191
«Кубик »-тақырып бойынша білімді, сұрақтар арқылы алу үшін , сұрақтарға жауап беру.
Не? Қалай? Неге? Не үшін? және т.б.
3-денгей «Позитивті» / бала жасы 6-7/
6-7 жаста ересек адам, бала үшін білімнің қайнар көзі ғана емес сонымен бірге
әлеуметті қатынастардың үлгісі , адамдық қызметті мәнімен, нормалары туралы білімнің
тетігі болып табылады. Мүндай қатынастың жетекші мотиві бұл өзара түсіністік, өзара
байланыс.
Бұл кезеңнің жаңашылдығы – еркін әрекеті. Бала өзіне не керек екенін біледі және
сол мақсатқа жетеді; оның іс әрекеті қоршаған ортадағы жағдаймен емес, дербес
шешімімен анықталады, «іс әрекет оймен, затпен емес» меңгере бастайды. Онда қоршаған
ортаны өзіне қалайда болсын, түсіндіруге және реттеуге ұмтылыс пайда болады. Тұтас
балалық ой өрісінің алғашқы қабылдауы туындайды. Бала өзінің әлемін құра бастайды.
[5, 27-б]
Алайда бұл логикалық құрылым және түсініктермен іс әрекет емес, бұл
образдармен іс әрекет ойлаудың бұл түрін қалыптастырудың маңызды жағдайы осы
объектілер көрінетін шынайы объектілерді жоспарымен , үлгілердің айыру қабілеттілігі.
Үлгілерде жүзеге асырылатын іс –әрекетті бала түпнұсқаға жатқызады, заттардан іс-
әрекетті «үзуі» алғы шартын және олардың ұсыну жоспарында жүзеге асыру үшін
жасайды.
5-6 жаста ауызша логикалық ойлауды дамытуда алға басады.
Бала көрсету түрінде ұсыну мүмкін емес заттар мен құбылыстардың байланысын
түсінуге қабілетті болады. Бұл тікелей емес тәжірибеге берілмеген заттардың
байланысын бақылауға мүмкіндік береді. Сөздердің мағынасына қаланған логикалық
қорытындыларға нақты образдармен негізделген талқылаулардан ақырындап алшақтау
пайда болады. Бала жағдайлармен ,құбылыстар арасында себеп- зерттеу қатынастарын
орнатуы мүмкін. Жаңа түпнұсқа образдарын жасау және олармен ішкі жоспарда әрекет
жасау мүмкіндігі бұл кезеңнің басты жаңалықтарының бірі.
Бұл жас 3-ші деңгейге - «позитивті» сын тұрғысының деңгейіне сәйкес келеді. Бұл
балаларға сәйкестіктермен , қателерді атап өтеумен ғана шектелмеуге мүмкіндік береді.
Мұнда балалар әртүрлі көзқараспен таным объектісін қарастыра отырып дұрыс үлгіні
ауызша нұсқасын ұсынады . Бұл мектепке дейінгі балаларда сын тұрғысы көрінуінің
генетикалық аса жоғары деңгейі.
Бұл аталған жаста «сын тұрғыдан ойлау» дамытудың келесі әдістері мен тәсілдерін
қолданамын.
«Венн диаграммасы»- салыстыру ,нақтылау, жіктеу, жалпылау үшін қолданамын.
«Кластер»- тәрбиеленушілер тақырып бойынша өз білімін белсенді етіп графикалық
рәсімдейді .
«Кілтті сөз»- тақырып бойынша дамыту, негізгі кілтті сөйлемдер құруға, қорытынды
жасау үшін қолданылады .
«Синквейн» -өткен тақырып бойынша рефлексия ретінде қолданамын.
«Еркін хат»-
балалар тақырып бойынша өз ойларын еркін түрде айтып ,
дәлелдеп,сөйлеседі. (топтаса отырып жұмыс жүргізеді)
«Плюс ,Минус, Қызықты» - тақырыпты қортындылау мақсатында рефлексия ретінде
қолданамын.
Аталған технология өзінің қағидасын көздейді- бұл балалардың қызметіне
көмектесетін және белсенді болатын жұмыстың кезеңі:
Ұсынылған тақырыптың себебі бойынша білімдерді өзектендіру.
Аталған тақырып бойынша ақпараттың мәні, баланың және топтың ресурстарын
анықтау үшін топ жұмысында, әр баланың тәжірибесін ескеру қажет, /мотивация /
ынталандыру: ұснылып отырған тақырыпқа қызығушылығын ояту, мәселелерді
қалыптастыру, алдағы қызметке мақсат қою, қатысушыларды белсенді болуға, жұмыстың
болашақ сипаты мен ережелері туралы келісім, келешек іс-әрекетті, айқын алгоритмін
192
жасау, жаңа ақпаратпен таныстыру мақсатында жеке және жұптық, топтық кезектестіру;
қиыншылықтар мен қайшылықтарды анықтау. [6, 31-б]
Мектепе дейінгі баланы білім беру үрдісінің белсенді және мүдделі қатысушысына
айналдыру үшін, білім беру мазмұны баланың ойлау мақсаты үшін қол жетімді болуы
керек. Табиғатта және қоғамда өзара байланыс туралы ұғымын қалыптастыруға
көмектеседі.
Өз жұмысымды заттық дамыту орталығын құрумен бастадым, үнемі
толықтырылып және жаңартылып отыратын «Ақылды үкі» орталығын құрдым. Онда «сын
тұрғысынан ойлау» технологиясын қолданумен, барлық ойын және дидактикалық
материалдар жинақталған. Жұмыстың жүйесі блокты жоспарлау, «сын тұрғысынан
ойлау» технологиясы. [7, 29-б]
Өз жұмысымда педагогикалық маңызды принциптерді ұстанамын, ол дегеніміз ата -
аналармен байланыс. Сонымен қатар ата аналармен бірлескен іс-шаралар, жиналыстар.
Тұрақты жоспарлы жұмыс өз нәтижелерін беруде. Бүгінде менің тәрбиеленушілерім
ақыл және танымдық қызметінің ерекшелік жалғасы болып табылатын зияткерлік
бастаманы еркін көрсете алады. Өзінің ойын қалыптастыра отырып, сөздік қорын
айтарлықтай байытады. Балалар өздеріне сенімді , сабақта белсенді ақпарта жұмыс
істеуде өз ойы бар «Мен жасай аламын!» ұстанымында тұрады.
«Сын тұрғысынан ойлау» инновациялық технологиясын қолданумен
мектепке дейінгі балалардың танымдық қабілетті белседілігін арттыру жұмыс
балалардың табысты оқуына үлкен мүмкіндігін беруде.
Әдебиеттер:
1. Шиян О.А. Развитие творческого мышления М: Мозайка – Синтез, 2012.
2. Люблинсккая А.А. Детская психология 1971.
3. Логинова В. И. Саморукова П.Г. Дошкольная педагогика – М: Просвещение,1983.
4.Бородич А.М. методика развития речи детей-М: Просвещение,1981.
5. Отбасы және бала бақша . 2016 ж. № 2,3,4.
6. Қазақстандағы Мектепке дейінгі білім. 2014 ж. № 1,2.
7. Мазурина А.Ф. «Наблюдение и труд детей в природе» М: Просвещение,1976.
"Мектепке дейінгі ұйымдарда инновациялық технологиялады қолдану"
Есмагамбетова Айжан Ереновна
Павлодар қаласы, Б. Ахметов атындағы Павлодар педагогикалық колледжінің оқытушысы
Бүгінгі күні білім беру жүйесі жаңа педагогикалық технологияның негізделуін
және де ақпараттық құралдардың кеңінен қолдануды қажет етеді. Мектепке дейінгі
мекемеде оқу-тәрбие үрдісінде жаңа технологияны пайдалану заман талабынан туындап
отырған
мәселе.
Бәсекеге қабілетті білім кеңістігін құруға Қазақстандық білім беру реформасының
ең басты мақсаттарының бірі инновациялық технологияларға сүйене отырып, бүлдіршін
бойына танымдық қасиетін қалыптастыру, шығармашылық ойлауды дамытуға мүмкіндік
жасау болып отыр. Осындай күрделі мәселелерді шешуде мектепке дейінгі мекемелердің
алатын орны ерекше. Мектепке дейінгі мекемелерде педагогикалық технологияларды
пайдаланудың басты мақсаты: оқыту мен тәрбиелеуде инновациялық ойын
технологиясының элементтерін пайдалана отырып, жан - жақты, білімді, құзыретті тұлға
тәрбиелеу.
«Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың озық технологияларын меңгеру педагогтың
интеллектуалдық, кәсіптік, адамгершілік, рухани азаматтық және де басқа көптеген
