160
салмауын қадағалау қажет. Ана мен баланың денсаулығын қорғау және
логопедтің
тіл
кемістігінен
алдын-ала
сақтандыру
шараларын
ұйымдастырудың да зор маңызы бар.
ЖАЛПЫ ТІЛ КЕМІСТІГІ БАР БАЛАЛАРМЕН ЖҮРГІЗІЛЕТІН
ЛОГОПЕДИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАР
Рашева Алтынай Буранбаевна
Құлсары қаласы, Жылыой ауданы, «Жылыой ауданы білім бөлімі
№2 Психологиялық-педагогикалық түзеу кабинеті» КММ Педагог-логопед
Қазіргі жаңа замандағы психология мен психолингвистика тіл адамның
ақыл-ойын құрайтын органика ретінде қарастырылады.Тілдік икемдік бұл
қарым
қатынастағы
және
танымдағы
жүйелік
ережелерді
меңгереді.Балаларда тіл шықаннан кейін ойлауға үлкен әсерін тиігзеді, ол
баланың тілдік жүйесінің қалыптасуына да әсерін тигізеді .Балалардың тілді
меңгеруі ересектермен тығыз байланыстылығының арқасында тексеріледі.
Ақыл- ойында ауытқушылығы бар балаларға психолингвистикалық
эксперименттік зерттеулер жасағанда интеллект сөйлеу тілінің дамуына өте
үлкен әсерін тигізетіні анық.
[Л.С.Выготскийдің айтуы бойынша бірінші кемшілік екінші
кемшіліктің және үшінші кемістіктің туындауына әкеліп соғады].Ақыл-
ойында ауытқышылығы бар балаларда бас миының зақымдауымен бірге
екіншілік кемшілік психикалық процестердің жоғарғы психикалық
функциалардың бұзылуына әкеліп соғады және сөйлеу тілінің бұзылуында
әсерін тигізбей қоймайды. Ондай балаларда:
-
сөйлеу тілінің жүйелеігінің дамымауы және олардың компоненттерінің
байланыстылығының жоқтығы
-
информацияны жеткізудегі жылдамдық көлемдіктің және сапасының
жоқтығы
-
жоспарлау және когнитивтік функциаларының сөйлеу тілінің айтарлықтай
төмендігі
-
сөйлеу тіліндегі бұзылыстары оның әртүрлі функциалардың бұзылыс
деңгейіне байланысты. Л.С.Выготский айтқан: Ойлау іске аспайды, тек сөз
арқылы жүзеге асады, ол «ойлау» мен «ой» арқылы ішіміздегінің барлығын
сөзбен жеткізе білуіміз қажет]деген.
а) Тіл-адамдардың бір-бірімен қарым-қатынас жасау құралы. Адам
баласы өз ойын, қажеттіліктерін, іс-әрекетін тіл арқылы жеткізіп, қанағаттана
алады Сәбилердің сөйлеу тілі дамуының әдістемесі мен теориясы соңғы
онжылдықта Қ.Қ.Өмірбекова, К.Б.Бектаева, Р.А.Сүлейменова және
т.б.ғалымдар зерттеулері барысында айтарлықтай толықтырылды.
Ол психологиялық қатынастың қалыптасып, оны тіл арқылы жеткізу
болып табылады. Баланың тілі негізінен мектепке дейінгі кезеңде
қалыптасады. Бұл кезеңде ағзаның барлық бөліктері және жүйелері