185
Open access:
http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/
экономических механизмов, условий, форм и факторов взаимодействия
элементов
системы;
- при этом при разработке программ каждого уровня необходим учет факторов и
ограничений развития, формируемых на всех уровнях иерархической структуры;
формирование механизма взаимодействия как комплекса организационных, правовых,
экономических и финансовых способов взаимодействия элементов системы между собой
и с внешней средой;
- единство, целостность и внутренняя сбалансированность;
- наличие базовых параметрических характеристик системы, в качестве которых
выступают ресурсы, результаты, пропорции и динамика;
- адаптивность, гибкость, маневренность, т.е. предвидение и возможность учета
изменений внешней и внутренней среды, корректировки целей и методов их достижения
на основе мониторинга текущего состояния реализации программы; инерционность;
управляемость;
- устойчивость и стабильность.
Формирование целостной системы стратегического программирования должно
основываться на следующих принципах:
- баланс интересов всех уровней иерархии системы;
- четкое определение предметов ведения и полномочий всех участников, их
ответственность за результаты;
- целеполагание и приоритетность, предполагающие установление приоритетов
развития территории и четкую увязку стратегических целей с приоритетами развития;
- оценка рисков, которые могут возникнуть в ходе реализации программ системы, и
минимизация рисков;
- оптимальность, результативность и эффективность функционирования [6].
Таким образом, стратегическое программирование служит эффективным
инструментом реализации государственной экономической, индустриальной и социальной
политики государства. Стратегическое программирование предусматривают решение
определенных задач общереспубликанского, отраслевого характера и соответствующую
концентрацию ресурсов, дает возможность влиять на экономические и социальные
процессы целенаправленно, комплексно и систематизировано.
Список использованных источников
1.Кузык Б.Н. Прогнозирование, стратегическое планирование и национальное
программирование / Б.Н. Кузык, В.И. Кушлин, Ю.В. Яковец. - 4-е изд., перераб. и доп. -
Москва: Экономика, 2011. – с. 228
2.О системе государственного планирования в Республике Казахстан, Указ
Президента Республики Казахстан от 18.06.2009 г. № 827
3. Андрианов В.Д. Повышение эффективности государственного управления / В.Д.
Андрианов // Бюджет. 2011. N 5. С. 48
4.Акулов А.О. Социально-экономические результаты
государственного участия в экономике России / А.О. Акулов // Журнал
экономической теории. - 2014. - № 1. - С. 7
5.Кузык, Б. Н. Прогнозирование, стратегическое планирование и национальное
программирование / Б.Н. Кузык, В.И. Кушлин, Ю.В. Яковец. - 4-е изд., перераб. и доп. -
Москва: Экономика, 2011. – с. 431
6.Кулешова Е.В. Макроэкономическое планирование и прогнозирование
[Электронный ресурс]: методические указания к практическим занятиям и
самостоятельной работе для студентов / Е.В. Кулешова; Томский государственный
университет систем управления и радио-электроники» (ТУСУР). - Томск 2012. – с. 21
186
Open access:
http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/
Жамбыл облысы тұрғындарының тамақ өнімдеріне қажетінің
қанағаттандырылуы
Ерсеитова А.Ұ., Сайлаубаева А.Т.
М.Х. Дулати атындағы ТарМУ
E-mail:
erseitova2013@mail.ru
Аймақ халықтарының тамақ өнімдерін тұтынуын талдау олардың жан басына
шаққандағы тамақ өнімдерінің өндірісі мен тұтыну деңгейін тұтынудың бекітілген
мөлшерімен салыстыру арқылы, сондай-ақ халықтың жалпы шығынынан азық-түлікке
жұмсаған шығынынның алатын үлесін анықтау арқылы жүзеге асырылады. Қазіргі
уақытта тамақ өнімдерін тұтынудың келесі нормалары қолданылады:
-
халықтың жан басына шаққандағы негізгі тамақ өнімдерін тұтынудың
ұлттық стандарты, бір жылға;
-
халықтың жан басына шаққандағы негізгі тамақ өнімдерін тұтынудың
ғылыми-негізделген нормативі.
Берілген нормалар тамақ өнімдерінің жан басына шаққандағы өндірісі және
тұтынуымен салыстырылады, яғни Қазақстан Республикасының Тамақ институты
ұсынған ғылыми нормаларға сәйкес тамақ өнімдерінің саны мен сапасы, аймақтың және
жеке адамдардың тұтыну мүмкіншіліктері анықталады. Халықтың жан басына
шаққандағы негізгі тамақ өнімдері ұлттық стандартының энергиялық құндылығы 2137
ккал тең, ал ғылыми-негізделген нормативтікі - 3280 ккал [1].
Қазіргі таңда Қазақстанда тамақ өнімдерін тұтыну 2184 ккал-ны құрап отыр, бірақ
аймақтарда елеулі алшақтықтар бар – Қостанай облысындағы 2164 ккал-дан Алматы
облысындағы 2662 ккал-ға дейін. Кезінде Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау
министрлігі республикада тұтынудың қабылданған ұлттық стандарттарын қайта
қарастырып, оларды қысқартқан болатын. Ұсынылған стандарт тамақтану деңгейін
минимальді деңгйде анықтайды (2137 ккал), ал Әлемік Денсаулық сақтау Ұйымы (ӘДҰ-
ВОЗ) адамдарға салауатты және белсенді өмір сүруі үшін 3280 килокалория энергияны
тамақпен қабылдауын ұсынады. Кейбір дамыған елдерде бұл көрсеткіш 3500 килокалория
деңгейіне дейін жетіп қалды [2].
Жамбыл облысы халқының өмірлік маңызды тамақ өнімдерін тұтыну деңгейін
қарастыралық (кесте 1). Кесте мәліметтерінен көрініп тұрғандай, 2015 жылы жекеленген
тамақ өнімдері бойынша тұтыну деңгейі отандық өндіріс деңгейінен жоғары болды.
Мысалы, ет және ет өнімдерін тұтыну - 15 килограмға, нан және нан өнімдерін тұтыну -73
кг, жемістер мен жидектерді -35,5 кг, өсімдік майын -18,9 килограммға артық болды.
Тұтынудың қол жеткен деңгейі отандық өндіріспен және импорттық тауарлармен
қамтамасыз етілді. Аймақ ет және ет өнімдерінің біразын АҚШ- тан алады, нан және нан
өнімдерінің біраз бөлігін Қырғызстаннан алады, сонымен қатар ауыл халқының өзі үй
жағдайында біраз өнімдерді өндіреді, ал жемістер мен жидектер Қытай мен Өзбекстаннан,
өсімдік майы-Ресейден әкелінеді. Сонымен, аймақта отандық өндіріс пен импорт арқылы
тамақ өнімдеріне физикалық қол жетімділік орнатылған. Тамақ өнімдерінің физикалық қол
жетімділігі қабылданған нормаларға сәйкес халыққа қажетті тамақ өнімдерінің саны мен
ассортиментінің сауда орындарында нақты болуы арқылы кепілдендіріледі.
