Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі

126 
 
Тәрбиеші  Құрманбаева  Д.  С.  жұмыстан  босатылды.  (Мектеп  - 
интернат  директорының  01.10.2018  ж.  №121  бұйрығы).  Мектеп 
директорының орынбасарлары: оқу ісі жөніндегі Умешова Р., тәрбие жұмысы 
жөніндегі  Қосбергенова  М.  тәртіптік  жауапкершілікке  тартылды,  оларға 
сөгіс  жарияланды  (мектеп  -  интернат  директорының  01.10.2018  ж.  №123 
бұйрығы). 
Сонымен  катар,  Жолдауды  іске  асыру  жөніндегі  Жалпыұлттық 
жоспардың  35-тармағына  сәйкес  мектепке  дейінгі  мекемелерде  кауіпсіздікті 
қамтамасыз ету мақсатында мектепке дейінгі және орта білім беру ұйымдарын 
бейнебақылау  жүйелерімен  жарақтандыруға  қойылатын  стандарттар  мен 
талаптар әзірленді (мемлекеттік органдармен келісуде) 
«Алтын  алқа»  немесе  бұрын  «Батыр  ана»  атағын  алған  көпбалалы 
аналардың мемлекеттік тұрғын уй қорынан бірінші кезекті тұрғын үй алу 
құқығына, сонымен қатар тұрғын үйлері санитариялық- эпидемиологиялық 
және  техникалық  талаптарға  жауап  бермейтін  азаматтарды  есепке 
қоюга бойынша. 
"Тұрғын  үй  қатынастары  туралы"  Қазақстан  Республикасының  1997 
жылғы 16 сәуірдегі Заңының 118-бабының 1-тармағына сәйкес, бірінші кезекте 
мемлекеттік  тұрғын  үй  корынан  тұрғын  үй  "Алтын  алқа"  алқасымен 
марапатталған және бұрын "Батыр Ана"атағы берілген аналарға беріледі. 
Қазіргі  уақытта  Қазақстан  Республикасы  Инвестициялар  және  даму 
министрлігімен  барлық  мүдделі  мемлекеттік  органдардың  және  қоғамдық 
ұйымдардың өкілдері қосылатын азаматтар санаттарын оңтайландыру бойынша 
жұмыс тобы құрылуда. 
Осыған  байланысты,  азаматтардың  жеке  санаттарына  бірінші  кезекте 
құқық  беруге  қатысты  заңнамалық  актілер  арасында  қайшылықты  жою 
бойынша мәселе Министрлікпен құрылып жатқан жұмыс тобының шеңберінде 
қаралатын болады. 
Осыған  байланысты,  азаматтардың  жеке  санаттарына  бірінші  кезекте 
құқық  беруге  катысты  заңнамалык  актілер  арасында  қайшылықты  жою 
бойынша мәселе Министрлікпен құрылып жаткан жұмыс тобының шеңберінде 
қаралатын болады. 
Мемлекеттік  тұрғын  үй  қорынан  немесе  жеке  тұрғын  үй  корынан 
жергілікті  атқарушы  орган  жалдаған  тұрғын  үйге  мұқтаж  Қазақстан 
Республикасының  азаматтарын  есепке  қою  кағидаларына  (бұдан  әрі  - 
Кағидалар)  (2012  жылғы  26  маусымдағы  №  856  Қазақстан  Республикасы 
Үкіметінің  қаулысы)  2017  жылғы  енгізілген  өзгерістерге  сәйкес  отбасы  тұрып 
жатқан  тұрғын  үй  белгіленген  санитариялық-  эпидемиологиялық  және 

127 
 
техникалық 
талаптарға 
жауап 
бермеген 
жағдайда 
санитариялық-
эпидемиологиялық қорытынды беру тәртібі анықталған. 
Анықтама үшін: Оған сәйкес есепке тұру үшін арыз беруші: 
- 
санитариялық-эпидемиологиялық 
қызмет 
ұйымы 
жүргізген 
санитариялық-  эпидемиологиялық  сараптаманың  нәтижелері  бойынша 
халыцтың  санитариялық-эпидемиологиялық  саламаттылығы  саласындағы 
уәкілетті 
органның 
аумақтық 
бөлімшесі 
берген 
санитариялық-
эпидемиологиялық қорытындының түпнұсқасын; 
-  сәулет,  қала  құрылысы  және  құрылыс  қызметі  саласындағы 
аттестатталған  сарапшының  техникалық  қорытындысының  (тұрғын  үйді 
техникалық  зерттеп-тексеру  нәтижелері  бойынша)  түпнұсқасын  қосымша 
ұсынады. 
 
Қазақстан Республикасы 
Жоғарғы Сот Төрағасы  
Ж.Қ. Асановқа 
 
Құрметті Жақып Қажманұлы! 
 
Азаматтардың  әл-ауқатын  жақсарту  және  халықты  тұрғын-үймен 
қамтамасыз  ету  Елбасы  алдымызға  қойған  Бес  әлеуметтік  бастаманың  негізгі 
міндеттері болып табылады. 
Үкімет Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен бірлесіп, ипотекалық 
несиелендірудің  қолжетімділігін  арттыруға  бағытталған  «7-20-25.  Әрбір  отбасы 
үшін тұрғын-үй алудың жаңа мүмкіндіктері» бағдарламасын әзірлеуге кірісті. 
2015  жылдан  бері  ипотекалық  қарыздарды  шетелдік  валютада  және  ұлттық 
валютада  алған  мерзімі  өткен  қарызы  бар  қарыз  алушыларға  қолдау  көрсету 
мақсатында  қабылданған  Ипотекалық  тұрғын-үй  қарыздарын/ипотекалық 
қарыздарды қайта қаржыландыру бағдарламасы әрекет етеді.  
Сонымен  бірге,  Адам  құқықтары  жөніндегі  Уәкілге  азаматтардан  түскен 
өтініштербұл  салада  нақты  мәселелердің  барын  дәлелдейді.  Бұны  халықтың 
әлеуметтік  тұрғыдан  осал  топтарына  жататын,  асырауында  жас  балалары  мен 
еңбекке  жарамсыз  отбасы  мүшелері  бар  қарызгерлердің  материалдық  жағдайын 
ескермей,  жалғыз  тұрғый-үйі  болып  табылатын  кепілдік  мүлікті  өндіріп  алу 
туралы істер бойынша сот тәжірибесі растайды. 
Бұндай  өтініштерді  қарау  шеңберінде  өтініш  берушілерге  Омбудсмен 
олардың  сот  қорғауына,  соның  ішінде  жоғарыда  аталған  сот  инстанцияларының 
істі  қайта  қарауы  арқылы,  құқықтарын  түсіндіре  отырып,  сот  әрекеті  мен 
шешімдеріне шағымдарды қарастырмайтыны мәлімделді. Азаматтар сондай-ақ ҚР 
Азаматтық-процестік 
кодекс 
246-бабының 
қағидалары 
туралы 
ақпараттандырылды,  оған  сәйкес  іс  бойынша  шешім  немесе  сот  бұйрығын 
шығарған  сот,  сондай-ақ  шешім  орындалатын  жердегі  сот,  егер  атқарушылық 
әрекеттер  жасауды  қиындататын  немесе  мүмкiн  емес  ететiн  мән-жайлар 

128 
 
туындаса, тараптардың арызы бойынша атқарушылық iс жүргiзуде оны орындау 
тәсiлiн  немесе  тәртiбiн  өзгертуі,  сот  шешімін  орындауды  кейінге  қалдыруы 
немесе оның мерзімін ұзартуы мүмкін. 
Осылайша,  азаматша  Д.Т.Аймағамбетова,  жалғыз  басты  ана,  асырауында 
кәмелетке  толмаған  екі  баласы  бар,  иесі  оның  анасы  С.Ж.  Аймағамбетова,  жасы 
бойынша  зейнеткер,  болып  табылатын  кепілдік  мүлікті  өндіріп  алу  туралы  сот 
шешімін  қайта  қарауда  көмек  көрсетуді  сұрайды.  Өтініштің  материалдарынан 
«Kaspi  Bank»  АҚ  26.11.2007ж.  алынған  банктік  қарыз  бойынша  азаматша 
Д.А.Ибраеваның 
кепілзаттық 
қамтамасыз 
етуі 
болып 
табылатын 
С.Ж.Аймағамбетованың үйін өндіріп алу туралы сотқа талап арызды бергені мәлім 
болды.  Қарағанды  облысының  Нұра  аудандық  сотының  12.12.2017ж.  шешімімен 
банктің  талап  арызы  қанағаттандырылды.  Бұл  арада,  бұл  кепілдік  мүлік  аз 
қамтылған Аймағамбетовтар отбасының жалғыз үйі болып табылады. 
Ұлттыққұқық  қорғау  мекемесіне  жалғыз  басты  ана,  кәмелетке  толмаған 
баланы  тәрбиелеп  жатқан  Ф.А.Анварбекова  Ипотекалық  қарыздарды  қайта 
қаржыландыру бағдарламасына қосу туралы мәселе шешілгенге дейін сот шешімін 
орындауды  тоқтату  туралы  өтінішпен  шағымданды.  Өтініш  беруші  ол  және 
«Қазақстан  Халық  Банкі»  АҚ  арасында  2015  жылы  жылжымайтын  мүлік  –  оның 
анасының тұрғын-үйі түрінде кепілдікті қамтамасыз етумен банктік  қарыз шарты 
жасалғаны  туралы  мәлімдеді.  Бір  жыл  бойыФ.А.  Анварбекова  ипотекалық  қарыз 
бойынша  ағымдық  төлемдерді  уақтылы  төлеп  отырды,  алайда  қаржы 
қиындықтары туындап, ол несиені уақтылы өтей алмады. Кейін Шымкент қ. Абай 
аудандық  сотының  22.11.2017  ж.  шешімімен  «Қазақстан  Халық  Банкі»  АҚ 
кепілдікке  берілген  мүлікті  өндіріп  алу  арқылы  ипотекалық  қарыз  бойынша 
қарызгердің қарызын өндіріп алу туралы арыз талаптары қанағаттандырылды.    
К.Б.  Сапарбековтың  өтінішінде  2007  жылы  ол  банктік  қарыз  алды,  оның 
кепілзаттық  қамтамасыз  етуі  меншік  құқығында  оның  ерлі-зайыптысына  тиесілі 
пәтер  болды  деп  мәлімделді.  Қарыз  алған  кезеңде  К.Б.  Сапарбековтың  тұрақты 
еңбекқысы  болды,  алайда,  қаржы  дағдарысы  кезеңінде  жұмысын  жоғалтуына 
байланысты  өтініш  берушіде  несиені  уақтылы  өтеуге  мүмкіндігі  болмады. 
«Қазақстан Халық банкі» АҚ кепілдік мүлікті өндіріп алу арқылы қарыз сомасын 
өндіріп  алу  туралы  сотқа  талап  арыз  берді.  Шымкент  қаласы  Абай  аудандық 
сотыны  24.06.2016ж.  шешімімен  банктік  талап  арызы  қанағаттандырылды. 
Оңтүстік  Қазақстан  облысы  атқарушы  округі  жеке  сот  атқарушысының 
31.01.2018ж.  қаулысымен  қарыз  алушыдан  банктік  қарызды  өндіріп  алу  туралы 
атқарушылық  өндіріс  қозғалды.  Өз  өтінішінде  К.Б.  Сапарбеков  сондай-ақ  оны 
Ипотекалық  қарыздарды  қайта  қаржыландыру  бағдарламасына  қосу  туралы 
мәселе шешілгенге дейін сот шешімін орындау мерзімін кейінге қалдыруда көмек 
сұрады.  
Мәлім  болғандай,  ағымдық  жылғы  ақпанда  бұқаралық  ақпарат 
құралдарында  екінші  деңгейлік  банктерге  Ипотекалық  қарыздарды  қайта 
қаржыландыру  бағдарламасының  әзірленіп  жатқан  критерийлеріне  әлеуетті 
тұрғыдан  сәйкес  келетін  қарыз  алушыларды  үйлерінен  шығаруды  тоқтату 
бойынша  ұсыныстарды  жолдау  туралы  ҚР  Халық  Банкінің  ақпараттық 
хабарламасы  таратылды.  Сондай-ақ  банктерге  мемлекеттік  және  жеке  сот 
орындаушыларына  берілген  қарыз  алушылардың/кепілдік  берушілердің  кепілдік