ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ТӘУЕКЕЛДІ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚҚА, ЖЫНЫСТЫҚ ҚАНАУШЫЛЫҚҚА ЖӘНЕ АДАМ САУДАСЫНА ОСАЛДЫҒЫН БАҒАЛАУ
162
құрбандарының 3, 4% салыстырғанда, ер жы-
нысты адам саудасының құрбандарының
13,3% Кәмелетке толмағандарды бейімдеу
орталықтарында анықталған.
2-кесте. Жыныстық белгісіне қарай
бөлінген сауалнама жүргізілген орындар
Әйел жы-
нысты адам
саудасының
құрбандары
Саны=88
Ер жыны-
сты адам
саудасының
құрбандары
Саны=15
Сауалнама
жүргізілген орын
Саны
%
Саны
%
Үкіметтік емес
ұйымдар құрған
құрбандарға
арналған паналар
21
23,9
8
53,3
Үкіметтік емес
ұйымдар
36
40,9
5
33,3
Кәмелетке
толмағандарды
бейімдеу
орталықтары
3
3,4
2
13,3
Арнайы тері-
венерологиялық
диспансерлер
11
12,5
0
0,0
ЖИТС орталықтары 10
11,4
0
0,0
Ішкі істер
бөлімдері, поли-
ция учаскелері,
инспектор кеңсесі
7
8,0
0
0,0
АДАМ САуДАСЫНЫң ҚҰрБАНДАрЫНЫң
ДЕМОГрАФИЯЛЫҚ МӘЛіМЕТТЕр
БОйЫНША ЖЫНЫСТЫҚ
АйЫрМАШЫЛЫҚТАрЫ
3-кесте әйел және ер жынысты адам саудасының
құрбандарының демографиялық мәліметтерін
көрсетеді. Этникалық тиістілігіне қатысты, әйел жы-
нысты адам саудасының құрбандарының көпшілігі
қазақ (25,0%) және орыс (31,8%) ұлттарының
өкілдері болған, ал ер жынысты адам саудасының
құрбандарының көпшілігі өзбек (53,3%) және орыс
(26,7%) ұлттарының өкілдері болған.
Сонымен бірге, 3-кесте әйел және ер жыны-
сты адам саудасының құрбандарының жа-
сын көрсетеді. Ер жынысты адам саудасының
құрбандарының көпшілігі (57,2%) 7-14 жас
аралығында болған, сондықтан ер жынысты
адам саудасының құрбандарының аяқталмаған
орта білімді болу ықтималдығы жоғарырақ
болған (69,2%). Әйел жынысты адам саудасының
құрбандарының көпшілігінің де жасы 18-ге
дейін болған, алайда олардың 47,5% 15-17 жас
аралығында болған (ер балаларға қарағанда,
жасы үлкенірек). Ер балалармен салыстырғанда
(15,4% және 15,4%, сәйкесінше) әйел жыны-
сты адам саудасының құрбандарының орта
білімді (45,2%) және жоғары білімді (28,2%) болу
ықтималдығы жоғарырақ болғанын атап өткен
жөн. Дегенмен, әйел жынысты адам саудасының
құрбандарының әрбір төртіншісі аяқталмаған
орта білімді болған (< 9 сынып).
3-кесте. Жыныстық белгісіне қарай
бөлінген демографиялық мәліметтер
Әйел жы-
нысты адам
саудасының
құрбандары
Саны=88
Ер жыны-
сты адам
саудасының
құрбандары
Саны=15
Саны
%
Саны
%
Ұлты
Қазақтар
22
25,0
1
6,7
Қырғыздар
7
8,0
0
0,0
Тәжіктер
3
3,4
1
6,7
Өзбектер
15
17,0
8
53,3
Орыстар
28
31,8
4
26,7
Украиндар
3
3,4
0
0,0
басқа -
10
11,4
1
6,7
Жас топтары
7-10 жас
1
1,6
2
28,6
11-14 жас
11
17,5
2
28,6
15-17 жас
30
47,6
1
14,3
18-21 жас
15
23,8
2
28,6
22-25 жас
3
4,8
0
0,0
26-29 жас
1
1,6
0
0,0
30+ жас
2
3,2
0
0,0
Білім деңгейі
Аяқталмаған орта
білім (< 9 сынып)
22
26,2
9
69,2
Аяқталған орта
білім
38
45,2
2
15,4
Жоғары білім
24
28,6
2
15,4
АДАМ САуДАСЫНЫң ҚҰрБАНДАрЫНЫң
үйДЕН КЕТу ТурАЛЫ ШЕШіМ
ҚАБЫЛДАуЫ БОйЫНША ЖЫНЫСТЫҚ
АйЫрМАШЫЛЫҚТАрЫ
4-кесте ер жынысты адам саудасының
құрбандарының көпшілігінің (57,2%) үйден
7-14 жасында кеткенін көрсетеді; ал, олар-
мен салыстырғанда, әйел жынысты адам
саудасының құрбандарының көпшілігі үйден
бала кезінде кеткен (< 18 жас); олардың 47,6%
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ТӘУЕКЕЛДІ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚҚА, ЖЫНЫСТЫҚ ҚАНАУШЫЛЫҚҚА ЖӘНЕ АДАМ САУДАСЫНА ОСАЛДЫҒЫН БАҒАЛАУ
163
үйден 15-17 жасында кеткен. Оған қоса, біздің
іріктеу тобымыздағы кейбір әйел жынысты адам
саудасының құрбандары үйден 22-ден аса жа-
сында кеткенін мәлімдеген, ал осындай адам
саудасының құрбандары ер адамдардың ішінде
болмаған. Осы мәліметтер кейінірек әйел жы-
нысты адам саудасының құрбандарының үйден
өз жанұясын асырауға көмектесу мақсатымен
жұмыс істеп ақша табу үшін кету ықтималдығы
жоғарырақ болғандығы туралы анықталған
мәліметтерге негізделген болуы ықтимал
(5-кесте). Сонымен бірге, ер жынысты адам
саудасының құрбандарымен салыстырғанда,
әйел жынысты адам саудасының құрбандарының
үйден кетуге әлдекімнің үгіттеуіне келісу және/
немесе досының үйден кету туралы ұсынысын
қабылдау ықтималдығы жоғарырақ болған (көп
жағдайларда досы және/немесе үгіттеуші адам
саудагерлері болып шыққан, 5-кесте).
Сонымен бірге, 4-кесте әйел жынысты
(56,8%) және ер жынысты адам саудасының
құрбандарының көпшілігінің (60,0%) өздерінің
5-кесте. Жыныстық белгісіне қарай бөлінген адам саудасының құрбандарына ықпал ет-
кен итермелеуші факторлар
Әйел жы-
нысты адам
саудасының
құрбандары
Саны=88
Ер жыны-
сты адам
саудасының
құрбандары
Саны=15
Саны
%
Саны
%
Кедейлік
Жанұясы кедей болған
48
54,5
6
40,0
Жанұясы үлкен болған, сондықтан ата-анасына жанұясының барлық
мүшелерін асырау және оларға қамқорлық жасау қиынға соққан
31
35,2
5
33,3
Жанұясының әлдекімнің алдында қарызы болған
18
20,5
2
13,3
Жанұясының баспанасы болмаған немесе баспанасынан айрылып қалған
10
11,4
3
20,0
Ата-анасының ажырасуы/дүние салуы
Тек анасымен немесе тек әкесімен (көп жағдайда тек анасымен) тұрған
23
26,1
3
20,0
Ата-анасымен тұрмаған
10
11,4
3
20,0
Ата-анасы ажырасқан немесе жанұясының қандай да бір мүшесі дүние салған 16
18,2
2
13,3
Ата-анасының баланы қараусыз қалдыруы/оған қамқорлық жасай алмауы
Ата-анасының есірткімен және/немесе ішімдікпен байланысты
мәселелері болған
20
22,7
1
6,7
Жанұясы баланың өмірі үшін аса қажетті нәрселермен (мысалы,
киіммен, тамақпен, медициналық көмекпен немесе қауіпсіз баспана-
мен) қамтамасыз етпеген
43
48,9
8
53,3
Мектепке бара алмаған
6
6,8
1
6,7
Отбасындағы зорлық-зомбылық оқиғалары
Жанұясында ұрыс-керіс/төбелестер жиі орын алған
41
46,6
3
20,0
Баланы ата-анасы немесе жанұясының басқа мүшелері ұратын болған
25
28,4
0
0,0
Жұмысқа тұру мүмкіндігінің болмауы
Бұрын тұрған елді мекенде жұмысқа тұру мүмкіндігінің болмауы
38
43,2
8
53,3
4-кесте. Жыныстық белгісіне қарай бөлінген
адам саудасының құрбандарының үйден
кеткен кездегі жасы және кедейлік деңгейі
Әйел жы-
нысты адам
саудасының
құрбандары
Саны=88
Ер жыны-
сты адам
саудасының
құрбандары
Саны=15
Саны
%
Саны
%
Үйден кеткен кездегі жасы
7-10 жас
1
1,6
2
28,6
11-14 жас
11
17,5
2
28,6
15-17 жас
30
47,6
1
14,3
18-21 жас
15
23,8
2
28,6
22-25 жас
3
4,8
0
0,0
26-29 жас
1
1,6
0
0,0
30+ жас
2
3,2
0
0,0
Кедейлік
жағдайында өскен
және өмір сүрген
50
56,8
9
60,0
Достарыңызбен бөлісу: |
