135
бағытталған. Джонсонның креативтілікті ӛзіндік бағалау сауалнамасынан орын
алған кейбір сұрақтарды келтірейік:
Кесте 9 – Джонсонның креативтілікті ӛзіндік
бағалау сауалнамасы
Тӛмендегі берілген әрбір қатардағы берілгендер бойынша ӛзіңіздің қалпыңызды
қаншалықты дәрежеде бағалайтыныңызды кӛрсетіңіз! Ӛз қалпыңызды 5тік балдық
жүйемен «+» таңбасын қажетті орынға қою арқылы бағалаңыз. (1-ешқашан, ....., 5-барлық
уақытта).
№/ Сұрақтар
1
2
3
4
5
1
Маған проблемалық
сұрақ қойылғанда, мен кӛбінесе
жауаптың бірнеше нұсқасын ұсынамын.
2
Проблемалық жағдай туындағанда, оның шешімін
табудың бірнеше жолын ойлаймын.
3
Маған ерекше ойлау ұнайды.
4
Мен қызықты тапсырмалар бойынша ӛз бетінше
«ақылмен» жұмыс істей алу қабілеттілігім бар.
...
.............................................................................
20
Маған зерттеу жұмыстары, ойлап табу, жасап
шығару жұмыстары
ұнайды
Кесте 10-Анкета кілті.
Ӛнімділік
Ұшқырлық
Ерекшелік
Жасай алу
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Мор
Мор
Мор
Мор
Iӛ
Iұ
Iе
Iж
Әр қайсы сұрақ креативтілік кӛрсеткіштері (ӛнімділік, ұшқырлық,
ерекшелік, жасай алу) бойынша орналасқан.
- әр қайсы критерий бойынша жалпы ұпай.
Мор – әр қайсы критерий бойынша орташа ұпай.
Нәтижелерді ӛңдеу.
Әр қайсы сұрақ 5 балдық жүйемен бағаланады.
Орташа ұпай мына формула арқылы анықталынады:
n
ор
М
мұндағы n-
әр қайсы критерий бойынша кӛрсеткіш саны(біздің жағдайымызда n=5)
136
Iӛ – ӛнімділік индексі, Iұ- ұшқырлылық индексі, Iе - ерекшелік индексі, Iж
– жасай алу индексі
Iӛ - ӛнімділік индексі мына формуламен анықталынады:
m
X
ґ
I
,
m
X
- әр
қайсы кӛрсеткіш бойынша максимальды ұпай (біздің жағдайысызда
m
X
=25)
Осы сияқты Iұ- ұшқырлылық индексі, Iе - ерекшелік индексі, Iж – жасай
алу индексі анықталынады.
Iк – креативтілік индексі келесі түрде анықталынады:
Х
I
I
I
I
I
ж
е
ў
ґ
к
мұндағы Х- жалпы критерий саны(біздің жағдайда Х=4)
Нәтижелер интерпретациясы:
5
,
0
2
,
0
к
I
- тӛменгі деңгей
8
,
0
5
,
0
к
I
- орта деңгей
1
8
,
0
к
I
- жоғары деңгей
Сонымен бірге біз, болашақ физика мұғалімдерінің креативтілік
кӛрсеткіштерінің деңгейін анықтау мақсатында X. Зиверттің «Креативті
қабілеттерді анықтауға» арналған тестін қолданып бақылау жүргіздік. Бұл
әдістеме
«Тапқырлық» (Н шкаласы) деп аталады.
Әдістеменің жалпы мазмұны мынадай:
Студенттерге тапсырманы орындау барысында ӛзін тексеруге мүмкіндік
беретін бірнеше міндеттер қойылады. Бұл әдістемені жеке және топтық түрде
орындауға болады. Тапсырмаларды мүмкіндігінше жылдам орындау қажет.
Мысалы ретінде біздің қолданған тапсырмамызды келтірейік: Кестенің
сол жақ бағанасында кӛптеген бос жолдар берілген. Әрбір жолға бір сӛзден
жазу қажет. Барлық сӛздің бастапқы екі әрпі сәйкес келуі керек. Сәйкес
сӛздердің саны 3 тен кем болмауы тиіс. Сӛздерді дұрыс жазу немесе сӛздердің
ұзындығы үлкен рол атқармайды. Тек қана анық жазылса болды. Енді әрбір
бағананы орындау үшін уақыт беріледі және уақыт шегенделеді.
Берілген сӛздер жазылған жолдар саны саналады. Әр жазылған сӛзге 1
ұпайдан беріледі. Студенттердің ішінен ең жоғары және ең тӛмен ұпай
жинағандары анықталынып сол бойынша
төмен, орта, жоғары деңгейлер
анықталынады.
Кесте 11 – X. Зиверттің «Креативті қабілеттерді анықтауға» арналған тесті
Инерция
Физика саласы
бойынша
Интенсивтілік
Интерференция
Инфрақызыл
......................
Индукция
Инерттілік
Кедергі
Кернеу
137
11-кестенің жалғасы
Кернеулік
.....................
Кельвин
Маятник
Магнит
Маховик
...................
Масса
Информатика саласы
бойынша
Бағдарлама
Баспа
Батырма
.................
Баған
Интернет
Тағыда бір тапсырмаға мысал келтірейік. Мысалы, шарик. Оны
тығыздығын, массасын, кӛлемін, радиусын анықтау үшін қолдануға болады,
сонымен бірге басқа жағдайларда, мысалы, оны жіпке іліп математикалық
маятник ретінде қолданып, еркін түсу үдеуін анықтауға т.б. сол сияқты
жағдайларда қолдануға болады.
Тапсырма. Сізге карточкаларда атауы ұсынылған заттардың әрбірін неге
қолдануға болатынын ойлап табу қажет. Сіз мүмкін болар неше нұсқасын таба
аласыз? Әр бір затқа бір минуттан уақыт беріледі. Тапсырма орындауға кететін
жалпы уақыт карточкадағы берілген сӛздердің санына байланысты.
Д шкаласын бағалау (дивергентті ойлау)
Әрбір ұғынып толтырылған жол үшін екі ұпай есептеледі. Содан соң
есептелген ұпайларды жинақтаңыз. Ең жоғары 60 ұпай алуға болады.
Карточка 1.
Айнаны неге қолдануға болады? Сіз нені ұсынасыз?
Айна
1. ____________________________________________________
2. ____________________________________________________
3. ____________________________________________________
Карточка 2.
Серіппені неге қолдануға болады? Сіз нені ұсынасыз?
Серіппе
1. ____________________________________________________
2. ____________________________________________________
3. ____________________________________________________
Карточка 3.
Мензурканы неге қолдануға болады? Сіз нені ұсынасыз?
Мензурка
