«ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»
Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды 72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы
Сәуір, 2019
289
Саулан Несіпжан
5В010500-Дефектология
3 курс студенті
Ғылыми жетекшісі: педагогика магистрі Оспанова А.С.
ҚазМемҚызПУ
АРНАЙЫ БІЛІМ БЕРУ ҮДЕРІСІНДЕ МҮМКІНДІГІ ШЕКТЕУЛІ БАЛАЛАРДЫ
КӨШБАСШЫЛЫҚҚА ҮЙРЕТУ
Аннотация. В научной статье рассматривается обучения детей с ограниченными возможностями
лидерству в процессе специального образования. Обучение лидерству детей с особыми потребностями в
получении образования является актуальной проблемой, требующей исследования в рамках обновленного
образования, отвечающего современным требованиям.
Abstract. The scientific article deals with teaching children with disabilities leadership in the process of
special education. Teaching leadership to children with special needs in education is an urgent problem that requires
research within the framework of updated education that meets modern requirements.
Зерттеу өзектілігі: Жаңартылған білім беру мазмұнына сәйкес жеті модульді қолдануда
«оқытудағы басқару және көшбасшылыққа» ерекше көңіл бөлінген. Арнайы білім беру үдерісінде
мүмкіндігі шектеулі балалардың арасынан тек жетістіктерімен көзге тускен бір-екі балаға ғана зор
сенім білдіріп, басқа балаларды шеттеу немесе қабылдамау педагогтар санасына сіңіп кеткен жағдай.
Осы мәселені дұрыс шешуде басқа психологиялық мінез ерекшеліктерінде үндемейтін, тірлікке
бостау т.б балаларды көшбасшылыққа тарту жұмыстарын жандандыру тиімді болмақ[1, 65c.].
Зерттеу мақсаты: мүмкіндігі шектеулі балаларға көшбасшылық қасиеттерін қалыптастырудың
тиімді жолын анықтау, әдістерді қолдану.
Зерттеу міндеттері:
- мүмкіндігі шектеулі балалардың көшбасшылық қасиеттерін қалыптастыру мәселесіне
қатысты педагогикалық және психологиялық әдебиеттерді талдау;
- арнайы білім беруде мүмкіндігі шектеулі балалар бойындағы көшбасшылық қасиетінің
ерекшелігін анықтау
- мүмкіндігі шектеулі балалардың көшбасшылық қасиеттерін қалыптастыратын әдістерді
іріктеп, оларды қолданудың тиімді жолдарын белгілеу.
Сөйтіп, Арнайы білім беру үдерісінде мүмкіндігі шектеулі балаларды көшбасшылық
қасиеттерін қалыптастыру үшін педагогикалық тәжірибе ұйымдастырылды: анықтаушы және
қалыптастырушы.
Анықтау тәжірибесінің мақсаты - Арнайы білім беру үдерісінде мүмкіндігі шектеулі
балалардың көшбасшылыққа икемділігін анықтау.
Анықтау тәжірибесінің міндеттері:
-осы категория оқушыларын еңбек, музыка сабағында бақылау;
Арнайы білім беру үдерісінде мүмкіндігі шектеулі балалардың көшбасшылыққа икемділігін
анықтау.
Анықтау тәжірибесіне қатысқан мүмкіндігі шектеулі балалардың көшбасшылық қасиеттерін
анықтауда балаларды топқа бөліп әр түрлі әрекеттерді кезек-кезек балалардың ұйымдастыруымен
орындату талап етілді. Мүмкіндігі шектеулі балалардың көшбасшы бола білуіне қатысты орындау
шеберлігіне жан-жақты талдау жүргізілді [2, 15c.].
Оқушылардың жауаптары келесі көрсеткіштер бойынша бағаланды:
1. Тапсырманы ұйымдастыру (Ән айтуды бастау)
2. Тапсырманы орындатуда құрдастарына көмек көрсету (демеу, дұрыс орындатуға нұсқау
беру, бірге айту т.б)
Осы көрсеткіштерге негізделе отырып оқушылардың жауаптарын 3 деңгейге бөліп
қарастырдық:
1 деңгейде
2 деңгейде
3 деңгейде
78 %
20%
2%
«ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»
Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды 72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы
Сәуір, 2019
290
Сонымен, анықтау тәжірибесі нәтижесі арнайы білім беру үдерісінде мүмкіндігі шектеулі
балалардың көшбасшылыққа үйретуін қалыптастыру қажеттілігі анықталды. Бұл нәтиже
қалыптастыру тәжірибесін ұйымдастыруға және оның әдістемесі мен мазмұнын белгілеуге негіз
болды.
Қалыптастыру тәжірибесінің мақсаты: Мүмкіндігі шектеулі балаларға тренингтер
жүргізудің тиімділігін дәлелдеу.
Қалыптастыру тәжірибесінің
міндеттері:
1.Тапсырмаларды орындата білу қабілетін дамыту
2.Түзете дамыту тапсырмалары арқылы көшбасшылыққа үйретуге арналған тренингтер жүргізу
1.тренинг
Нұсқаулық: Көшбасшының міндеті бір-бірімізбен келіспей, сөйлеспей, мүмкіндігінше жылдам және
бір мезгілде екі қолымыздың бірнеше саусағын ортаға қарай көрсете созады. Қалыптасатын
дағдылар: әлеуметтік бейімдеу, басқару, топтық ықпал ету, бедел, топқа ықпал етуін
ұалыптастырдық.
2 тренинг
Көшбасшы міндеті Қазір топтың әр мүшесі кезекпен ортаға шығып, топқа қарап бірін- бірі
қайталамай топпен кез- келген тәсілмен сәлемдеседі. Ал біз әрбір сәлемдесуді
қайталаймыз».Жаттығу аяқталғаннан кейін топқа: «Сіз өзіңізді қалай сезінесіз?», «Сәлемдесудің
қайсысы сіздің есіңізде қалды, (ұнады) және неліктен?» деген сұрақтар арқылы пікірлері тыңдалды.
Қалыптастыру тәжірибесінің нәтижесін кестеден көре аламыз:
Анықтаушы және қалыптастырушы тәжірибелердің салыстырмалы нәтижелері
Қорытынды мүмкіндігі шектеулі балалардың көшбасшылық қасиеттерін қалыптастыруда
арнайы ұйымдастырылған қарым-қатынас тренингі жүргізілу арқылы мүмкіндігі шектеулі
балалардың көшбасшылық қасиеті қалыптасатынын нәтижеден көрінеді.
Әдебиеттер:
1. Гаврилушкина М, Соколова А. –Воспитание и обучение умственно отсталых дошкольников.
– Москва 1985
2. Асеев В.Г. Мотивация поведения и формирование личности /В.Г. Осеев – М.: Мысль, 1976
г./Дунаев В.Ю. Общение и личность /В.Ю. Дунаев – М.: Просвещение, 1996 г./
3. Әлімов А.Қ. Интербелсенді оқыту әдістемесін мектепте қолдану. Оқу құралы /«Назарбаев
зияткерлік мектептері» ДББҰ Педагогикалық шеберлік орталығы, 2014. – 188 бет.
35
14
21
1,2
Көшбасшылықты дамыту
Белсенділігі
Іскерлігі
Жауапкершілігі
Топта жұмыс жүргізуі
1 деңгейде
2 деңгейде
3 деңгейде
40 %
50
10%
