаждықтармен 

байланысты көмек, терапиялық және хирургиялық мақсадтарға жету, күтуді қолдану 

бойынша белгіленген жоспарды амалға асыру.Науқастың көмекке болған мұқтаждығын 

уақытша, әрдайым  және реаблитационды тіркеу болуы мүмкін. Уақытша күту қысқа 

уақытқа белгіленеді. Өз-өзіне қызмет ете алмайтын науқасқа жәрдем әрдайым болады, 

мысалы: қол немесе аяқ,  омыртқаның жарақаттануы т.б. Тіктелетін көмек ұзақ мерзімді 

процесс болып, оған мысал: демалу гимнастикасы,ЛФК мысал болады. Науқастың күтімі 

 

Жедел медициналық көмек және мейіргер ісі кафедрасы 

044-57/16 (     ) 

58 беттің  96 беті

 

Әдістемелік өңдеу 

 

бойынша жүргізілген іс-шараларды амалға асыру әдістері арасында медбикенің науқасқа 

берген кеңесі үлкен орын алады. Кеңес-интеллектуалды, рухани көмек. 

Медбикенік процесстің 4-ші кезеңі 2 стратегиялық жолмен жүзеге асырылады. 

― науқастың күтімін бақылауын оның ауру тарихына белгілеуі 

― науқасқа медбике диагнозды қойған соң,  медбикелік күту жоспарын түзу, ондағы 

өзгерген жағдайларды  күтіп, бақылау және ауру тарихына тіркеу. Бұл кезеңде науқастағы 

өзгерістерді қадағалап, жоспарға өзгеріс енгізеді. Процесстің соңғы кезеңі – медбикелік 

процесстің жетістіктерін бағалау оның мақсаты медбике күтіміне науқастағы өзгерістерді 

, көрсетілген жәрдем саласы, алынған нәтижелерді бағалау және қорытындылау. Күтудің 

сапасы мен жетістіктерін бағалау үлкен медбикенің жағынан жүзеге асырылады, 

медбикенің өзі жағынан болса әрбір кезеңнің басы және соңы өзін - өзі бақылау сапасында 

жүргізіледі. Бұл кезеңде науқастың медбике жүргізген іс-шаралар турасындағы пікірі 

үлкен маңызға ие. Барлық медбикелік процессті бағалау науқас ауруханадан емделіп 

шыққанда, басқа емдеу мекемесіне жіберілгенде, жүргізіледі. Қажет болғанда медбике іс-

әрекетінің жоспары қайта көрілуі, тоқтатылуы, немесе өзгерістер енгізіледі. Мақсатқа 

жетпесе, бағалау оларға жетісуге кедергі жасайтын жағдайларды анықтауға көмектеседі. 

Егер медбикелік процесс нәтижесі жақсы болмаса, қателікті табу және медбикенің араласу 

жоспарын өзгерту үшін ол қайта бастау керек. Сонымен, медбикенің нәтижелеріне баға 

беру және оның кәсіби практикасындағы күшті, жақтарын анықтауға көмектеседі. 

жүктеу 0,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: