C. М. Бахишева Педагогикалық жобалау: теориясы мен технологиясы ОҚулық

 
218 
 
Модельдеудің 
екі 
түрлі 
типі 
бар–
ғылыми 
модельдеу
  және 
кӛркем  модельдеу
,  олар  танымның  соған 
сәйкес  екі  түрі–ғылыми  таным  және  кӛркемдік  таным 
сипаттарын береді. 
 
Ғылыми  таным,
  кеңірек  қолданылып  жүрген 
таңбалық–белгілік  түрде  белгіленетін  құбылыстар  мен 
қарым–қатынастар.  Мысалы:  графиктер,  формалар  т.б 
белгілерде  берілген  құбылыстың  мәні,  пәндік  ерекшелігі 
беріледі.  Оқушы  мәтінді  оқи  отырып,  ондағы  құбылыстар 
мен оқиғаларды 
ойша модель
 құрастырады. 
 
Жалпы  ӛмірде  кездесетін  кез  келген  құбылысты 
модельдеуге  болады,  бірақ  ол  модельдің  барлығы  да  белгілі 
бір міндетті шешуге қажет болмауы мүмкін. 
 
Оқушылардың  жобалау  әрекетін  белгілі  бір 
пәндерде  оқыту  барысында  ұйымдастыруда  да  модельді 
жаңадан  жасаудан  бұрыннан  бар  модельді  ӛзгерту,  оны 
нақтылау кӛңіл аударады. Қарастырып отырған құбылыстың 
күрделілігіне  байланысты  модельдің  бірнеше  нұсқасы 
сипатталуы мүмкін. 
 
Ғылыми  танымға  сүйенетін  модельдеу  талдауға 
құрылса,  кӛркемдік  модельдеу–жаңадан  жасауға,  қайта 
құруға  негізделеді.  Ғылыми  модельдеуде  құбылысты  бір 
қырынан  сипаттауға  болатын  болса,  кӛркемдік  модельдеу 
құбылыста тұтас қамтиды. Сондай – ақ кӛркем модельдеуде 
жобалық  ӛнім ғана емес, оның авторы да  маңызды рӛлге ие 
болады.  Ю.  И.  Лотманның  айтуынша  автор  модель 
жасағанда ӛзінің ой–санасының жетегімен әрекет етеді және 
модель  оның  дүниетанымы  мен  ӛмірге  кӛзқарасы  негізінде 
құрылады.  Сондықтан,  кӛркемдік  модель  де  екі  обьектінің–
құбылыстың және автор тұлғасының моделі» бола алады. 
 
Кӛркемдік  модельдеу  барысында  құбылыстың 
сұлбасы  немесе  формуласы  арқылы  ғана  сипаттауға  кейбір 
құбылыстардың  күрделігі  мүмкіндік  бермейді.  Соған  орай, 
оқушылардың  жобалауында  сол  құбылысқа  олардың 
кӛзқарасын  білдіретін  модель  жасау  ыңғайлы  және 
шығармашылық еркіндік береді. Осындай әрекеттер арқылы 
оқушыны  қарастырылып  отырған  белгілі  бір  пәндер 
шеңберінен  шығып,  жобаны  кеңінен  қарастыруға  да  жағдай 
туғызылады. Бұлар оқушылардан нақты пәндер  талап ететін 

 
219 
қатаң  шешімді  ғана  емес,  ӛз  бетіндік  әрекеттерін  дамыту 
арқылы ӛзінің құралдарын, әдістерін құрастыруға да еркіндік 
алады. 
 
Оқушылар  жобасының  мәнісі,  сипаттамасы  неде, 
яғни  жобалаудың  ерекше  қызметі  ретінде  сипаттайтын 
белгілері: 
-
 
идеясы, түпкі ойы болуы; 
-
 
жүзеге асыру жолы болуы; 
-
 
нәтижесі белгіленуі, орындалуы; 
Жоба–белгілі  бір  уақыт  аралығында  орындалатын, 
нақты  мақсатты  орындауға  бағытталған  әрекет.  Жобалау 
ӛнімі міндетті түрде қалыптасқан жағдайды ӛзгертуге ықпал 
етеді деп күтіледі. 

жүктеу 2,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: