Постреляциялық модель.
Реляциялық модельге қарағанда
постреляциялық модельде көпмәнді өрістерге жол беріледі, яғни онда
алғашқы қалыпты түр қоятын шектеудің күші жойылады. Көп мәнді
өрістердің мәндер жиыны өзіндік кесте болып саналады. Мысалы,
мәліметтер қорының реляциялық моделінің келесі кестелері.
Тапсырыстар
Cnum
Jnum
2001
2002
2003
0023003
0073009
7003005
Тауарлар
Onum
Products
Sum
ma
002300
3
002300
3
007300
9
007300
9
007300
9
700300
5
Шырын
Конфеттер
Лимонад
Шырын
Печенье
Йогурт
302,5
0
464,6
9
271,8
3
409,6
7
1031,
63
5160,
45
келесі постреляциялық кестедегідей беріледі
Cnu
m
Jnum
Products
Sum
ma
2001
2002
2003
0230
03
0073
009
7003
005
Шырын
Конфетте
р
Лимонад
Шырын
Печенье
Йогурт
302,
50
464,
69
271,
83
409,
67
1031
,63
5160
,45
Осылайша, постреляциялық модель өзара байланысқан реляциялық
кестелердің жиынтығын бір постреляциялық кесте ретінде көрсетуге
мүмкіндік береді.
Өрістердің бір-біріне салынуын қамтамасыз етумен қатар
постреляциялық модель ассоцияланған көпмәнді өрістерді (көптеген
топтарды) қолдайды. Ассоцияланған өрістердің жиынтығы ассоциация деп
аталады. Бұл ретте ассоциацияның бір бағанының жолындағы алғашқы мәні
ассоциацияның барлық өзге бағандарының алғашқы мәндеріне сәйкес келеді.
Осыған ұқсас түрде бағандардың барлық екінші мәндері және т.б.
байланысқан.
Өрістердің ұзындығына және кестелерде қалыпқа келтірілмеген
мәліметтер сақталатын болғандықтан, мәліметтердің тұтастығы мен қарама-
қайшылықсыздығын қамтамасыз ету мәселесі туындайды. Аталған мәселе
МҚБЖ-ға клиент-серверлік жүйелерде сақталатын процедураларға ұқсас
механизмдерді енгізу арқылы шешіледі.
Өрістердегі мәндерді бақылау қызметін сипаттау үшін мәліметтерге
жүгінуге дейін немесе содан кейін автоматты түрде шақырылатын
процедураларды (конверсия кодтары мен корреляция кодтары) құру
мүмкіндігі бар. Корреляция кодтары мәліметтерді оқығаннан кейін, бірден
оларды өңдеудің алдында орындалады. Конверсия кодтары, керісінше,
мәліметтерді өңдеуден өткізгеннен кейін орындалады.
Постреляциялық модельдің артықшылығы сол – ол байланысқан
реляциялық кестелердің жиынтығын бір ғана постреляциялық кесте түрінде
беру мүмкіндігі. Бұл ақпаратты ұсынудың жоғары түрдегі көрнекілігін және
оны өңдеу тиімділігінің артуын қамтамасыз етеді. Сонымен қатар,
постреляциялық модель мәліметтердің шектен тыс көп болуына жол
бермейді.
Постреляциялық модельдің кемшілігі сақталатын мәліметтердің
тұтастығы мен қарама-қайшылықсыздығын қамтамасыз ету мәселесін
шешудің қиындығы болып отыр.
Мәліметтердің постреляциялық үлгісіне негізделген МҚБЖ-лардың
қатарына Bubba және Dasdb жүйелері жатады.
Көпөлшемді модель.Мәліметтер қорының көпөлшемді моделі
ақпаратты интерактивтік аналитикалық өңдеуден өткізуге арналған.
Мәліметтердің тиімді жедел түрде өңдеуден өткізілуін қамтамасыз ететін
реляциялық модельге қарағанда, көпөлшемді модель талдау жүргізу мен
шешім қабылдау барысында мәліметтерді жедел түрде өңдеуге мүмкіндік
береді. Сол арқылы ол жасанды интеллект жүйелерінде, атап айтқанда
экспертік жүйелерде қолданыста болады.
Модельдің көпөлшемділігі мәліметтерді
сипаттау және
манипуляциялау кезінде мәліметтер құрылымын көпөлшемдік логикалық
тұрғыдан ұсынуды білдіреді. Мысалы, жоғарыда келтірілген Тапсырыстар
мен Тауарлар атты реляциялық кестені гиперкуб деп аталатын келесі
көпөлшемді кесте түрінде көрсетуге болады.
200
200
200
1
2
3
Конфетт
ер
Лимона
д
Шырын
дар
Печенье
464,
69
302,
50
271,
83
409,
67
103
1,63
Йогурт
516
0,45
Көпөлшемді модельдер үшін мәліметтердің агрегирлігі, тарихилығы
мен болжамдылығы тән болып келеді.
Мәліметтердің агрегирлігі ақпаратты оны жалпылаудың әр түрлі
деңгейлерінде қарастыру дегенді білдіреді. Ақпараттық жүйелерде
пайдаланушы үшін ақпаратты ұсынудың егжей-тегжейлік дәрежесі оның
дегейіне тәуелді: талдаушы, пайдаланушы-оператор, басқарушы, жетекші
болады.
Мәліметтердің тарихилығы мәліметтер мен олардың өзара
байланыстарының өзгермейтіндігін жоғары деңгейін қамтамасыз етуді,
сондай-ақ мәліметтерді міндетті түрде уақытқа байланыстыруды білдіреді.
Мәліметтердің статикалығы оларды өңдеу кезінде арнайы жүктемелеу,
сақтау, индексациялау мен таңдау әдістерін қолдануға мүмкіндік береді.
Мәліметтерді уақытша байланыстыру, таңдау құрамында уақыт пен ай-
күн мәндері бар сұраныстарды жиі орындау үшін қажет. Мәліметтерді өңдеу
мен пайдаланушыға ұсыну кезінде мәліметтерді уақыт бойынша ретке
келтіру қажеттілігі ақпаратты сақтау мен оған қол жеткізу механизмдеріне
талаптар қояды. Сұраныстарды өңдеуден өткізу уақытын азайту үшін
мәліметтер әрдайым өздері жиі сұралатын тәртіппен сұрыпталған күйде
болғаны дұрыс.
Мәліметтердің болжамдалуы болжамдау қызметтерін ұсыну мен
оларды түрлі аралықтарында қолдануды білдіреді.
Мәліметтер моделінің көпөлшемділігі цифрлық мәліметтерді
көрсетудің көпөлшемділігін емес, сипаттау кезінде және мәліметтерді
манипуляциялау әрекеттерінде ақпараттың құрылымын көпөлшемдік
логикалық кейіптеуді білдіреді.
Реляциялық модельмен салыстырғанда мәліметтердің көпөлшемді
ұйымдастырылуы барынша жоғары көрнекілік пен ақпараттылықты береді.
Егер екіден артық өлшемділікке ие модель туралы сөз болса, онда
ақпараттың көпөлшемдік нысандар (үш, төрт және одан да артық өлшемдік
гиперкубтар) түрінде ұсынылуы міндетті емес. Пайдаланушыға бұл
жағдайларда да екі өлшемдік кестелерді немесе графиктерді пайдаланған
ыңғайлы болады. Бұл ретте мәліметтер түрлі дәрежедегі егжей-тегжейлігімен
орындалған көпөлшемдік мәліметтер қоймасынан алынған «қиындықтар»
түрінде болып келеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
