Раманкулов шерзод жумадуллаевич

 
112 
END
H
H
PRINT
G
A
A
B
B
SQR
B
H
G
A
A
B
B
SQR
B
H
V
V
A
B
V
T
G
A
T
V
G
INPUT
160
2
,
1
150
/
))
*
*
(
(
2
:
/
))
*
*
(
(
1
130
*
:
*
*
110
,
,
100









 
 
Есеп  4.  Центрлері  бір  –  бірінен   
см
10
  болатын  серіппеге  бекітілген  100 
шардың  массалары  сәйкесінше  1,  2,  3,  ....  100  г  –  ға  тең.  Серіппенің  массаын 
елемей, жүйенің ауырлық центрін табыңыздар.  
Шешуі:  
Әр шарға әсер ететін ауырлық 
g
m
g
m
g
m
g
m
4
3
2
1
,
,
,
деп жалғастырып алайық.  
 
Моменттер ережесі бойынша: 
NX
gX
m
gX
m
gX
m
gX
m




4
4
3
3
2
2
1
1
 
 
Ньютонның 1 заңына сәйкес:  
N
g
m
g
m
g
m
g
m




4
3
2
1
 
 
Осы екі теңдеуден сынаны аламыз: 










i
i
i
m
X
m
m
m
m
m
X
m
X
m
X
m
X
m
Х
4
3
2
1
4
4
3
3
2
2
1
1
 
 
Есеп шешімінің бағдарламалық фрагментін жазайық: 
 
END
C
PRINT
B
A
C
I
NEXT
I
M
B
B
I
L
I
M
A
A
TO
FORI
M
L
INPUT
B
А
180
170
/
160
150
*
:
)
1
(
*
*
*
130
100
1
120
,
110
0
:
0
100









 
 
Мұндағы 
см
L
г
m
10
,
1


.  Бұл  есепте  калькуляторлық  есептеу  әдісімен 
шешілді. 
Демек,  физикалық  есептерді  шығаруда  компьютер  бағдарламаларын 
пайдалану  қазіргі  ақпараттандыру  заманында  білім  беру  үдерісінің  тиімділігін 
арттыра түсетініне кӛз жеткіздік[146]. 
Сонымен  қатар  практикалық  сабақта  есеп  шығарумен  ғана  шектелініп 
қойылмай, эвристикалық әдістерді қолдана отырып шығармашылық деңгейдегі 
тапсырмалар,  ой  ұшқырлығын  қалыптастыру  мақсатында  интерактивті  тақта 
арқылы  әр  түрлі  тапсырмалар  орындалынып  отырылды.  Бұл  тапсырмаларды 
уақытты  үнемдеу  үшін  тест  түрінде  ұйымдастырдық.  Тесттің  бірнеше  түрін 

 
113 
қолдануға  мүмкіндік  беретін  «QuizMaker»  компьютерлік  бағдарламаны 
қолдандық. 
 
 
 
Сурет 36 – QuizMaker бағдарламасында жасалынған тесттің берілуі 
 
 Сонымен  қатар  бұл  бағдарламаның  ерекшелігі  уақыттың  үнемділігінен 
басқа тесттің бірнеше түрлерін: сәйкестендіру тесті, бірнеше жауапты тест, бос 
орындар қалдырылған тест түрлері, жауапты пернетақта арқылы енгізу арқылы 
орындалатын  тесттер  т.б  түрлерді  қолдануға  болады.  Бұл  бағдарламаны 
қолдану  студенттерді  аз  уақытта  бағалауға  кӛмекші  құрал  қызметін  атқырды. 
Сонымен  қатар  студенттердің  арасында  қызығушылықты  оятты,  креативті 
ойлауларын қалыптастыруда септігін тигізді. 
 
 
 
Сурет 37 - QuizMaker бағдарламасы арқылы жасалынған сәйкестендіру 
тесті 

 
114 
 
Сонымен  практикалық  сабақтарда  АКТ-ны  қолдану  жағдайында 
эвристикалық  әдістерге  сәйкестендіріп  есептер  шығару,  тапсырмалар  орындау 
студенттердің 
креативтілігін 
қалыптастыруда, 
олардың 
белсенділігін 
арттыруда,  ӛзіндік  жұмыс  істеу  қабілеттерін  арттыруда,  пәнге  деген 
қызығушылығын оятуда маңызды орын алды. Практикалық сабақтарда бағалау 
әдісі ретінде Блум таксаномиясы қолданылады. Есеп шығарғанда немесе басқа 
да  мәселелердің  шешімін  табуда,  ең  бірінші  есептің,  мәселенің  шартын 
анықтайды,  қажетті  білімді  еске  түсіреді,  содан  кейін  оны  түсінеді,  қажетті 
формулаға  салып  қолданады,  немесе  тәжірибе  жасайды,  алған  нәтижені 
талдайды,  бағалайды,  пікір  айтады,  одан  кейін  нәтижелерді  жинақтап  ұсыныс 
айтады,  Блум  таксаномиясының  соңғы  сатысында  нәтижені  талқылайды.  Ал, 
біз  Блум  таксаномиясына  қосымша  6-шы  сатыны  дамыту  деп  енгізіп 
пайдаландық.  Яғни,  шешімі  алынған  есепті  не  мәселені  ары  қарай  дамыту, 
шартын  ӛзгерту,  мәселенің  басқа  да  шешімін  іздеу,  жаңа  идеялар  жасау.  Бұл 
білімгерлердің шығармашылдылығын бағалайды.  
Енді  біз,  «Оптика»  пәні  бойынша  ұйымдастырған  лабораториялық 
сабақтарымызға тоқталайық(38-сурет).