Royal norwegian embassy балаларДЫң ТӘуекелді Мінез-қҰЛЫҚҚА, жыныстық ҚанаушылықҚа және адам саудасына осалдығын бағалау

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ТӘУЕКЕЛДІ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚҚА, ЖЫНЫСТЫҚ ҚАНАУШЫЛЫҚҚА ЖӘНЕ АДАМ САУДАСЫНА ОСАЛДЫҒЫН БАҒАЛАУ
160
ОңТүСТіК ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫ ӘКіМДіГіНің ТүСіНіКТЕМЕСі
Адам құқықтары жөніндегі
ұлттық орталыққа 
Астана қаласы, Орынбор көшесі, 8
Сіздің 2011 жылғы 22 желтоқсандағы №01/3529-И хатыңызға
Қазақстан Республикасының Адам құқықтары жөніндегі үәкілінің 2011 жылғы «Қазақстан 
Республикасындағы Қауіп қатерлі мінез-құлыққа балалардың осал болуы, сексуалдық қанау және 
адам саудасы» тақырыбында жүргізген зерттеу нәтижесі Оңтүстік Қазақстан облысы әкімі аппараты 
тарапынан мұқият қаралды.
Қазақстанның жеті қалаларында: Астана, Алматы, Қарағанды, Атырау, Көкшетау, Шымкент, Өскеменде 
өткізілген зерттеулер осы жобаны іске асыру үшін маңызды. Бұл жоба өзекті және маңызды.
Әлеуметтік қорғауы төмен 9-17 жас аралығындағы балалар, 11-23 жас аралығындағы жыныстық 
қызметке тартылған қыздар және басқа жыныстық қызмет көрсетушілер, барлық жастағы адам 
саудасының құрбандары – бұл тез арада шешілуді қажет ететін мәселелер.
Ол үшін облыстық балалар құқығын қорғау департаментін, Білім басқармасын, мемлекеттік емес 
ұйымдарды, Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығын, кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі 
бөлім қызметкерлері мен мектеп полиция инспекторларын, девиантты мінез-құлықты балалар үшін 
арналған арнайы ұйымдарды, жыныстық қатынаспен берілетін аурулардың алдын алу және дермато-
логия орталықтарын жұмысқа тартып, мұғалімдер мен ата-аналар және оқушылар үшін жүйелі түрде 
оқыту семинар-тренингтері өткізілуі тиіс екендігін мәлімдеймін. 
Мәлімет үшін жолданады.
Оңтүстік Қазақстан облысы әкімінің орынбасары  
 
  
 
С. Қаныбеков 
Орын. Л. Бекеева 
Тел.: 53-06-22 

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ТӘУЕКЕЛДІ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚҚА, ЖЫНЫСТЫҚ ҚАНАУШЫЛЫҚҚА ЖӘНЕ АДАМ САУДАСЫНА ОСАЛДЫҒЫН БАҒАЛАУ
161
2-ҚОСЫМША 
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БАЛАЛАрДЫң ТӘуЕКЕЛДі МіНЕЗ-ҚҰЛЫҚҚА, ЖЫНЫСТЫҚ 
ҚАНАуШЫЛЫҚҚА ЖӘНЕ АДАМ САуДАСЫНА ОСАЛДЫҒЫН ЗЕрТТЕу 
ҚОСЫМША ТАЛДАу – АДАМ САуДАСЫНЫң ҚҰрБАНДАрЫ 
БАҒДАрЛАМАЛАрДЫ ӘЗірЛЕуГЕ АрНАЛҒАН АҚПАрАТ  
басқа да адам саудасының құрбандарын білетінін 
мәлімдеген, ал сауалнамаға жауап берген адам 
саудасының құрбандарының 35% ер жыны-
сты адам саудасының құрбандарын білетінін 
мәлімдеген.
Этникалық тиістілігіне қатысты, сауалнамаға 
жауап берген адам саудасының құрбандары 
әртүрлі ұлт өкілдері болып табылатын адам 
саудасының құрбандарын білетінін мәлімдеген. 
Мысалы, адам саудасының құрбандарының 58% 
өз жағдайларына ұқсас қанаушылық немесе 
адам саудасы жағдайларына тап болған қазақ 
және орыс ұлтты басқа да адам саудасының 
құрбандарын білетінін мәлімдеген, құрбандардың 
48% өзбек ұлтты адам саудасының құрбандары 
туралы мәлім болған, 17% – қырғыз және тәжік 
ұлтты адам саудасының құрбандары туралы, 4% 
– түрікмен ұлтты адам саудасының құрбандары 
туралы және 21% басқа ұлттардың өкілдері тура-
лы мәлім болған.  
АДАМ САуДАСЫНЫң 
ҚҰрБАНДАрЫНЫң ЖЫНЫСТЫҚ 
АйЫрМАШЫЛЫҚТАрЫ 
АДАМ САуДАСЫНЫң ҚҰрБАНДАрЫНЫң 
САуАЛНАМА ЖүрГіЗіЛГЕН ОрНЫНА ҚАрАй 
ЖЫНЫСТЫҚ АйЫрМАШЫЛЫҚТАрЫ  
Таң қаларлық болғанмен, 2-кесте әйел жыны-
сты адам саудасының құрбандарына қарағанда 
(23,9%), ер жынысты адам саудасының 
құрбандарының сауалнамаға Үкіметтік емес 
ұйымдар құрған құрбандарға арналған пана-
ларда қатысу ықтималдығы жоғарырақ (53,3%) 
болғанын көрсетеді. Салыстыра келе, әйел 
жынысты адам саудасының құрбандарының 
сауалнамаға үкіметтік емес ұйымдарда (40,9%) 
және арнайы тері-венерологиялық диспансерлер-
де (12,5%), ЖИТС орталықтарында, сонымен қатар 
ішкі істер бөлімдерінде, полиция учаскелерінде 
(8.0%) қатысу ықтималдығы жоғарырақ болған. 
Сөз соңында, әйел жынысты адам саудасының 
Сауалнамаға жауап берген 103 адам саудасының 
құрбандарының ішінде 65,0% (67 адам) ішкі 
адам саудасының құрбандары екені, тек 35,0% 
(36 адам) халықаралық адам саудасының 
құрбандары екені анықталды (олардың ішінде 
31,1% Қазақстанға шетелдерден әкелінген, ал 
3,9% Қазақстаннан шетелдерге шығарылған). 
Анықталған адам саудасының құрбандарының 
ішінде, ең кемінде, 61% өздерінің жағдайларына 
ұқсас жағдайға тап болған Қазақстандағы басқа 
да адамдарды білетінін мәлімдеген. Іс жүзінде, 
олар өз жағдайларына ұқсас жағдайға тап 
болған, яғни жыныстық және/немесе еңбекпен 
қанаушылық мақсатымен жасалған адам 
саудасының құрбаны болып табылатын шама-
мен 1035 басқа адамдарды білетінін растаған. 
1-кесте адам саудасының құрбандарының 9-70 
жас аралығындағы басқа да адам саудасының 
құрбандарын білетінін көрсетеді. Адам 
саудасының құрбандарының көпшілігі бала 
саудасының құрбандарын, жекелеп айтқанда, 
11-17 жас аралығындағы балаларды білетіні 
анықталды. Сонымен бірге, адам саудасының 
құрбандарының көптеген бөлігі 18-19 жастағы, 
20-29 жастағы және 30-39 жастағы адам 
саудасының құрбандарын білетіні анықталды.  
1-кесте. Сауалнамаға жауап берген 
адам саудасының құрбандары хабар-
дар болған адам саудасының басқа да 
құрбандарының жас топтары 
Саны
%
≤10 жас
2
1,9
11-17 жас
56
54,4
18-19 жас
24
23,3
20-29 жас
42
40,8
30-39 жас
26
25,2
40-49 жас
11
10,7
≥ 50 жас
7
6,8
Адам саудасының басқа құрбандарының жыны-
сына қатысты, сауалнамаға жауап берген адам 
саудасының құрбандарының 84% әйел жынысты