896
-«Аудармашы» - мен саған бірнеше сөздерді айтамын, ал сен сол сөздерді
қазақшаға аудар. Мысалы: вода-су, сахар –қант, масло-май, стол –үстел т.б.
-«Тамақтанайық»,
«Қане,
дәмді
сөздерді
атай
отыра
бір-бірімізді
тамақтандырайықшы!». Бала «дәмді» сөздерді атайды да, анасының алақанына салады.
Осылайша ойын жалғаса береді, қашан барлық «дәмді» сөздер «желініп» болғанша.
Осылайша «ащы», «қышқыл» сөздерді де ойнауға болады.
-Балабақшадан қайтқан уақытта және баланы балабақшаға әкеле жатқан кезде де,
әр-түрлі ойындар ойнауға болатынын ескеруге болады. «Мен көрдім». Бұл ойында ата-
ана өз баласының зейінін анықтай алады. Біз қазір алдымызда нені көрсек, соны
атауымыз және оның қандай екенін айтуымыз керек. Бұл ойында ата-анамен бала
көрген заттарын кезек –кезек атай береді.
-«Сиқырлы көзілдірік». Сенің көзіңдегі көзілдірік сиқырлы деп ойлашы. Сен оны
кигенде айнала қызыл, жасыл, сары, көк түске айналады. Қарашы, менің етігім,
көйлегім, қолыңдағы доп қандай түсті? – деп ата-ана, баламен бірге ойнаса, бала да
оған жауап береді.
-«Сөзді жалғастыр». Ата-ана сөйлемді бастайды, бала оны жалғастырады. Бұл
ойын екі тілде ойналады.
Мысалы: Сиырда бұзау, ал жылқыда ........../құлын/
Сенің атың ........... /Саша/
Менің атым ........../Марина/
Қазір ........../көктем/ мезгілі. т.б.
- Ата-аналарға үйде қимыл-қозғалыс ойындарын ойнауға да кеңес беріледі.
«Доппен ойын». Мен саған допты лақтырғанда, сен сөз ішінен «қ» немесе «к» дыбысын
естіген жағдайда ғана допты қағып аласың, -деп балаға ойынның ережесін түсіндіріп,
ойынның басталғанын айтып, анасы бірнеше сөздер атайды. Бұл ойын барысында ата-
ана, баланың есту қабілетін, зейінін танып біледі. Бұдан біз қандай қортынды шығара
аламыз? Бала отбасында, ата-анасының қазақша сөйлегенін көрсе ғана, оның да қазақ
тілін үйренуге деген қызығушылығы арта түседі. Өйткені, ойын бала тілінің дамуына
ықпалын тигізіп, таным белсенділігінің дамуына жол ашады.
Балабақшада «Ашық есік күндері» болады. Аптасына бір рет ата-аналардың
қатысуымен бірге ойын сабағы жүргізіледі. Оның мақсаты балалардың сабақта алған
білімдерін дидактикалық ойындар арқылы бекіту, зейінін, қиялын дамыту. Ойын
арқылы бала топ жасына сәйкес бағдарламалық міндетті меңгереді. Ата-ана өз
баласымен және басқа балалармен бірге ойнай отыра, балабақшада бала қазақ тілі
сабағында қалай жұмыс істейтінін көреді. Бұл сабақта ата-ана мұғалімнен өзінің
сұрағына сәйкес кеңестер ала алады. Ата-ана өзіне ұнаған дидактикалық ойынды үйіне
алып, баламен ойнауға рұқсат етіледі. Ойыннан басқа, үйде ата-аналарға екі тілде әдемі
суреттермен суреттелген көркем әдебиеттерді оқуға да кеңес беріледі.
Балабақшада балаға отбасымен тығыз байланыста қазақ тілін терең меңгеруге
ықпал жасауға ұмтыла отырып, ата-аналарға арналған қолдан жазылатын ақпаратты
«Балауса» газеті шығарылады. Бұл журнал арқылы ата-аналарға педагогикалық
теориялық білімдермен қатар, ақыл-кеңестер беріледі. Газеттің әр саны нақты бір
тақырыпқа байланысты шығарылады. Балалардың қазақша белсенді сөздік қорларын
дамытуға арналған жұмыс түрлері басылып тұрады. Осы ата-аналарға арналған газетте
897
“Дәстүрлі тәрбие” , “Даналық сөздер” т.б. тақырыптағы мақалалар жазылып
отырылады.
Балабақшада ата –аналарға арналған кеңес беру орталығы жұмыс істейді. Бұл
кеңес беру орталығында ата-аналарды топ жастарына сәйкес балалардың білім
деңгейлері туралы хабарлама беріледі. Ата-аналарға арнап “Қазақ халқының салт-
дәстүрі театрландырылған әрекет арқылы көрсету”, “Халық ауыз әдебиеті –тәрбие
көзі”, «Бесік тәрбие құралы», «Қазақ тілі туралы мәліметтер», «Қазақ тілінің сөз
байлығы» атты тақырыптарда баяндама оқылады. Ата-аналар отбасында қазақ тілі
сабағында үйге берілетін тапсырмаларды қалай орындайтындары жайлы өз ойларымен
бөліседі.
Мысалы, ата –аналармен ақыл-кеңес, сұхбаттар өткізгенде, мынадай тапсырмалар
беріледі: - Отбасы дегеніміз – бұл адамдағы бардың ең бастысы, ең қымбаттысы,
сондықтан халықтар барлық замандарда отбасы туралы мақал және мәтелдер
құрастырған.
Ата-аналарға мақал құрастыру тапсырмасы ұсынылады. Ол мақалдар тырналардың
ішінде, мақалдың бас жақтары нөмірленген. Кезекпен, мақаланың басын ұстаған ата-
аналар ортаға шығады да, содан кейін оларға, мақаланың екінші жартысы сай келеді
деген ата-аналар жақындап, мақаланы толық құрастыратын болады.
1. Күн көзінде жылы, ал жаныңда анаң болса жақсы - При солнышке тепло, а при
матери добро.
2. Балалы үй – базар - Изьба детьми весела.
3. Ана ашуы, көктемгі қардай, көп жауады, тез ериді - Материнский гнев, что
весенний снег, много его выпадает, да скоро растает
4. Отбасы бірге болса, онда жан-дүниең де өз орнында- Вся семья вместе, и душа
на месте.
Бүгін біз үй туралы, отбасы туралы айтамыз. Бір жақсысы, үй тек адамдарда
ғана емес, сонымен бірге «Үйшік» атты орыс халық ертегілеріндегі сияқты үй аңдарда
да болады.
Ата-аналардың көмегімен ертегілерді драмалау.
Педагогикалық драмаларды шешу.
Алеша өз қарындасы Олямен ұрысып қалды. Оларды ата-аналарының қайсы көп
жақсы көретін болады? Алешаның ойынша оны әкесі көбірек жақсы көреді, өйткені ол,
онымен спорт ойындарын бірге ойнайды, кішкентай кеме, қуыршақ жиһаздар құруға
көмектеседі, қағаз жылан ұшырысады, оқуын тексереді, және былайша жалпы алғанда,
біз әкеміз екеуміз немен тек айналыспадық десеңші?
Оля да, ешкім таңертеңгі асты менің анам сияқты, дайындай алмайды деп жауап
береді, ал ғажайып карнавалдық костюмді кім тігеді дейсің, қызық кітапты кім дауыстап
оқып береді, бесік жырын кім айтады, мейірімділікпен кім күлімсірейді, әрине анам,
тағы да не, аз ба екен осы! Ал сіз қалай ойлайсыз, ата-аналар балаларының қайсын тым
жақсы көретін болады?
Барлық отбасылар әртүрлі. Әрбір отбасыларының адамдары бір-бірінен
тектерімен, аттарымен, сырт пішіндерімен айырмашылықта болады. Олар әртүрлі
үйлерде, әр пәтерлерде тұратын болады, бірақ оларды бір-ақ нәрсе біріктіреді – ол,
балалар. Әрбір адам, оның ішінде және бала да, өзіндік аты (есімі) болуына құқықты.
